06 Tháng 6 2005 - Cập nhật 10h17 GMT

Điều tra tội ác chiến tranh Darfur

Tòa hình sự quốc tế (ICC) chuẩn bị khởi sự điều tra tội ác chiến tranh ở khu vực Darfur miền Tây Sudan.

Thứ Hai này trưởng công tố viên tại tòa La Haye, ông Luis Moreno Ocampo, sẽ công bố các chi tiết về vụ điều tra lớn nhất từ trước tới nay mà ICC từng thực hiện.

Phóng viên BBC Martin Lumb cho biết đây là lần đầu tiên tòa án quốc tế dùng quyền của mình để thực hiện vụ án khi nước sở tại không muốn hoặc không thể tham gia.

Một cuộc điều tra đặc biệt của Liên Hiệp Quốc trước đó đã cung cấp cho ICC danh sách 51 người có thể bị coi là tình nghi.

Liên Hiệp Quốc nói khoảng 180.000 người đã chết trong xung đột kéo dài hai năm tại khu vực Darfur.

Hơn hai triệu người cũng đã bị buộc phải rời nhà của mình đi ly tán.

Bác bỏ khuyến cáo

Thông báo của ông Ocampo được đưa ra hai tháng sau khi ICC nhận hồ sơ về tình hình Darfur. Đây là kết quả của việc trưng cầu ý kiến tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và cũng là lần đầu tiên Hội đồng Bảo an chuyển hồ sơ tới ICC.

Phóng viên BBC nói với việc khởi sự điều tra, tòa quốc tế đã bác bỏ khuyến cáo rằng cần chờ giải quyết xong xung đột mới nên tiến hành vụ việc.

Cuối năm nay, ICC cũng sẽ xét xử một số người bị tình nghi là gây tội ác chiến tranh ở hai nước châu Phi khác là Uganda và Congo.

Tuy nhiên, tại hai nước này chính phủ đều đã bày tỏ nguyện vọng hợp tác với tòa La Haye.

Trong trường hợp Sudan thì chính phủ đã từ chối chuyển giao các công dân của mình cho việc xét xử ở nước ngoài với lý do sẽ tự làm công việc đó.

Hoa Kỳ nhượng bộ

Hội đồng Bảo an đã đưa ra các cáo giác về hãm hiếp, giết người và cướp bóc ở Darfur.

Tổ chức nhân quyền Human Rights Watch trụ sở tại New York nói chính quyền Khartoum đã không lam điều gì để truy tố những kẻ gây ra các tội ác này.

Việc chuyển hồ sơ tới Tòa hình sự quốc tế đã thành hiện thực sau khi Hoa Kỳ, vốn phản đối ICC, nhượng bộ và không dùng quyền phủ quyết với tư cách thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an.

Lý do Hoa Kỳ vốn không ủng hộ ICC là nước này quan ngại ICC có thể xử công dân Mỹ một cách thiếu cơ sở.

Washington đã ký thỏa thuận với gần 100 quốc gia trên thế giới về việc các nướ cnày sẽ không giao nộp công dân Mỹ cho ICC.

Thế nhưng 99 quốc gia, trong có các đồng minh chính của Mỹ tại châu Âu, lại đã thông qua thỏa ước thành lập ICC.