Quan hệ Anh-Mỹ sau thời Blair

Thủ tướng Anh, Gordon Brown, bắt đầu chuyến thăm Hoa Kỳ hôm chủ nhật. Đây là chuyến công du ngoại quốc đầu tiên của ông Brown kể từ ngày nhậm chức thủ tướng.

Hội đàm giữa ông Brown với tổng thống George W Bush của Hoa Kỳ sẽ đưa ra một giọng điệu mới cho mối quan hệ Anh Mỹ - sau nhiều năm được cho là khá thân mật dưới thời của cựu thủ tướng Tony Blair.

Giới thạo tin chờ mong Anh Quốc sẽ tiếp tục là đồng minh thân cận của Hoa Kỳ, tuy nhiên sẽ không quá thân như thời trước đây.

Nhà lãnh đạo mới của nước Anh là người thuộc trường phái muốn phát triển quan hệ với Hoa Kỳ. Brown là người hiểu, thích và muốn chơi với Mỹ.

Người ta mong đợi ông Brown sẽ tiếp tục thúc đẩy một đường lối đối ngoại thiện cảm với Hoa Kỳ. Điều này đã được chính tân ngoại trưởng Anh, David Miliband, một người khá thân với Brown, khẳng định.

Và không ai ảo tưởng nghĩ rằng Gordon Brown sẽ coi George Bush là người bạn ‘tri kỷ’ như Tony Blair đã làm. Mối quan hệ Blair-Bush được tạo dựng sau sự cố 9/11 và cuộc chiến Iraq.

Iraq...

Liên quan đến một chính sách ngoại giao mang tính cấp bách nhất, đó là Anh sẽ không đưa ra cam kết rút quân sớm ra khỏi Iraq.

Tuy vậy ông Brown đã nói về "một sàn diễn mới" và cá dấu hiệu cho thấy ông muốn đưa lính Anh ra khỏi Iraq càng sớm càng tốt. Điều này, dưới suy luận của ông Brown, sẽ được thực hiện theo đường lối “để người Iraq làm những việc gì mà họ làm được”.

Và Anh sẽ tiếp tục ở lại Afghanistan dưới tư cách đội quân tham chiến. Trong thực tế Anh muốn các nước thành viên của khối Nato gửi thêm quân. Và ý tưởng này đã được Hoa Kỳ ủng hộ.

...Và Iran

Một chủ đề quốc tế quan trọng khác có thể thử thách mối quan hệ Anh-Mỹ là Iran. Tháng Chín tới LHQ sẽ bàn về các biện pháp cấm vận mới, và có thể họ sẽ đưa ra quyết định.

Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là thái độ của Anh như thế nào nếu như chính quyền Bush quyết định tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran trong 18 tháng còn lại của nhiệm kỳ tổng thống tại tòa Bạch Ốc?

Ông Brown đưa ra chỉ dấu là chính sách đối với Iran không loại trừ hành động quân sự. Tuy nhiên ‘đánh’ Iran trong lúc này có thể vô hiệu hóa các sức ép về ngoại giao và kinh tế hiện đang được thực hiện. Cạnh đó nhiều nhà quan sát nghĩ rằng ông Brown sẽ không theo Mỹ lần này trong hành động tấn công Iran.

Chiều Chủ Nhật ông Brown tới trại David để dự tiệc tối và sẽ ở lại cho đến thứ Hai. Tin này do phát ngôn nhân của tòa Bạch Ốc Tony Snow đưa ra.

Chắc chắn ông Brown sẽ có động tác giải trình một số ‘tín hiệu chưa rõ ràng’ trong các phát biểu gần đây liên quan đến quan hệ giữa Anh và Mỹ.
Ví dụ việc bổ nhiệm Lord Malloch Brown làm thứ trưởng ngoại giao, phụ trách Á châu, Phi châu và LHQ.

Khi làm phó tổng thư ký LHQ Lord Brown là người từng đưa ra chỉ trích chính quyền Bush về cách giải quyết chủ đề Iraq. Sự bổ nhiệm này của 10 Downing Street có thể coi là Anh Quốc chủ động tách ra khỏi đường lối của nhóm những người được gọi là neo-conservatives, tức tân bảo thủ tại Mỹ.

Trong một chủ đề đối ngoại quan trọng khác có vẻ như Anh Quốc cũng không muốn xích lại quá gần Liên hiệp Âu châu. Nước Anh muốn duy một số bảo lưu của họ trong đàm phán về bản hiến pháp chung của LHAC. Điểm quan trọng trong thái độ này là Anh muốn duy trì quyền chủ động thực hiện chính sách ngoại giao của họ.

Cách tiếp cận mới này được thể hiện trong vụ tranh cãi gần đây với Nga trong vụ Litvinenko. Tức là Anh đã không tìm kiếm sự ủng hộ chung của khối EU mà tự đi tìm một cách giải quyết riêng cho mình.

Có hai khả năng có thể xảy ra. Đó là Anh sẽ thân ‘có khoảng cách’ với Hoa Kỳ. Trong khi chơi với Âu châu theo kiểu ‘không quá thân’.

Liên hệ với Hoa Kỳ

Cựu đại sứ Anh tại Washington, Sir Christopher Meyer, là người có mặt tại trại David khi Tony Blair gặp George Bush tháng Hai năm 2001. Ông không đồng ý với ý kiến cho rằng Gordon Brown sẽ dùng cuộc gặp tại trại David để tạo khoảng cách với tổng thống Bush.

Ông nói "Rất nhiều người tìm cách đồn thổi chủ đề này,"

"Có tới cả ngàn buổi hội thảo về quan hệ Anh Mỹ dưới thời Brown, tuy nhiên tôi không tin là nó đưa ra nhận định gì xác đáng. Trừ phi có cái gì thần thánh xuất hiện, hai nhà lãnh đạo có thể sẽ không có mối giao cảm thân nhau, tuy nhiên có hay không, điều này không quan trọng.”

"Trong khi có rất nhiều thứ trong mối quan hệ Anh Mỹ, và các yếu tố này thay đổi, ví dụ như tính cách cá nhân của lãnh đạo, các sự kiện lớn trên thế giới, giọng điệu nói chuyện, hay thay đổi chính phủ, vân vân…Hay có lúc mối quan hệ Anh Mỹ có thể chẳng có chất gì đặc biệt cả. Nhưng về lịch sử mà nói kể từ năm 1945 trở lại đây, bất chấp những yếu tố tạo ra thay đổi, mối quan hệ giữa hai nước vẫn khá mạnh và thường xuyên được củng cố.

Tù nhân của CIA

Một ví dụ để nói về mối quan hệ giữa Anh và Mỹ có thể trở nên căng thằng là một Ủy ban của Quốc hội Anh công bố tin nói rằng họ không thấy chính sách của Mỹ chở các nghi phạm khủng bố vòng quanh thế giới để tra hỏi, là hợp lý.

Tuy nhiên kiến nghị này đã bị bỏ ngoài tai.

Tin này như nhắc với mọi người rằng dù cho quan hệ giữa hai nước, do thực tiễn thúc đẩy, có lúc khá thân mật nhưng cũng sẽ có những điểm mà hai nước không đồng ý với nhau.

Sir Christopher nói "Các tín hiệu khác nhau của chính quyền Brown đưa ra về mối quan hệ với Mỹ là một ví dụ điển hình của một chính phủ mới đang tìm cách xác lập đường lối ngoại giao ổn định, với một số yếu tố chưa được đưa vào quỹ đạo ổn định,"

"Liên quan đến Iran, tôi không biết là Anh Quốc có chấp thuận giải pháp dùng hành động quân sự hay không. Đã xuất hiện một số chống đối liên quan đến giải pháp quân sự. Tôi ngạc nhiên nếu Anh tham gia vào hoạt động này.

"Còn tại Afghanistan, thực sự là Anh đang ở trong trạng thái cần có thêm trợ giúp. Câu hỏi là nước Anh có thể duy trì hoạt động của họ tại Afghanistan trong bao lâu?"