Nguyễn Giang www.bbcvietnamese.com

	Phụ nữ luôn đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đấu tranh vì nhân quyền

Ý kiến nêu ra ở Anh của giáo sư Francesca Klug nói còn phải làm nhiều nữa để nhân quyền có tác động giảm đi những khổ đau của nhân loại.

Trong bài đọc tại viện nghiên cứu danh tiếng Chatham House tại London 8/12, bà nói Tuyên ngôn Phổ quát về Quyền Con người (Universal Declaration of Human Rights) được thông qua như một Hiến chương quốc tế vì tự do cá nhân.

Khủng hoảng kinh tế 1929 và các cuộc chiến tàn khốc trong thập niên 1940 đã khiến nhân loại cảm động mà thông qua Tuyên ngôn vào năm 1948.

Những vụ giết hàng triệu nạn nhân chiến tranh, cuộc diệt chủng người Do Thái, Di Gan nêu bật tính cấp bách của việc bảo vệ an toàn cá nhân trước nạn bạo hành mang tính thể chế.

Tuyên ngôn Hy vọng

Đóng góp của một phụ nữ, bà Eleanor Roosevelt, phu nhân của Tổng thống Mỹ khiến Tuyên ngôn mang nhiều nét của một văn kiện có tình thương chứ không phải là một lời tuyên chiến với bất cứ ai.

Nhưng trong sáu thập niên qua, tự do cá nhân, ngôn luận, quyền sống có nhân phẩm và tự do tín ngưỡng đã phát triển để dung hòa với một loạt quyền con người khác.

Ý tưởng về sự không phân chia của các quyền con người cần được tôn trọng hết sức nghiêm túc   AC Grayling, báo The Guardian

Đó là quyền được học hành, an sinh xã hội, quyền hưởng dịch vụ y tế, quyền trẻ em, quyền luyến ái đồng tính v.v.

Nhưng đó là ở các quốc gia phát triển.

Còn ở hàng chục quốc gia khác mà Ân xá Quốc tế nêu tên trong báo cáo nhân quyền tháng 5/2008, tự do cá nhân vẫn còn bị vi phạm.

Người ta vẫn bị bắt vô cớ, tùy tiện, bị tra tấn hoặc chịu cực hình tâm lý trong lao tù, đồn công an.

Chính nước Mỹ của Eleanor Roosevelt bị phê phán mạnh vì chính quyền Bush giam người tàn bạo ở trại Guantanamo nhân danh"chống khủng bố".

Bà Francesca Klug nói rằng trên thực tế, sau những biến động toàn cầu mấy chục năm qua, tác động của Tuyên ngôn Nhân quyền còn rất hạn chế.

Nhưng điều quan trọng là văn kiện này “tạo cảm hứng cho những nhân vật đấu tranh” và là “ngôn ngữ chung cho họ."

Kết hợp các quyền trong Đại Hiến chương Magana Carta ở Anh và giá trị của Cách mạng Pháp, bản Tuyên ngôn, như lời Nelson Mandela, đem lại hy vọng cho hàng triệu người chống chế độ arpatheid Nam Phi.

Quyền lực nhà nước

	Tuyên ngôn Nhân quyền trở thành ngôn ngữ chung cho các nhà hoạt động vì quyền con người

Bà Mary Robinson, người giữ chức Cao ủy Nhân quyền LHQ từ 1997 đến 2002 nói “công nhận Tuyên ngôn Nhân quyền khác với việc thực hiện nó”.

Hồi tháng 5 năm nay, Tổ chức Ân xá Quốc tế ra báo cáo nhân quyền quốc tế và yêu cầu Trung Quốc thực hiện các cam kết về nhân quyền, cho phép tự do ngôn luận và chấm dứt chế độ “cải tạo lao động”.

Trên thực tế, Trung Quốc và một số nước luôn dựa vào chủ quyền quốc gia để bào chữa cho các hình thức hạn chế nhân quyền.

Tuy thế, dù thuộc vùng văn hóa nào, và sống dưới chế độ chính trị nào thì các nhà cầm quyền cũng không trực tiếp phủ nhận Tuyên ngôn Nhân quyền.

Có chăng là cách họ biến đổi ngôn từ cũng là phép né tránh thực hiện Tuyên ngôn nhân quyền theo đúng nghĩa.

Ví dụ như đầy đọa con người nhiều năm trong các trại khổ sai được gọi “cải tạo” nhân danh giáo dục.

Bình đẳng và không phân biệt

Khi ký vào Tuyên ngôn Nhân quyền, các quốc gia đều hy vọng vào quyền bình đẳng giữa các dân tộc.

	Chế độ lý lịch và thẻ Đảng gây bất bình đẳng về chính trị

Nhưng ngày nay sự bình đẳng và công lý còn thiếu vắng hoặc chưa phổ biến ở nhiều nơi, dưới nhiều hình thức.

Ở một số nước, “công bằng xã hội” được dùng để bào chữa cho việc phân biệt đối xử như chế độ ưu đãi người Mã Lai ở Malaysia.

Theo cựu thủ tướng Anwar Ibrahim nói trên đài Al Jazeera 8/12, chế độ nâng đỡ sắc tộc Mã Lai đã chỉ giúp một thiểu số ‘con ông cháu cha’ làm giàu, còn đa số người Mã Lai, Ấn và Hoa bị tước mất cơ hội.

Ở những nước còn theo mô hình Xô Viết như Việt Nam và Cuba, chế độ lý lịch và thẻ Đảng cũng hạn chế quyền của đa số tham gia vào bộ máy công quyền.

Hệ thống thanh lọc bất bình đẳng dù dựa trên cơ sở chính trị, tôn giáo hay sắc tộc đều gián tiếp cản trở hàng triệu người hưởng cơ hội thăng tiến về kinh tế và xã hội.

Dù nhiều quyền được ghi trong hiến pháp nhưng các văn bản dưới luật do chính ngành hành pháp ban bố, điều chỉ có ở hệ thống không theo mô hình tam quyền phân lập, đã hạn chế quyền thông tin tự do.

Ngoài ra, một thủ thuật hạn chế nhân quyền khác là không cho thực hiện tất cả các quyền ghi trong Tuyên ngôn mà phân chia chúng ra và tuỳ tiện diễn giải.

Thế nhưng, điều tiến bộ là ngày nay ít có lãnh tụ chính trị nào công khai phản đối Tuyên ngôn Nhân quyền hay cho rằng nó chỉ phản ánh các giá trị Phương Tây.

Nói như tân tổng thống Mỹ Barack Obama, đúng là các giá trị tự do có gốc từ truyền thống Anh và Mỹ nhưng đã “phong phú hơn nhiều nhờ sự đa dạng tuyệt vời về chính trị, tôn giáo và văn hóa” trên toàn thế giới.