Stanislaw Wielgus bảo ông chưa bao giờ khai báo về các linh mục

Tòa thánh Vatican tuyên bố vị Tổng Giám mục mới được bổ nhiệm của thành phố Warsaw - người xin từ chức ngay trước lễ tấn phong vào hôm Chủ Nhật - đã làm một việc đúng đắn.

Theo Vatican, những tiết lộ về chuyện ông Stanislaw Wielgus cộng tác với cảnh sát mật vụ Ba Lan dưới thời Cộng sản đã làm tổn hại tới khả năng dẫn dắt của ông.

Việc bổ nhiệm tổng giám mục được mô tả là cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất cho Giáo hội Ba Lan gần đây.

Quyết định đã gây chia rẽ cho đất nước sùng đạo này.

Không chỉ có vậy, vụ scandal này còn nói thêm nhiều điều về cuộc đấu tranh giữa quá khứ và hiện tại tại Đông Âu thời hậu cộng sản.

Theo những cáo buộc, linh mục Wielgus, trong 20 năm, đã gặp mật vụ cộng sản Ba Lan hơn 50 lần, có ba ngày đi học khóa đào tạo của công an, và ký ít nhất hai văn bản hứa theo dõi các đồng nghiệp khi đi nước ngoại.

Làm gì với những người chỉ điểm hoặc điệp viên thời cộng sản tiếp tục gây chú ý ở các nước như Ba Lan, Hungary, Cộng hòa Czech và các nước từng thuộc Liên Xô.

Khi bức tường Berlin sụp đổ và các nước Đông Âu có chính quyền mới, họ đã phải thảo luận về những điều luật và phương pháp xác định mức độ hợp tác với cộng sản trong dân chúng trước đây.

Sự nhạy cảm nằm ở chỗ làm sao xác định mức độ hợp tác, bị ép buộc hay tự nguyện, của người dân.

Vojtech Cepl, giáo sư luật ở Đại học Charles, Prague, nói có hai dòng suy nghĩ ở Đông Âu.

"Một thì nói hãy quên và tha thứ, một thì bảo nếu không giải quyết chuyện quá khứ rốt ráo thì ta sẽ không có một hệ thống hợp lý giữa người với người."

Cộng hòa Czech đi đầu trong các nước Đông và Trung Âu, không muốn có các phiên tòa nhân quyền mà muốn bỏ lại quá khứ phía sau.

Nhưng Ba Lan thuộc trong số các nước muốn hành xử cứng rắn hơn.

Vụ linh mục Wielgus còn nhạy cảm hơn ở chỗ Giáo hội Thiên Chúa giáo có ảnh hưởng lớn tại Ba Lan và được xem là thành trì đạo đức giữa sự đàn áp của chính quyền cộng sản.

Linh mục Wielgus cho đến mấy ngày trước đây vẫn khẳng định ông chưa từng làm hại ai.

Nhưng sau đó, trước buổi lễ tấn phong, ông ra thông cáo thừa nhận ông từng tham gia ở mức độ nhất định với mật vụ.

Các sử gia ước tính có đến 15% linh mục Ba Lan từng đồng ý theo dõi và chỉ điểm đồng nghiệp trong thời cộng sản.