29 Tháng 6 2006 - Cập nhật 20h15 GMT

Xử Guantanamo là 'bất hợp pháp'

Tối cao pháp viện Hoa Kỳ ra phán quyết rằng chính quyền của ông Bush không có quyền đòi đưa các nghi phạm khủng bố ra xét xử trước các toà án binh.

Trong một quyết định mang tính đánh dấu mốc quan trọng, toà đã hậu thuẫn cho đòi hỏi của người từng là tài xế của Osama bin Laden, phản đối việc bị xét xử tại căn cứ của Mỹ ở Vịnh Guantanamo.

Phán quyết đã làm dấy lên những câu hỏi về địa vị pháp lý của hơn 400 người, hiện vẫn đang bị bắt giữ tại Guantanamo.

Nói một cách chính xác thì câu hỏi bây giờ là làm thế nào, khi nào và ở đâu thì chính quyền ông Bush sẽ có thể theo đuổi các cáo buộc đối với số người đang bị giam giữ này.

Đây là một bước đảo ngược đầy bất ngờ cho Tổng thống Bush.

Hậu quả tức thời sẽ là việc chấm dứt hệ thống xét xử quân sự vốn đã được xây dựng tại Vịnh Guantanamo.

Phạm vi quyền lực

Với năm phiếu thuận và ba phiếu chống, các thẩm phán quyết định rằng tổng thống đã vượt quá giới hạn quyền lực của mình, và đã vi phạm Công Ước Geneva khi ông cho xây dựng các phiên xử tại Guantanamo.

Toà chấp nhận vụ án mà cựu tài xế của Osama bin Laden là Salim Ahmed Hamdan kháng cáo là không công bằng, trong đó bị cáo không phải lúc nào cũng được xem các chứng cứ chống lại mình.

Luật sư quân sự của ông Hamdan là Chỉ huy Charles Swift, nói thân chủ của mình nay có quyền hưởng một phiên toà công bằng, và rằng một phiên toà công bằng sẽ tốt cho cả bị cáo lẫn uy tín của Hoa Kỳ.

Không lùi bước

Chỉ vài phút sau sự xuất hiện của ông Swift, thì vị tổng tư lệnh cũng lên tiếng.

Ông Bush tỏ ý muốn yêu cầu Quốc Hội trao cho ông thêm một số quyền hạn để ông có thể tái tục hoạt động của các toà án binh tại Guantanamo:

"Theo tôi hiểu, thì có cách để Quốc Hội Mỹ có thể duy trì hoạt động của các toà án binh. Tôi biết rằng đã có một số thượng nghị sỹ đã muốn bày tỏ quan điểm về kết luận của Tối cao pháp viện, và chúng tôi sẽ làm việc với Quốc hội quanh chuyện này."

Toà án không đề cập tới câu hỏi là liệu sự tồn tại của chính căn cứ Vịnh Guantanamo có hợp pháp hay không. Thế nhưng, rõ ràng là phán quyết của toà đã gây khó dễ cho Tổng thống trong việc tiếp tục duy trì căn cứ này trong thời gian dài hạn.

Trong lịch sử Hoa Kỳ, các vị tổng thống thời chiến có quyền hạn to lớn hơn.

Hồi nội chiến, Tổng thống Lincoln đã tạm ngưng quyền của tù nhân trong việc phản đối việc bị bắt giam, và tổng thống Franklin Roosevelt đã bắt giữ người Mỹ gốc Nhật trong Đại chiến thế giới lần thứ hai.

Nhiều người Mỹ theo đường lối bảo thủ tin rằng quốc gia đang đối diện với tình trạng khẩn cấp mới rất nghiêm trọng, và họ sẽ cảm thấy thất vọng cay đắng khi Tối cao pháp viện lại không đồng ý như vậy.