Giáo dân chờ đón Giáng Sinh ở một vùng ngoại ô Sài Gòn

Các báo quốc tế đưa tin hôm 14/12, Giáo hoàng Francis đã kêu gọi giáo dân hãy tổ chức lễ Giáng Sinh “khiêm tốn” trong năm nay, và dùng tiền tiết kiệm được để quyên góp cho “những người dân Ukraine đang đau khổ”.

Lời kêu gọi của Giáo hoàng Francis đến muộn, vì từ ngày 30/11/2022, Đức Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng của Tổng giáo phận Sài Gòn đã gửi “Thư mục vụ Mùa Vọng và Giáng Sinh 2022”  cho cộng đoàn dân Chúa thuộc Tổng giáo phận".

Ông nhắn nhủ: “Nay xin anh chị em tiếp tục cộng tác bằng cách dành Mùa Vọng và Mùa Giáng Sinh đóng góp vào quỹ truyền giáo để hoàn thành việc mua đất thành lập và xây dựng các giáo điểm”.

Khi dự thánh lễ chiều thứ bảy và chủ nhật vừa rồi, giáo dân ở Sài Gòn được cha xứ nhắc nhở hãy đóng góp cho quỹ truyền giáo.

Tối thứ bảy 17/12, tôi lặng người khi nhìn thấy mô hình người lính Ukraine quỳ gối cầu nguyện trước hang đá Chúa Giáng Sinh trong khuôn viên dòng tu Salêdiêng Don Bosco (tiếng Anh: Salesians of Don Bosco, viết tắt: SDB, một dòng tu trực thuộc Roma) tại giáo xứ Tân Thịnh, giáo hạt Hóc Môn, Tổng giáo phận Sài Gòn. Nơi đó, ngôi thánh đường có kiến trúc đơn sơ tọa lạc trên quốc lộ 22, nép mình sau cầu Nhị Tân, bên dòng sông An Hạ.

Dù không có dòng chữ nào ghi chú, tôi nhận ra ý nguyện của các thầy Salesians of Don Bosco:

“Xin Chúa Hài Đồng ban hòa bình cho Ukraine”.

Chùm ảnh: Thế giới đón Giáng sinh 2021

Thế giới chào đón Giáng Sinh thời Covid-19

Vấn đề tôn giáo ở Việt Nam: Tin Lành, Cao Đài, Thiền Am

Lễ Giáng Sinh từ nhiều năm qua

Cách trung tâm Sài Gòn hơn 22km, giáo xứ Tân Thịnh vẫn còn giữ được nếp sống êm đềm pha trộn vẻ thôn quê, với hơn 200 gia đình, khoảng 1.000 giáo dân, đa số là công nhân viên, buôn bán tự do, số ít là nông dân.

Trước năm 1975 đến khoảng thập niên 1990 của thế kỷ trước, đây là xứ đạo Công giáo hiếm hoi ở Sài Gòn có đa số giáo dân là nông dân, trồng lúa trên những thửa ruộng dọc theo sông An Hạ.

Di cư từ Bắc vào Nam đến lập nghiệp ở vùng đất này năm 1959, 99% giáo dân ở đây gốc Bùi Chu (tỉnh Nam Định) đều có sẵn mối dây liên hệ từ trước, thậm chí còn họ hàng với nhau, tiếp tục duy trì lối sinh hoạt cộng đoàn Công giáo từ đời ông cha, với điểm kết nối là ngôi thánh đường.

Theo lời ông Nguyễn Ngọc Thưởng , Chủ tịch Hội đồng Mục vụ giáo xứ Tân Thịnh thì do đất ruộng vướng vào quy hoạch làm đường và bến xe, phần lớn người dân phải ra buôn bán nước giải khát dọc theo quốc lộ 22, còn giới trẻ làm công nhân, nhân viên văn phòng, số ít là viên chức.

Tìm về ký ức, ông Thưởng kể:

“Trước 1975 đời sống chưa sung túc, đêm Giáng Sinh không có đèn hoa rực rỡ như hôm nay. Lúc đó, ở đây chỉ là một giáo họ thuộc giáo xứ Phát Môn (nay là giáo xứ Tân Hiệp), không có thánh lễ riêng, mọi người trong làng chờ đón được nghe Tổng giám mục Nguyễn Văn Bình dâng thánh lễ 12 giờ đêm 24/12 trên đài phát thanh. Lúc đó muốn đi lễ đêm tại nhà thờ Phát Môn cách 3km phải đi xe đạp, đường không có đèn nên chả ai dám đi.

Đến năm 1979 khi cộng đoàn SDB thành lập, nhà nguyện được sửa chữa, có linh mục dâng lễ thường xuyên, đời sống đạo của chúng tôi tốt hơn. Tháng 7 năm 1993, giáo xứ Tân Thịnh chính thức thành lập, từ đó đến nay mỗi mùa Giáng Sinh cả xứ đều rộn ràng chuẩn bị.”

Ông nhớ lại rằng từ khoảng 10 năm nay, Giáng Sinh là dịp tươi vui và thánh thiêng nhất, với nhiều hoạt động hướng về đêm canh thức và thánh lễ tối 24/12. Tuy nhiên, do tổ chức lễ đông người phải xin phép chính quyền, nên “chúng tôi cố gắng chỉ kéo dài trong vài tiếng, năm nay 19 giờ bắt đầu đêm canh thức thì 20 giờ có thánh lễ. Khoảng 22 giờ là kết thúc tất cả để giáo dân còn nghỉ ngơi”.

Gặp ông Lê Văn Kính, một giáo dân cả đời làm ruộng ngồi trong sân nhà thờ Tân Thịnh chiều 17/12, ông Kính nói:

“Tôi sống ở giáo xứ này 62 năm rồi, phần lớn mùa Giáng Sinh đều dự lễ ở đây.  Mỗi một năm bầu khí lại rộn ràng hơn, ánh sáng lung linh hơn, vì trang thiết bị hiện đại hơn. Truyền thống của nhà tôi vào ngày lễ Giáng Sinh là chuẩn bị dọn mình xưng tội, rước lễ, đón nhận bình an của Ngôi 2. Ngày lễ các con các cháu cùng tụ về ăn chung một bữa cơm. Chúng tôi không tặng quà cho nhau nhưng trước lễ Giáng Sinh một tuần, nhà chúng tôi tự chuẩn bị khoảng 20 phần quà cho 20 gia đình – đa số ngoại đạo ở sâu trong đồng ruộng, gọi là chia sẻ với họ”.

Ông Kính cũng kể: “Khoảng 20 năm nay, trước lễ Giáng Sinh thường có phái đoàn chính quyền đến nhà xứ chúc mừng Giáng Sinh chứ không khó dễ gì, điều này cũng phải thôi vì tôi thấy tôn giáo khuyên dạy mọi người sống tốt đời đẹp đạo thì hoàn toàn có lợi cho xã hội”.

Còn bà Đinh Thị Hường, thành viên ca đoàn Thánh Gia của nhà thờ nhớ lại: “Những năm trước dịch, giáo xứ làm cầu và hang đá bắc qua sông đẹp lắm, dân ngoại đạo các nơi đổ về tham quan chụp hình rất đông…Là người có đạo, gia đình tôi háo hức chờ ngày Chúa đến, dự đêm canh thức, dự thánh lễ và cùng nhau ăn uống tại nhà”.

Gặp gỡ linh mục Giuse Đoàn Hải Đăng, cha xứ kiêm giám đốc cộng đoàn SDB, ông thâm trầm trả lời:

“Giáo dân ở đây không giàu, chỉ đủ ăn nhưng tinh thần Giáng Sinh ở đây rất tốt đẹp.  Chúng tôi tổ chức nhiều hoạt động để có được bầu khí sinh động. Vì vừa là bề trên cộng đoàn SDB, vừa là cha xứ nên tôi mời gọi các thầy cùng sinh hoạt với giáo dân. Chúng tôi tổ chức lễ Giáng Sinh khác biệt với lễ hội của xã hội, vì Giáng Sinh của chúng tôi có Chúa hiện diện, có xây dựng hang đá mô tả nơi Chúa chào đời là phần việc chính. Nhiều người xem Giáng Sinh là lễ hội thì cũng tốt, họ tổ chức trang trí và đạt được mục đích của mình. Còn với chúng tôi, đây là dịp thể hiện đức tin của mình".

Hoạt động dành cho giới trẻ

Làm chủ tịch Hội đồng mục vụ giáo xứ hơn 7 năm, ông Thưởng có niềm tự hào về giới trẻ của giáo xứ. Ông nhận xét: “Xã hội lành mạnh nhờ có những đứa trẻ biết sống đạo. Giáo xứ chúng tôi không có nạn hút chích, cá độ bóng đá hay nhậu nhẹt trong thanh thiếu niên. Dịp Giáng Sinh chúng tôi tổ chức nhiều hoạt động cho thiếu nhi và giới trẻ, trong sự chiêm nghiệm lời Chúa và sự kiện Chúa xuống trần làm người chứ không giống như lễ hội đời thường.”

Có mặt tại sân nhà thờ ngày 17/12, tôi chứng kiến hai hoạt động của giới trẻ Tân Thịnh. Vào buổi trưa, có bốn học sinh lớp 11 và 12 đang là đội trưởng và đội phó của bốn đội thiếu nhi nhà thờ đang xây dựng hang đá Chúa Giáng Sinh. Dù là cuộc thi tài có thưởng, các em khác đội vẫn hỗ trợ nhau vật dụng trang trí và bàn luận sôi nổi về mô hình hang đá định làm.

Trương Đại Lộ, nam sinh lớp 12 và Trần Thị Thanh Thư, nữ sinh lớp 11 kể: “Đêm canh thức chúng con tham gia diễn hoạt cảnh kể lại những câu chuyện trước khi Chúa Jesus ra đời. Và tuần trước chúng con có cùng nhau đi thăm các em nhỏ ở mái ấm Hoa Mẫu Đơn gần Aeon Tân Phú, tặng quà cho các em và chơi cùng các em. Cha xứ có hỗ trợ cho chúng con hoạt động này”.

Buổi chiều trước khi cử hành thánh lễ, rất đông thiếu niên trong giáo xứ tham gia đá banh ở sân thể thao trước dòng tu SDB  – bên hông phải nhà thờ. Trên sân, tôi thấy có tấm bảng trích câu nói của Thánh Don Bosco: “Các con cứ vui chơi thỏa thích miễn là đừng phạm tội”. Không chỉ là nơi chơi thể thao của giới trẻ và các thầy dòng, cái sân rộng trước dòng tu nối liền với sân nhà thờ còn là nơi tổ chức sự kiện dành cho giáo dân, trong đó có cưới hỏi lẫn ma chay.

Linh mục Đoàn Hải Đăng cho biết: “SDB ở đây có 30 thầy, hàng tuần các thầy chia nhau đến các giáo xứ lân cận hoặc các mái ấm để dạy giáo lý, dạy hát, sinh hoạt và chơi thể thao với thanh thiếu niên. Ngay ở đây chúng tôi có sân chơi cho giới trẻ, có lớp phổ cập tiểu học hoàn toàn miễn phí gồm 30 em đang học các lớp từ 1-4, là con em của những gia đình nhập cư. Họ từ nhiều tỉnh thành khác đến đây làm việc, còn nghèo, đa phần không theo đạo Công giáo. Với sự đóng góp của giáo dân, dịp này chúng tôi có tổ chức phát quà cho họ. Ngày 2/1/2023 chúng tôi tổ chức hội chợ, phát vé cho trẻ em và thanh thiếu niên.”

Được biết các em còn dự chơi các trò chơi để được vé thưởng mua đồ ăn, đồ chơi hay vật dụng.

Hội chợ sau Giáng Sinh là truyền thống của cộng đoàn SDB, một hình thức “ông già Noel phát quà”, có năm quy tụ đến 1.000 trẻ em và thanh thiếu niên trong giáo xứ và khu vực lân cận, kể cả các mái ấm, theo lời kể.

Vào buổi tối, khi hang đá trước nhà thờ và hang đá trong khuôn viên nhà dòng lên đèn, tôi nhìn thấy rất nhiều bạn trẻ dẫn con nhỏ đến đây chụp hình và vui chơi.

Khi hỏi chuyện thì các bạn đều là công nhân viên, sinh ra và lớn lên tại giáo xứ.

Giữa bóng tối bao trùm quốc lộ 22, đốm sáng của giáo xứ Tân Thịnh có thể giúp khách đường xa cảm nghiệm sự bình an. 

Bài thể hiện quan điểm riêng của tác giả Thanh Thủy, một người Công giáo ở TP Sài Gòn.