Hai ứng cử viên đã vào vòng hai là Lech Kaczynski thuộc đảng cánh hữu Pháp luật và Công lý và Donald Tusk, đảng trung hữu Cương lĩnh Công dân.

Trong hai người thì ông Donald Tusk (sinh năm 1957) được coi là dẫn điểm nhưng ông Lech Kaczynski (sinh năm 1949) cũng có vẻ như đang rút ngắn khoảng cách.

Theo một cuộc điều tra dư luận của cơ quan TNS OBOP làm cho chương trình Thời sự đài Truyền hình Quốc gia Balan ngày thứ Năm 21.10 thì ông Donald Tusk chỉ còn dẫn trước đối thủ của mình có 1,8 điểm mà thôi.

Điều lạ của cuộc tranh cử tổng thống lần này tại Balan là sự nhấn mạnh vào các giá trị dân tộc và tôn giáo chứ không phải mối quan tâm đến cuộc sống của cử tri như làm sao giảm thất nghiệp và cải tổ bộ máy nhà nước cho bớt cồng kềnh và tham nhũng.

Các ứng cử viên đua nhau chứng tỏ với dân chúng rằng họ là những ‘người Balan chính hiệu, có tinh thần dân tộc cao’, một điều có vẻ như trái ngược với không khí hội nhập EU mà Balan là thành viên từ tháng Năm 2004.

Ứng cử viên Donald Tusk còn vừa mới tổ chức đám cưới trong nhà thờ Công giáo với bà vợ của ông vào tuần trước. Hai người đã sống với nhau hơn hai chục năm nhưng hồi trước họ chỉ làm đám cưới dân sự.

Hành động này được coi là để ‘trấn an’ giới bảo thủ thân tôn giáo ở Balan vốn cho rằng ‘người Balan chính hiệu’ thì phải là tín đồ Công giáo La Mã có hôn nhân được Giáo hội công nhận.

Trước đó, Jacek Kurski, một cố vấn của ông Lech Kaczynski lôi ra chuyện rất kỳ cục để tấn công ông Donald Tusk. Nhân vật này cho rằng ông nội của ứng viên trung hữu từng phục vụ trong quân đội của Đức thời Hitler và ám chỉ rằng vì thế ông Tusk sẽ dễ nhượng bộ nước láng giềng to lớn của Balan.

Báo chí Balan sau đã kiểm chứng và xác nhận rằng ông của Donald Tusk tên là Jozef Tusk đúng là từng đi lính Wehrmacht thời Thế Chiến Hai.

Chịu trách nhiệm cho cả ông nội?

Nhưng thực ra đó chẳng phải là hành động phản lại dân tộc Balan, vì ông Jozef Tusk khi ấy là công dân thành phố Gdansk tức Danzig bị Đức chiếm và đàn ông ở tuổi quân dịch tại đó đương nhiên bị bắt lính, chống lại sẽ nhận án tử hình.

Sau đó ông này đã bỏ trốn khỏi quân đội phát-xít và tham gia kháng chiến nhưng phe hữu có vẻ như không coi đó là ‘công lao’ để ghi điểm cho ông Donald Tusk.

Trước sự bôi bác quá lố, vì theo lẽ thường chẳng ai phải chịu trách nhiệm về chuyện ông bà mình làm từ ngày xưa, ông Kaczynski đã cách chức cố vấn Kurski và khai trừ ông ta khỏi đảng Pháp luật và Công lý.

Tuy thế, cả vụ việc để lại dấu ấn không hay cho cuộc bầu cử và cho thấy chính giới Balan vẫn còn say sưa vào những chuyện mang tính biểu tượng và lịch sử hơn là những điều thiết thực.

Tổng thống sắp mãn nhiệm Aleksander Kwasniewski thì kêu gọi người Balan bỏ phiếu cho ông Donald Tusk vốn được tiếng là ôn hòa hơn ông Kaczynski.

Dù cả hai đều từng tham gia Công đoàn Đoàn kết nhưng sau này, ông Tusk thể hiện rõ hơn xu hướng tự do chính trị và thiên về kinh tế thị trường. Còn ông Lech Kaczynski thì càng ngả về phía hữu dân tộc chủ nghĩa và truyền thống.

Là thị trưởng Warszawa ông đã ra lệnh cấm một cuộc tuần hành của giới đồng tính khiến nhiều tổ chức nhân quyền EU phản đối.

Trong hai người thì ông Kaczynski có vẻ như thiên về lối để chính quyền can thiệp nhiều hơn vào các vấn đề xã hội và kinh tế, còn ông Tusk thì muốn để xã hội dân sự tự điều chỉnh trong nhiều lĩnh vực.