Bộ Nội vụ bị Israel không kích tại Gaza

Và còn bộ nội vụ, bị đánh bom làm chết hai nhân viên y tế; hay văn phòng đổi tiền, bị hủy diệt tuần rồi làm bị thương một bé trai sống bên trong. Chúng có phải là địa điểm quân sự?

Trong lúc xác người tăng lên ở Gaza, câu hỏi khó là ai và cái gì có thể bị xem là mục tiêu quân sự phù hợp trong một vùng đất mà người cai quản là một tổ chức bị nhiều người trong cộng đồng quốc tế xem là tổ chức khủng bố.

Đây cũng là nhóm giành thắng lợi trong bầu cử của người Palestine tháng Giêng 2006 và một năm sau củng cố kiểm soát bằng vũ lực.

Mặc dù Hamas đứng đằng sau các vụ tấn công tự sát ở Israel và phóng rốc két liên tục qua biên giới, tổ chức này cũng quản lý trường học, bệnh viện, rác thải và nhà máy điện ở Gaza.

Luật quốc tế

Israel nói họ hoạt động theo luật nhân đạo, nhưng các nhóm nhân quyền lo ngại nước này đang vượt qua giới hạn.

Quy tắc luật quốc tế về giữ tối thiểu thương vong dân thường dựa trên sự phân biệt giữa "chiến binh" và "phi chiến binh".

Khi Israel mở đợt không kích đầu tiên, Thủ tướng sắp ra đi Ehud Olmert nói: "Các công dân Gaza không phải là kẻ thù. Hamas, Jihad và các nhóm khủng bố khác là kẻ thù của quý vị cũng như của chúng tôi."

Nhưng khi một phát ngôn nhân quân đội Israel cũng nói "bất kỳ cái gì liên quan Hamas đều là mục tiêu phù hợp", thì mọi thứ trở nên phức tạp.

Ủy ban Chữ Thập Đỏ Quốc tế định nghĩa chiến binh là kẻ "trực tiếp tham gia giao tranh".

Nhưng phát ngôn nhân Bộ Quốc phóng Israel Benjamin Rutland nói với BBC: "Định nghĩa của chúng tôi là bất kỳ ai dính líu khủng bố bên trong Hamas đều là mục tiêu phù hợp."

Philippe Sands, Giáo sư Luật Quốc tế ở University College London, nói ông không biết có nền dân chủ phương Tây nào có định nghĩa rộng thế.

Bản thân Hamas cũng được trích dẫn nói rằng việc đa số người Israel phục vụ trong quân đội là lý do để biện minh cho các vụ tấn công vào khu vực dân thường.

Cảnh sát Hamas

Đợt sóng ném bom đầu tiên, nhắm vào các đồn cảnh sát dọc Gaza, là vụ điển hình - đặc biệt là vụ làm chết ít nhất 50 tân binh đang diễu hành.

Các phân tích gia nói cảnh sát Hamas chịu trách nhiệm cho việc dập tắt bạo loạn, tìm ra điệp viên cũng như đối phó tội phạm và giao thông.

	Một nhân viên y tế đưa trẻ vào bệnh viện

Nhưng nhóm nhân quyền Israel B'Tselem, nêu vấn đề trong thư gửi bộ trưởng tư pháp Israel, nói có vẻ những người bị giết đang được đào tạo về cấp cứu, và duy trì trật tự công cộng.

Trong khi đó, tổ chức nhân quyền Human Rights Watch (HRW) nói ngay cả nếu các thành viên cảnh sát cũng là chiến binh Hamas, họ chỉ có thể bị tấn công hợp pháp khi tham gia các hoạt động quân sự.

Cả B’Tselem và HRW cũng lo ngại về việc nhắm bắn các địa điểm dân sự như đại học, đền thờ và nhà chính phủ.

Israel nói họ đánh bom đền thờ vì chúng được dùng chứa vũ khí.

Nhưng nước này không đưa ra bằng chứng cho cáo buộc các phòng thí nghiệm ở Đại học Hồi giáo, bị đánh bom nặng, đã được dùng để nghiên cứu vũ khí, hay cho cáo buộc rằng ít nhất ba nơi đổi tiền đã dính líu "việc chuyển quỹ cho các hoạt động khủng bố".

Đây là vì Israel ít khi công bố thông tin tình báo, sợ rằng làm thế gây hại cho nguồn tin.

Nhưng khi nhắm bán các bộ giáo dục, nội vụ và ngoại giao cùng nhà quốc hội, Israel chỉ nói rằng đó là cơ sở hạ tầng của Hamas - và không có khác biệt giữa cánh quân sự và chính trị của nhóm này.

Câu hỏi về mức độ

Các vụ khác gây lo ngại vì những lý do trên, cùng một quan niệm pháp lý thứ hai - mức độ. Tức là thành quả quân sự của một chiến dịch phải tương hợp với thiệt hại dân sự.

Nói như Fred Abrahams, nghiên cứu gia ở HRW, "Ngay cả nếu bạn có mục tiêu hợp pháp, bạn cũng không thể cứ thả 10 tấn bom xuống."

HRW đang đòi có điều tra: "Đền thờ có phải là mục tiêu phù hợp? Chúng tôi nghi ngờ."

Đền thờ có phải là mục tiêu phù hợp? Chúng tôi nghi ngờ   HRW

Sự khác biệt về con số ở cuộc chiến Gaza thật lớn - người Palestine nói hơn 500 người đã chết trong tám ngày, so với 18 người Israel chết vì rốc két từ 2001.

Nhưng các chuyên gia nói các vấn đề, từ ý định của các bên, lý do gây chiến, đều đặt ra vấn đề pháp lý phức tạp hơn nhiều.

Israel nói các luật sư liên tục được tham vấn trong chiến dịch. Họ nói đã có mọi bước cần thiết để giảm thiểu thương vong dân thường.

Các nhân chứng và phân tích gia xác nhận Hamas phóng rốc két từ bên trong các vùng có dân ở, và mọi bên đều đồng ý phong trào này vi phạm luật quốc tế khi dùng rốc két bắn vào dân thường.

Nhưng mặc dù bà Montell của tổ chức B’Tselem gọi các vụ bắn rốc két là "tội ác chiến tranh rõ rệt", bà cũng nói: "Tôi không nghĩ chính phủ của tôi nên hành động theo tiêu chuẩn của Hamas - chúng tôi đòi tiêu chuẩn cao hơn."