Ông Litvinenko nổi tiếng vì dám chỉ trích cơ quan an ninh của Nga

Ông Litvinenko đầu tiên là nhân viên an ninh của KGB, tiền thân của FSB, sau khi chuyển từ bên quân đội sang, được thăng đến hàm thiếu tá.

Có tin rằng ông này có bất hòa với Tổng thống Nga Putin, hồi đó đang đứng đầu cơ quan FSB vào cuối những năm 1990, sau khi thất bại trong việc chấn chỉnh tham nhũng trong nội bộ cơ quan.

Nhà phân tích tình báo Glenmore Trenear Harvey nói về bạn mình là ông Litvinenko: “Ông ta đứng đầu một nhánh điều tra nội bộ nhằm chống tham nhũng, và buộc phải đụng chạm tới cơ quan tình báo Nga, vì vậy từ đó ông ta có nhiều kẻ thù.”

Ông Litvinenko được cho là có quan hệ gần gũi với phóng viên Anna Politkovskaya, người bị bắn chết tháng trước ở Moscow, và có tin trước đó ông đang điều tra về vụ giết người này.

Phóng viên Anna cũng là một người chống đối Kremlin, đặc biệt là trong cuộc chiến ở Chechnya.

Sau khi được trao những tài liệu về vụ này thì ông Litvinenko bắt đầu bị bệnh vào ba tuần trước.

Ông Litvinenko đã viết một cuốn sách trong đó ông cho rằng các nhân viên của Cơ quan An ninh Liên bang (FSB) ở Nga đã có nhúng tay phối hợp trong vụ đánh bom một khu chung cư ở Nga vào năm 1999 giết chết hơn 300 người.

Chính phủ Nga khi ấy luôn khẳng định là những vụ nổ đó là do quân ly khai Chechen thực hiện.

Bị bắt giữ

Năm 1998, ông Litvinenko lần đầu được biết đến nhiều khi lật tẩy một âm mưu được cho rằng để ám sát nhà tài phiệt hùng mạnh lúc bấy giờ là Boris Berezovsky, người hiện giờ đang phải sống lưu vong ở Anh.

Ông Litvinenko sau đó bị bắt vì tội lạm dụng chức vụ và đã ở trong trung tâm tạm giam trong chín tháng trước khi bị sa thải.

Sau đó ông này viết cuốn Nổ tung nước Nga: Khủng bố từ bên trong, trong đó ông nói các nhân viên của SFB chứ không phải quân nổi dậy Chechen đã tiến hành các vụ nổ bom khu chung cư.

Các vụ tấn công này đã xoay chuyển dư luận đằng sau cuộc chiến lần thứ hai của Nga ở nước cộng hòa ly khai Chechnya, bắt đầu bằng một cuộc tấn công quân sự lớn vào cuối năm đó.

Tỵ nạn tại Anh

Bất mãn vì bị ngược đãi, ông Litvinenko trốn sang nước Anh vào năm 2000, và sau đó được hưởng chế độ tỵ nạn chính trị.

Nhưng sau khi ngụ cư ở một vùng ngoại ô vô danh ở London, ông Litvinenko, đã có vợ và con trai, nhưng vẫn tiếp tục hành động như một tình báo viên đang có nhiệm vụ, liên tục thay đổi địa chỉ liên lạc.

Vì nắm rõ các phương pháp hoạt động tình báo bí mật trong bóng tối, ông này thường gặp gỡ các đầu mối tại những địa điểm công cộng đông đúc.

Tờ The Times đưa tin rằng hồi mùa hè đã có người từng định đặt một quả bom xăng trong chiếc xe đẩy trẻ con ở trước cửa nhà ông này.

Ngoài việc nằm trong danh sách chống đối của ông Putin, ông Litvinenko còn tiếp tục đưa các luận điệu chống lại các lãnh đạo trước kia của ông ta.

Nổi bật nhất trong số đó có lẽ là việc ông này cho rằng nhân vật số hai của al-Qaeda là Ayman al-Zawahiri đã từng được FSB huấn luyện tại Dagestan trong nhiều năm trước khi xảy ra vụ khủng bố 9/11.

Ông này cũng cho rằng cuộc chiến ở Chechnya là một tội ác, kêu gọi Nga rút quân và bồi thường cho dân Chechen.

Mặc dù vậy, ông vẫn là một người yêu nước. Trong một phỏng vấn bốn năm trước đây, ông này nói: “Tôi tin rằng nước Nga sẽ thành công, và tôi sẽ được quay trở về quê hương, về Moscow.”