10 Tháng 8 2008 - Cập nhật 08h21 GMT

Nga và cuộc xung đột Nam Ossetia

Căng thẳng leo thang giữa Gruzia và vùng đất ly khai Nam Ossetia bùng lên thành cuộc xung đột nghiêm trọng.

Chính quyền ở Nam Ossetia bấy lâu nay muốn được công nhận độc lập một cách chính thức sau khi ly khai trong cuộc nội chiến hồi những năm 90.

Nga đã đem quân vào khu vực để 'gìn giữ hòa bình'. Nhưng Matxcơva đồng thời cũng ủng hộ những người ly khai.

Vị thế của Nam Ossetia ra sao?

Người Nam Ossetia tự quản kể từ khi đấu tranh đòi độc lập từ Gruzia thời kỳ 1991 – 1992, sau sự sụp đổ của liên bang Soviet.

Khu vực này đã tự tuyên bố độc lập, dù không được bất kỳ một quốc gia nào công nhận.

Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili quyết sẽ đưa Nam Ossetia và một khu vực ly khai khác là Abkhazia dưới sự quản lý toàn diện của Gruzia.

Vì sao người Ossetia muốn ly khai?

Người Ossetia thuộc một nhóm sắc tộc thiểu số xuất xứ từ vùng đồng bằng của Nga nằm ở phía nam con sông Don.

Hồi thế kỷ 13, họ bị cuộc xâm lấn của quân Mông Cổ đẩy lùi về phía nam thuộc rặng núi của vùng Caucasus, và định cư dọc theo biên giới với Gruzia.

Người Nam Ossetia muốn cùng chung sống với đồng bào Bắc Ossetia, vốn là nước cộng hòa tự trị thuộc liên bang Nga.

Người sắc tộc Gruzia là sắc dân thiểu số ở Nam Ossetia, và chiếm ít hơn một phần ba dân số.

Nhưng Gruzia thậm chí bác bỏ cả cái tên Nam Ossetia, và thường gọi khu vực này bằng cái tên cổ Samachablo, hay Tskhinvali theo tên thủ phủ của vùng.

Điều gì khiến bùng phát khủng hoảng hiện thời?

Căng thẳng dâng lên kể từ khi Tổng thống Saakashvili được bầu năm 2004. Ông đề nghị đối thoại và trao quy chế tự trị cho Nam Ossetia dưới một thể chế Gruzia duy nhất.

Nhưng năm 2006, người Nam Ossetia bỏ phiếu trong một cuộc trưng cầu dân ý không chính thức, theo đó yêu cầu một sự độc lập toàn diện.

Hồi tháng Tư năm 2008, Nato nói Gruzia có thể được phép gia nhập liên minh này, và khiến Nga phiền lòng. Matxcơva vốn chống việc mở rộng sang phía đông của Nato.

Nhiều tuần sau đó, Nga tăng cường quan hệ với phe ly khai ở Abkhazia và Nam Ossetia.

Hồi tháng Bảy, Nga thừa nhận chiến đấu cơ của nước này đã vào không phận Gruzia trên vùng trời Nam Ossetia nhằm ‘làm nguội các cái đầu nóng ở Tbilisi’.

Các cuộc đụng độ thường xảy ra cho tới khi sáu người bị thiệt mạng vì đạn pháo của Gruzia. Nỗ lực ngừng bắn tan thành mây khói.

Nga liệu có trực tiếp tham chiến?

Nga vẫn luôn nhấn mạnh rằng nước này hành động với vai trò gìn giữ hòa bình ở Nam Ossetia đồng thời phản bác cáo buộc của Gruzia rằng Matxcơva cung cấp vũ khí cho quân ly khai.

Tuy nhiên, Kremlin cũng tuyên bố sẽ bảo vệ công dân của mình ở Nam Ossetia. Hơn một nửa trong số 70 nghìn công dân Nam Ossetia có hộ chiếu Nga.

Nga dường như coi việc can thiệp quân sự là ít nguy hại hơn việc công nhận sự độc lập của Nam Ossetia, vốn nhiều khả năng dẫn tới một cuộc chiến toàn diện với Gruzia.

Quan hệ giữa Gruzia với Nato thì sao?

Tổng thống Saakashvili coi việc trở thành thành viên Nato là một trong các mục tiêu chính của ông. Gruzia có mối quan hệ thân thiết với Mỹ và nước này bấy lâu nay cũng củng cố quan hệ với Tây Âu.

Cũng có ý kiến cho rằng ông Saakashvili hy vọng lôi kéo Nato vào cuộc xung đột với Matxcơva nhằm chính thức hóa liên minh.

Nhưng các nhà phân tích cũng nhìn nhận rằng khó có thể tưởng tượng Nato sẽ tự kéo mình vào một cuộc đụng độ trực diện với đối thủ thời Chiến tranh Lạnh, sau khi liên minh này đã mất nhiều công để tránh điều đó.