Nguyễn Giang BBC Luân Đôn

	Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Nga Vladimir Putin

Trước hết là các nước tân thành viên EU ở Đông Âu với sự ám ảnh bị Moscow “bắt nạt” và bị các nước thành viên kỳ cựu bỏ qua khi nói chuyện với Nga.

Estonia thì còn loan tin mạng Internet của nước họ bị Nga gây nhiễu.

Nỗi sợ trở thành thật hơn sau khi Sứ quán Estonia ở Moscow bị bao vây trong không khí Nga phản đối chuyện Tallinn rời tượng Hồng quân xây sau Thế Chiến.

Các chính trị gia ở Warsaw sợ Nga làm ăn riêng với Đức và xây đường ống dẫn năng lượng qua biển Baltic, tránh lãnh thổ Balan.

Các nước EU lớn như Đức và Pháp cũng sợ rằng nếu không đối thoại với TT Putin thì sẽ “mất” Moscow và khiến Nga càng đi xa hơn vào nhóm nước đối nghịch quyền lợi với châu Âu.

Nhưng nước Nga cũng có nỗi sợ chính đáng về quan hệ châu Âu.

Người Nga thực sự lo khả năng những nước cựu cộng sản Đông Âu trước thúc đẩy để biến EU thành một khối chống Nga.

Nhiều nước này đã làm thành viên NATO mà họ coi là đóng một vai trò ngăn ngừa, còn Nga cho là mối đe dọa-về mặt quân sự.

Nga và EU có một danh sách dài những điều tức tối lẫn nhau   Phóng viên BBC Stephen Mulvey chuyên về EU

Cuộc tranh cãi giữa Moscow và Washington về Lá chắn Tên lửa được một số nước Đông Âu hào hứng trong khi Pháp và Đức lạnh nhạt còn khiến Nga nghi về một âm mưu của Hoa Kỳ.

Thậm chí, các tướng lĩnh Nga gần đây đã công khai đe dọa sẽ hướng hỏa tiễn vào các nước Đông và Trung Âu một khi họ tham gia chương trình Lá chắn với Mỹ.

Quả thật chưa có bao giờ quan hệ giữa EU và Nga lại khó khăn như hiện nay.

Xuống thang và hòa giải

Nhưng như thường lệ, giải pháp không nằm trong tay ai khác mà phải do chính những “người khổng lồ” của châu lục đưa ra.

Đó là chính nước Nga và bên kia là các nước lớn như Đức, Pháp và Anh.

Chính sách đối ngoại của EU với Nga bị phê phán là gây nhiễu.

Theo nhà phân tích Jonathan Eyal, Giám đốc Trung tâm Royal United Services Institute ở Luân Đôn thì chính các nước lớn nhất EU vừa làm các nước Đông Âu hoảng sợ vừa khiến xu hướng đế quốc ở Nga gia tăng.

Theo quan điểm này, thái độ e ngại và vuốt ve Moscow của EU lớn khiến ông Putin không sợ gì mà không gây áp lực chia rẽ khối.

	Tượng Hồng quân được rời đi ở Tallinn vẫn có những người gốc Nga đến đặt hoa

EU là bạn hàng lớn về mọi mặt của Nga nhưng lại cư xử như một kẻ lép vế. EU cần nói rõ rằng đoàn kết nội bộ của khối là một ưu tiên Nga phải tính đến trong quan hệ.

Đức và Pháp thời Chirac cũng có thái độ nước lớn làm mất lòng người khi coi Đông Âu “chỉ biết gây chuyện” trong cuộc làm ăn to với Nga.

Mặt khác, Nga cũng phải hiểu quan ngại truyền thống của các nước tân thành viên EU vốn không muốn rơi vào vùng ảnh hưởng cũ của Moscow.

Ông Putin cần có các cử chỉ hòa giải và rộng lượng với những nước nhỏ này, thay vì nhấn mạnh các biểu tượng của nước Nga Xô Viết và nói về cuộc thay đổi dân chủ ở Đông Âu vừa qua là “thảm họa lớn nhất thế kỷ 20”.

Thái độ khinh thường các dân tộc này, như ông Putin gần đây gọi là “ký sinh trùng kinh tế” của châu Âu, chỉ khiến cho tinh thần dân tộc và xu hướng thiên hữu, bài Nga ở Đông Âu tăng lên.

Về phía mình, theo nhà phân tích Jonathan Eyal, các nước nhỏ ở Đông Âu cũng cần khôn khéo không để Nga bị rơi vào thế đối đầu.

Bởi nếu cả các nước EU cũ và mới không thoát ra được ám ảnh của Chiến tranh Lạnh thì làm sao họ có thể thuyết phục Nga cải biến thành một quốc gia của thế kỷ 21?

Ngược lại, nếu còn ôm lấy tinh thần đại đế của thời Liên Xô thì nước Nga sẽ chỉ thêm thù bớt bạn và cơ hội hiện đại hóa trong hòa bình của Nga càng giảm đi.