Xuân Lộc Gởi tới BBC từ Luân Đôn

	Dù chưa làm thủ tướng, ông Gordon Brown đã bay sang thăm quân Anh ở Iraq

Trung tâm của sự chú ý này là sự kiện ông Nicolas Sarkozy trở thành tổng thống Pháp. Và trong khi đó, với việc Thủ tướng Tony Blair tuyên bố từ chức, ông Gordon Brown sẽ trở thành Thủ tướng Anh.

Sự kiện Pháp và Anh có lãnh đạo mới đã làm dư luận tin rằng không chỉ sẽ có nhiều thay đổi trong quan hệ Anh-Pháp, mà nó còn có tác động không nhỏ đến tiến trình hội nhập của Liên Hiệp Châu Âu (EU) cũng như tình hình chính trị thế giới trong những năm tới.

Anh và Pháp, hai nước láng giềng, không chỉ là thành viên quan trọng trong EU, mà chính sách ngoại giao của London và Paris cũng có tầm ảnh hưởng nhất định đối với chính trị thế giới, đặc biệt trong quan hệ với Washington.

Khởi động lại quan hệ Anh-Pháp

Vì yếu tố lịch sử và văn hóa, quan hệ giữa Pháp và Anh không phải lúc nào cũng mặn nồng. Trong một thập kỷ qua, dưới thời cựu Tổng thống Pháp, Jacques Chirac và Thủ tướng Anh sắp mãn nhiễm, Tony Blair, mối quan hệ nhiều sóng gió này ra xem còn xấu hơn.

Ông Jaques Chirac và Tony Blair rất khó, nếu không muốn nói là không tìm được một tiếng nói chung nào trong những lãnh vực quan trọng của Liên Hiệp Châu Âu cũng như chính sách ngoại giao của Liên Hiệp này. Đỉnh điểm cũa những bất đồng này là cuộc chiến Iraq.

Trong khi Thủ tướng Anh sát cánh cùng với Tổng thống Mỹ, George Bush, trong cuộc chiến Iraq, Tổng thống Pháp, Jacques Chirac đã cùng với cựu Thủ tướng Đức không chỉ phản đối biện pháp dùng vũ lực tấn công Iraq mà còn thiết lập một liên minh để chống lại Mỹ-Anh và đồng minh trong cuộc chiến này.

Với thệ hệ lãnh đạo mới có thể quan hệ Anh-Pháp sẽ tốt đẹp hơn trong những năm tới, vì giữa tân Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy và Thủ tướng tương lai của Anh, Gordon Brown có nhiều điểm tương đồng về cả tích cách và chính sách.

Nếu nhìn thoáng qua, Nicolas Sarkozy và Gordon Brown có không ít những khác biệt.

Tân Tổng thống Pháp là con của một người di dân đến từ Hungary. Khi còn là sinh viên, học lực của ông cũng rất kém. Với kết quả như vậy, cùng với dáng dấp nhỏ bé, nên ít hay nhiều Nicolas Sarkozy có tự ti mặc cảm.

Trong khi đó, Gordon Brown, con của một mục sư, người Scotland, lại là một sinh viên xuất sắc, đã được nhận vào đại học khi mới 16 tuổi.

Tôi muốn nói với những người bạn Mỹ rằng nước Pháp sẽ luôn bên cạnh họ khi họ cần   TT Nicolas Sarkozy

Hơn nữa, với sự trình trệ kinh tế trong những năm tháng qua, trong suốt kỳ tranh cử tổng thống và sau khi được bầu vào chức tổng thống, ông Nicolas Sarkozy, chủ trương đưa nước Pháp chuyển sang một giai đoạn mới.

Trong khi đó, với thành quả kinh tế mà Anh đạt được trong thập niên vừa qua, trong đó có công rất lớn của mình với tư cách là Bộ trưởng Tài chính, ông Gordon Brown sẽ tiếp tục chính sách kinh tế trong những năm tới.

Tuy có những khác biệt như vậy, nhưng giữa tân Tổng thống Pháp và Thủ tướng tương lai của Anh lại có nhiều điểm chung quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế và chính sách ngoại giao.

Về kinh tế, cả ông Nicolas Sarkozy và ông Gordon Brown đều ủng hộ nền kinh tế tự do, tuy có chút kiểm soát, và đề cao tầm quan trọng của việc làm. Đặc biệt đối với tân Tổng thống Pháp, giảm nạn thất nghiệp là ưu tiên số một của ông, vì ở Pháp tỷ lệ thất nghiệp lên đến 9%, cao gấp đôi ở Anh.

Do đó, đối với ông Nicolas Sarkozy, khác với vị tiền nhiệm của mình, khác với dư luận thông thường của đa số người dân Pháp, ông dám thừa nhận và tỏ thái độ khâm phục khả năng tạo việc làm ở Anh và Mỹ. Đây là một điều hiếm có đối với một vị tổng thống Pháp, đặc biệt đối với những vị tổng thống thuộc phe bảo thủ (gaulist conservatism), như ông.

Với cách nhìn rất thực tế như vậy nên có thể ông Nicolas Sarkozy sẽ vượt qua được những quan niệm thông thường trước đây để có thể cải thiện quan hệ giữa Pháp và Anh.

	Tân tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy và Thủ tướng Đức Angela Merkel

Tương lai của Liên Hiệp châu Âu

Và mặc dầu chuyến công du nước ngoài đầu tiên của tân Tổng thống Pháp là tới Đức, rồi sau đó là Brussels, Mỹ và Châu Phi, chứ không phải tới Anh, nhưng những điểm tương đồng giữa hai vị lãnh đạo mới sẽ không chỉ đưa quan hệ giữa hai nước sang một giai đoạn tốt đẹp hơn, mà còn có thể sẽ giúp Liên Hiệp Châu Âu ra khỏi những bế tắc hiện tại.

Dưới thời cựu Tổng thống Pháp, Jacques Chirac, Anh không đóng một vai trò chính yếu trong các chính sách quan trọng của Liên Hiệp Châu Âu. Tình trạng đó diễn ra phần vì Anh không phải là một trong những nước thành lập, và ngay từ đầu Đức-Pháp là hai nước cột trụ cho những phát triển của Liên Hiệp này trong suốt hơn 50 qua.

Nhưng một lý do quan trọng nữa đó là các vị lãnh đạo của Pháp và Anh luôn có những bất đồng cả về tích cách và những chính sách lớn của Liên Hiệp.

Nhưng tình trạng đó có thể sẽ được chấp dứt với thế hệ lãnh đạo mới. Anh sẽ có một chỗ đứng quan trọng hơn trong Liên Hiệp. Và cùng với bà Angela Merkel, Thủ tướng Đức, ông Nicolas Sarkozy và Gordon Brown sẽ tạo thành một bộ ba quan trọng để giúp EU thoát khỏi những khủng hoảng hiện tại.

Ngoài điểm chung là cùng chủ trương nền kinh tế tự do, cả ba cũng có cách nhìn thực tế hơn trong việc tiến trình hội nhập cũng như cơ cấu tổ chức của EU. Thay vì chỉ nghĩ tới việc thống nhất châu Âu, họ chú trọng vào việc tìm ra đâu là những điểm mạnh, những gì mang lại kết quả tốt để phát huy và những gì gây bế tắc để tìm ra những giải pháp thích hợp.

Kể từ khi dự thảo của bản Hiến Pháp của EU bị cử tri Pháp và Hà Lan chối bỏ qua cuộc trưng cầu dân ý tại hai nước này hai năm trước đây, EU rơi vào tình trạng bế tắc.

Nhưng trong tương lai gần, lãnh đạo Pháp, Đức và Anh có thể thống nhất tìm ra một giải pháp chung cho sự trì trệ này. Thay vì giữ nguyên bản dự thảo và để cho cử tri quyết định qua trưng cầu dân ý, có thể bản hiến pháp sẽ được thu gọn hơn (mini constitution) và để quốc hội các nước thành viên bỏ phiếu thông qua.

Giúp Liên Hiệp Châu Âu vượt qua những bế tắc hiện tại và tiếp tục tiến trình hội nhập là một trong những ưu tiên hàng đầu của tân Tổng thống Pháp. Việc ông tới the đô Berlin hội đàm với Thủ tướng Đức ngay trong ngày ông nhận chức tổng thống chứng tỏ điều đó.

Quan hệ EU với Hoa Kỳ

Không chỉ có thế, với thế hệ lãnh đạo mới, chính sách đối ngoại của EU cũng có thể thay đổi trong những năm tới, đặc biệt trong quan hệ với Mỹ.

Sau khi ông Nicolas Sarkozy trứng cử, cả Tổng thống George Bush và đại diện của hai đảng Cộng hòa và Dân chủ Mỹ đều tỏ thái độ rất hài lòng và gửi điện chúc mừng ông.

Khác với vị tiền nhiệm của mình, tân Tổng thống Pháp tỏ ra thân thiện với Mỹ hơn. Vào tháng 9 năm ngoái, đúng vào dịp kỷ niệm biến cố 11/9, ông Nicolas Sarkozy, khi đó mới chỉ là bộ trưởng đã đi thăm Mỹ trong 4 ngày. Ông đã được Tổng thống George Bush tiếp đón tại Tòa Bạch Ốc.

Đây là một chuyến hiếm có vì một sự tiếp đón như vậy chỉ dành cho các nguyên thủ quốc gia.

Trong khi được tiếp đón trọng thể tại Washington, tại Pháp chuyến viếng thăm của ông đã bị chỉ trích rất nhiều. Đối thủ của ông đã gọi ông là ‘Sarko – người Mỹ - Sarko the American’.

Tuy ông không ủng hộ cuộc chiến Iraq và từ chối Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập Liên Hiệp Châu Âu, một chính sách mà Mỹ luôn ủng hộ, nhưng ông lại không bài Mỹ như đa số người Pháp. Do đó, Washington tỏ ra rất thân thiện với tân Tổng thống Pháp cũng là điều dễ hiểu.

Với một tổng thống Pháp thân thiện hơn, gần gũi hơn, Mỹ có thể thở phào nhẹ nhõm vì cùng với Nicolas Sarkozy, Gordon Brown và Angela Merkel, Mỹ có thể thiết lập được một mối quan hệ tốt đẹp với châu Âu trong những năm tới.

	Trái với điều cấm kỵ xưa nay ở Pháp về Anh, TT Sarkozy nói ông thích phong cách của Tony Blair

Mặc dầu theo sự nghiệp chính trị từ lâu, nhưng cả tân Tổng thống Pháp và Thủ tướng tương lai của Anh đều là những ‘tập sinh’ trong lĩnh vực ngoại giao. Trong khi đó có không ít những thách đố đang chờ họ.

Với Thủ tướng tương lai của Anh, ‘di sản’ mà vị tiền nhiệm của mình để lại đó là hậu quả phức tạp của cuộc chiến Iraq, có lính Anh tham gia.

Hơn nữa, ông cũng ít được biết đến ở Mỹ và không có được mối quan hệ thân thiện với Tổng thống Geroge Bush như ông Tony Blair. Do vậy, ông Gordon Brown sẽ có không ít những khó khăn trong quan hệ Tổng thống Mỹ trong những ngày đầu.

Tuy vậy, ông cũng phải tiếp tục cộng tác với Tổng thống Mỹ để giải quyết những xưng đột tại Iraq.

Trong một bài phát biểu gần đây, ông nói là: “Sẽ vô lý nếu chúng ta né trách thực hiện những gì mà chúng ta đã quyết định. Tuy vậy, cũng có không ít những bài học mà chúng ta có thể rút ra từ cuộc chiến này”.

Quan hệ Pháp và Mỹ

Riêng đối với tân Tổng thống Pháp, mặc dầu tỏ thái độ khâm phục và sẵn sàng cộng tác với Mỹ, nhưng ông Nicolas Sarkozy cũng không dễ dàng theo Mỹ trong mọi chính sách.

Trong bài diễn văn vào đêm trúng cử, ông đã nói: “Tôi muốn nói với những người bạn Mỹ rằng: nước Pháp sẽ luôn bên cạnh họ khi họ cần”.

Nhưng cùng lúc ông cũng nhấn mạnh rằng: “Tôi cũng muốn nói với họ rằng tình bạn cũng có nghĩa là chấp nhận rằng bạn của mình có thể có những ý kiến khác biệt”.

Tòa Bạch Ốc cầu nguyện nhiều tháng qua để ông Sarkozy thắng cử   Matt Frei, phóng viên BBC tại Washington

Chẳng hạn liên quan đến việc giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân ở Iran, Pháp khó có thể đồng ý dùng vũ lực đối với Iran, nếu chính sách ngoại giao của phương Tây không thành công.

Hiện tại, cả Pháp và Anh đang dùng chính sách ngoại giao để giải quyết cuộc khủng hoảng này, và hy vọng bằng cách đó có thể thuyết phục chính quyền Iran từ bỏ việc sản xuất vũ khí hạt nhân.

Ngoài ra, bằng đường lối riêng của mình, cả ông Nicolas Sarkozy và Gordon Brown cũng sẽ tìm cách thuyết phục Mỹ quan tâm nhiều hơn đến những lĩnh vực quan trọng khác, chẳng hạn, giúp cải thiện các nước kém phát triển, hay bảo vệ môi trường.

Liên quan đến việc cắt giảm khí nóng toàn cầu, đây là một điểm bất đồng lớn giữa Mỹ và Châu Âu.

Trong bài phát biểu trúng cử của mình, tân Tổng thống Pháp đã nhấn mạnh: “Một siêu cường như Mỹ, có nhiệm vụ không được tạo nên những rào cản trong cuộc chiến chống lại thay đổi khí hậu toàn cầu”.

Và theo tờ International Herald Tribune hôm 28.05.07, châu Âu, dưới sự lãnh đạo của Đức đã có thêm Anh và đang giành được cả Nhật Bản để “chiến đấu” với Hoa Kỳ về vấn đề ấm nóng khí quyển trước hội nghị G-8 vào tháng Giêng tới.

Nói chung, giới quan sát và phân tích cho rằng với thế hệ lãnh đạo mới, trong những năm tới, không chỉ có nhiều thay đổi tích cực hơn trong quan hệ Anh-Pháp, mà còn có nhiều chuyển biến quan trọng trong tiến trình hội nhập của Châu Âu cũng như trong quan hệ Châu Âu và Mỹ.

Thay vì nhấn mạnh những bất đồng cá nhân, hay những khác biệt về văn hóa, lịch sử, thế hệ lãnh đạo mới này sẽ dựa trên những điểm chung để cùng cộng tác và giải quyết những khó khăn chung.

Hơn bao giờ hết, trong một thế giới toàn cầu hóa, mọi diễn biến chính trị, kinh tế ở địa phương ít hay nhiều đều có tác động toàn cầu. Do đó, mỗi quốc gia, dù lớn hay nhỏ, cũng cần đến sự cộng tác của các quốc gia khác.

Và nếu Anh, Pháp và Đức – ba cường quốc của Châu Âu – và Mỹ biết cộng tác với nhau trong những lĩnh vực quan trọng, thì điều đó không chỉ có lợi cho Châu Âu và Mỹ, mà sẽ còn có những tác động tích cực khác tới những khu vực khác trên thế giới.

Bài viết thể hiện quan điểm và cách phân tích của tác giả. Quý vị có ý kiến gì xin chia sẻ với BBC ở địa chỉ [email protected]

--------------------------------------------------------