16 Tháng 7 2007 - Cập nhật 09h23 GMT

Quan hệ Anh-Mỹ dưới thời Thủ tướng Brown

Kể từ khi ông Tony Blair rời chức Thủ tướng, giới phân tích cho rằng quan hệ Anh-Mỹ sẽ không còn thân thiện như trước với sự lãnh đạo của Thủ tướng Gordon Brown.

Trước những dư luận đó, ông Gordon Brown và Bộ trưởng Ngoại giao David Miliband đã chính thức lên tiếng rằng Mỹ vẫn luôn là đối tác quan trọng số một của Anh và chính phủ Anh vẫn tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Mỹ.

Anh-Mỹ: Mối quan hệ ‘đặc biệt’

Vì những yếu tố lịch sử, văn hóa và đặc biệt là vì những chiến lược chung trong lĩnh vực quân sự và ngoại giao, quan hệ Anh-Mỹ được coi là một mối quan hệ ‘đặc biệt’.

Anh là nước duy nhất mà Mỹ chia sẻ những thông tin tình báo và quân sự. Đó cũng là lý do giải thích tại sao Anh luôn sát cánh bên Mỹ trong cuộc chiến vùng Vịnh, hay cuộc chiến chống khủng bố hoặc cuộc chiến Iraq hiện tại.

Mối quan hệ cá nhân mật thiết giữa Tổng thống Mỹ, George Bush, và cựu Thủ tướng Anh, Tony Blair, trong thời gian qua cũng là một minh chứng.

Tuy nhiên, với những diễn biến kể từ khi ông Gordon Brown trở thành Thủ tướng, dư luận cho rằng quan hệ Anh-Mỹ có thể ít đậm đà và không còn ‘đặc biệt’ như trước.

Những tín hiệu trái ngược

Mặc dù ông Gordon Brown vẫn luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ Anh-Mỹ và mối quan hệ với Tổng thống Bush nói riêng, việc ông bổ nhiệm một số nhân vật được cho là không thân thiện với Mỹ vào những vị trí quan trọng trong chính phủ của ông đã làm cho Washington ngạc nhiên.

Chẳng hạn, ông Malloch-Brown, người đã từng là phó Thư Ký Liên Hiệp Quốc, được bổ nhiệm vào Bộ Ngoại Giao.

Ông Mallock-Brown từng đã công kích chính sách ngoại giao được coi là như ‘loa phóng thanh’ của Tổng thống Bush và thái độ của Mỹ đối với chính sách đa phương.

Ngoài ra trong thành phần chính phủ của ông Gordon Brwon còn có ông John Denham, người đã từ chức trước đây vì cuộc chiến Iraq, hay Harriet Harman, Phó chủ tịch đảng Lao Động, người đã đề nghị rằng đảng của bà nên xin lỗi vì đã ủng hộ việc xâm chiếm Iraq.

Washington càng quan ngại hơn về những tuyên bố mới đây của ông Malloch-Brown và Bộ trưởng về Phát triển quốc tế, Douglas Alexander.

Ông Malloch-Brown nói rằng Anh và Mỹ sẽ không còn ‘sát cánh bên nhau’ trong các chính sách ngoại giao.

Trong khi đó, trong một bài phát biểu khác, ông Douglas Alexander đã cảnh báo về chính sách đơn phương và kêu gọi cần có một cách ‘tiếp cận quốc tế’ cho những vấn nạn toàn cầu.

Ông Douglas Alexander nói: “Trong thế kỷ 20, sức mạnh của một quốc gia thường được đo lường qua những gì họ có thể tàn phá. Trong thế kỷ 21, sức mạnh nên được đo lường bằng những gì chúng ta có thể xây dựng với nhau”.

Mặc dầu không nói rõ, nhưng lời phát biểu đó được cho rằng nhắm tới chính sách ngoại giao đơn phương của Mỹ.

Và nhiều nhà phân tích cho rằng những bình luận đó là một chỉ dấu cho thấy đảng Lao Động dưới thời ông Gordon Brown đang tìm cách xa dần Mỹ, khác với quan hệ thân thiện giữa cựu Thủ tướng Anh Tony Blair và Tổng thống Bush khi trước.

Mỹ: đối tác quan trọng số một?

Trước những diễn biến và tuyên bố ấy, Thủ tướng và Bộ trưởng Ngoại giao Anh đã chính thức lên tiếng nhằm xoá tan những nghi ngờ từ Washington.

Hôm thứ Sáu vừa qua, ông Gordon Brown đã lưu ý chính phủ rằng ông vẫn duy trì một mối quan hệ chặt chẽ với Washington.

Đầu tuần trước, ông Gordon Brown đã nói trên đài BBC Radio Five Live rằng ông sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với chính quyền Mỹ như ông Tony Blari đã làm trước đây.

"Cam kết của chúng tôi trong việc cùng cộng tác với chính phủ Mỹ nói chung và chính quyền Bush nói riêng luôn là chắc chắn”.

Ông Miliband đã nói như vậy hôm qua với BBC trong chương trình Sunday AM - một chương trình đặc biệt vào mỗi sáng chủ nhật trên kênh BBC One.

Ông cũng nói rằng những vấn đề lớn như thay đổi khí hậu hay khủng bố chỉ có thể giải quyết được nếu có sự hợp tác của Mỹ.

Ông Miliband đã phản bác những lập luận cho rằng chính phủ của ông Gordon Brown không coi trọng quan hệ với Mỹ. Ông nói: "Chúng tôi đang có một vị thủ lĩnh mới và mạnh ở nước Anh. Ông ấy sẽ là một đối tác giá trị với Mỹ”.

"Ông ấy sẽ cùng hợp tác chặt chẽ với Tổng thống Bush. Đó là một điều rất đúng phải làm”.

Một tài liệu về chiến lược được phổ biến năm ngoái, dưới thời ông Blair nhấn mạnh rằng Mỹ là đối tác quan trọng nhất trong các quan hệ song phương của Anh trên thế giới.

Ông Miliband nói rằng không có gì thay đổi từ lúc đó và rằng Anh và Mỹ cùng có một ‘lịch sử và những giá trị chung”.

Giới phân tích cũng cho rằng, nhằm cũng cố quan hệ Anh-Mỹ, Thủ tướng Anh có thể sẽ thăm Mỹ sớm hơn như dự định, có thể sẽ là trong hai hoặc ba tuần tới.

Khi lên nhậm chức vì ưu tiên cho việc cũng cố vị thế của mình và giành lại niềm tin nơi người dân, ông Gordon Brown dành ưu tiên cho các vấn đề nổi cộm trong nước, như nhà ở, y tế hay giáo dục.

Tuy nhiên, giới quan sát nhận định trước những tuyên bố này của các bộ trưởng, hơn nữa nếu thấy sự chần chừ của ông Brown trong việc dành ưu tiên cho quan hệ với Mỹ, Washington có thể quay sang Pháp và Đức để tìm sự hậu thuẫn của mình tại châu Âu.

Với thế hệ lãnh đạo mới và thân Mỹ, Pháp và Đức có thể sẽ tìm cách hàn gắn lại những bất đồng và rạn nứt mà hai nước này đã có với Mỹ trong cuộc chiến Iraq.

Chắc chắn Anh không muốn mất vị thế đó. Và vẫn muốn duy trì một mối quan hệ ‘đặc biệt’ với Washington.

Đối tác hay lệ thuộc?

Nhưng một thách đố lớn đối với ông Brown đó là làm sao mối quan hệ đó luôn ‘đặc biệt’, và nước Anh cũng có tiếng nói riêng, chứ không phải là một quan hệ phụ thuộc và quỵ lụy.

Cựu lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do của Anh, Lord Ashdown, nói rằng nước Anh nên dùng mối quan hệ với Mỹ có lợi hơn cho nước Anh.

Đề cập đến vấn đề Iraq, ông nói: “Chúng ta có sự độc lập riêng. Tôi nghĩ rằng một trong những sai lầm của ông Blair là ông ấy đã không dùng những ảnh hưởng của mình để tác động đến chính sách của Mỹ”.

Lãnh đạo hiện thời của đảng này, ông Menzies Campbell, kêu gọi ông Brown ‘cần nắm đầu cán’.

Ông nhận định: “Vấn đề không phải là mối quan hệ, mà là bản chất của mối quan hệ đó”.

Ông cũng nói thêm: “Dưới thời ông Tony Blair, mối quan hệ này đã tỏ ra quá lệ thuộc đến nỗi nó trở thánh khúm núm, quỵ lụy. Nước Anh cần phải trở thành một người bạn thẳng thắn của Mỹ, chứ không phải là một khách hàng”.