Obama đối diện vấn đề Guantanamo

Cuối cùng thì cũng có triển vọng trại giam Vịnh Guantanamo sẽ đóng cửa.

Nhóm cố vấn của Barack Obama đã bắt đầu tranh luận về cách thức, và nhấn mạnh chưa có quyết định nào được đưa ra.

Nói chung, có vẻ người ta định bỏ các tòa án binh mà đã được chuẩn y theo một đạo luật năm 2006. Thủ tục xử án sẽ được thành lập và đặt bên trong nước Mỹ.

Đồng thời, sẽ có nỗ lực tìm các nước sẵn lòng đón nhận những tù nhân được thả.

Vấn đề thứ nhất mang tính pháp lý, vấn đề thứ hai mang tính thực tiễn.

Vấn đề pháp lý

Các chi tiết pháp lý liên quan việc xử nghi phạm khủng bố vẫn chưa được giải quyết. Một số cho rằng cứ đem tù nhân ra trước tòa án bình thường của Mỹ.

Nhưng bằng chứng chống lại họ có thể đã có được nhờ đe dọa, thậm chí tra tấn, hoặc từ cơ quan điệp vụ nước ngoài sử dụng biện pháp tương tự.

Chúng sẽ không được chấp nhận theo quy định của tòa án bình thường ở Mỹ.

Vì thế, có một ý tưởng đang được cố vấn pháp lý cho Obama, Laurence Tribe (giáo sư đại học Harvard), cổ vũ.

Ông muốn xem xét khả năng sử dụng cả hệ thống tòa án dân sự và quân sự.

Nếu hệ thống hỗn hợp này không tách khỏi các tòa án binh, nó sẽ bị chỉ trích là Vịnh Guantanamo chỉ đơn thuần được dời sang đặt ở Mỹ.

Một hệ thống mới cũng sẽ chịu sự theo dõi sát sao của tòa án Mỹ và nếu có phản đối, nó có thể đi thẳng lên Tòa án Tối cao để xem xét tính hợp hiến của nó.

Vấn đề thực tiễn

Trong khi đó, vẫn còn câu hỏi là phải làm gì với các tù nhân mà đã được cho phép trả tự do.

Bất chấp nhiều nỗ lực, Hoa Kỳ vẫn chưa thể thuyết phục các nước quê nhà của nghi phạm đón nhận họ.

Thông thường, dĩ nhiên là các tù nhân này chống đối chính phủ nhà họ cũng mạnh mẽ như họ chống Mỹ, và vì thế bị xem là nguy hiểm cho trong nước.

Năm nhóm nhân quyền giờ đây đề nghị các tù nhân trong dạng này nên được châu Âu hay thậm chí Mỹ đón nhận.

Ân xá Quốc tế nói khoản 50 tù nhân đang bị giam không thể được gửi về quê hương vì “họ sẽ có thể bị vi phạm nhân quyền như tra tấn hoặc các ngược đãi khác.”

Các nước thuộc số này có Trung Quốc, Libya, Nga, Tunisia và Uzbekistan.

Tòa Bạch Ốc thì tỏ ra hồ nghi hơn, cho rằng việc đóng cửa nói thì dễ, làm mới khó.

Người phát ngôn Dana Perino nói: “Các vấn đề này thật phức tạp, và chúng tôi đã đề ra quá trình mà chúng tôi cho là sẽ hiệu quả để đưa họ ra xử thông qua tòa án binh.”