Tom Coughlan Phóng viên BBC từ miền Bắc Afghanistan

Nasratullah gốc từ Kharkov, Ukraina và từng có tên là Nicola

Tại miền Bắc Afghanistan vẫn có những người như vậy. Họ có nước da trắng, nói tiếng Nga và mang tên bản địa. Nhưng họ từng cầm súng trong các đơn vị Hồng quân.

Nasratullah là một người như thế. Tên thật là Nicolai, anh là lính Liên Xô cho đến năm 1981.

Cùng hai người cùng đơn vị nay mang tên Rahmatullah và Aminullah, anh bị bắt trong một trận chiến và sau đó đã cải đạo sang Hồi giáo.

Họ cầm súng cùng các chiến binh mujahideen để bắn lại những người lính Nga trước là đồng đội.

Năm nay 45 tuổi, Nasratullah có giọng nói nhẹ và hút thuốc liên tục. Ông ta hiện làm nhân viên cảnh sát địa phương với lương chừng 80 đôla một tháng.

Trước đó, ông là một hạ sĩ quan lính đặc nhiệm nhảy dù của Liên Xô.

Người cựu chỉ huy nhóm chiến binh Hồi giáo đã bắt được Nasratullah là Sufi Payda Mohammed. Ông ta kể:

“Chúng tôi bắt được Nasratullah trong một trận phục kích ở làng Kaligai năm 1981".

Nhóm mujahedeen đã giết chết 20 lính Liên Xô, chỉ có Nasratullah là sống sót.

Nhưng bản thân Nasratullah thì có lý do nghe nhiều tính lý tưởng hơn. Nay ông nói ‘Tôn giáo đã chọn tôi’. Và cho rằng ông chứng kiến cảnh quân Nga tàn sát 70 thường dân ở Kaligai:

“Chúng tôi thề trên lưỡi kiếm và Thánh Kinh rằng sẽ bảo vệ xã hội của người dân ở đây. Nhưng những gì tôi chứng kiến lại ngược lại.

Và ông nói hồi ấy, ông đã quay súng, bỏ đơn vị mà đi.

Cựu chiến binh không trách bạn

Sinh năm 1960 ở thành phố Kharkov của Ukraina, Nasratullah tức Nicolai có cha là bộ đội Hồng quân và hồi trẻ anh đã xung phong vào trường quân sự.

Sau khi tình nguyện sang Afghanistan chiến đấu được ba tháng thì anh bị bắt. Tháng 7.1988, Maxcơva tuyên bố ân xá cho mọi tù binh Liên Xô bị bắt ở Afghanistan, bất kể họ gây ra điều gì khi rơi vào tay quân thù.

Người cựu chỉ huy nhóm chiến binh Hồi giáo đã bắt được Nasratullah là Sufi Payda Mohammed

Nhưng chẳng ai trong số năm lính Liên Xô cải theo đạo Hồi đã nhận sự ân xá đó. Họ ở lại quê hương mới. Nasratullah lấy vợ người địa phương và có con gái tên là Mosal.

Dân chúng địa phương có vẻ quan tâm đến họ. Năm 1996, Nasratullah quay trở về Ukraina thăm quê và gặp một số cựu đồng đội.

Họ chẳng hề buộc tội Nasratullah đã theo phía mujahideen và theo đạo Hồi. Bản thân nhiều cựu chiến binh Afghanistan thất vọng về cuộc sống sau này.

Trong tháng Sáu năm nay có cuộc biểu tình lớn của những cựu binh Ukraina từng tham chiến ở Afghanistan, nhiều người nay sống chật vật với lương nhà nước cấp chỉ khoảng 40 đôla một tháng.

Với những người như Nasratullah thì cuộc sống, gia đình và tín ngưỡng ở Afghanistan đã gắn bó họ với mảnh đất này và họ không có ý định rời bỏ nó.