Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng không thể điều hành công việc do phải “tập trung điều trị tích cực”. Chủ tịch nước Tô Lâm được giao điều hành Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và Ban Bí thư. Các chuyên gia về sự kiện này, di sản chính trị của ông Trọng và viễn cảnh chính trị của Việt Nam như thế nào?
Nội dung cập nhật về tình hình sức khỏe của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và những vấn đề liên quan sẽ được tiếp tục trên trang BBC News Tiếng Việt.
Do diễn biến mới, chúng tôi xin đóng trang trực tiếp này và mời các bạn theo dõi trong trang mới tại đây với những diễn biến mới nhất.
Báo điện tử Đảng Cộng sản đã thông báo hoãn chương trình nghệ thuật "Màu hoa đỏ" lần thứ 17, năm 2024 vì lý do kỹ thuật. Chương trình dự kiến diễn ra và được truyền hình trực tiếp vào lúc 20 giờ ngày 22/7 tại Trung tâm Phát thanh - Truyền hình Quân đội.
Sự kiện thường niên này được tổ chức bởi Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam phối hợp với các cơ quan hữu quan theo chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Trung ương nhằm kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2024).
Tại Hà Nội, ban tổ chức của Liên hoan Nghệ thuật quần chúng Lực lượng vũ trang và thanh niên, sinh viên đã thông báo hoãn chương trình bế mạc dự kiến diễn ra tối 19/7 tại Nhà hát Quân đội.
Chương trình nghệ thuật chính luận "Vĩ tuyến 17 - Khát vọng hòa bình" dự kiến diễn ra vào tối 19/7 tại Quảng Trị cũng bị hoãn "vì lý do khách quan", theo ban tổ chức.
Nguồn hình ảnh, Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là trưởng Tiểu ban Nhân sự Đại hội 14. Đây là tiểu ban phụ trách công tác nhân sự cho khóa kế tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ông Trọng cũng là trưởng Tiểu ban Văn kiện Đại hội 14.
Tiểu ban Văn kiện có nhiệm vụ chuẩn bị Báo cáo chính trị và Báo cáo tổng kết 40 năm đổi mới trình Đại hội 14.
Vấn đề sức khỏe của ông Trọng chắc chắn có ảnh hưởng vô cùng lớn đối với công tác chuẩn bị Đại hội Đảng lần thứ 14, dự kiến diễn ra vào tháng 1 năm 2026.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Ngày 18/7, Cục Văn hóa cơ sở thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ra văn bản về việc hoãn tổ chức Hội thi diễn xướng dân gian văn hóa các dân tộc tại Quảng Ngãi.
Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở Ninh Thị Thu Hương cho biết hội thi dự kiến diễn ra từ 21-25/7 tại Quảng Ngãi, với các đoàn nghệ thuật từ 25 tỉnh, thành phố tham gia.
"Tuy nhiên do kế hoạch đột xuất của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội thi diễn xướng dân gian văn hóa các dân tộc tạm hoãn. Thời gian và hình thức tổ chức sẽ được Cục Văn hóa cơ sở thông báo sau", văn bản nêu.
Một sự kiện chính trị nghệ thuật lớn mang tên "Vĩ tuyến 17 - Khát vọng hòa bình" dự kiến diễn ra tại tỉnh Quảng Trị vào đêm 19/7 cũng bị hoãn vào phút chót.
Giáo sư Alexander L Vuving, Trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye (Mỹ), đánh giá với BBC News Tiếng Việt vào ngày thứ Sáu 19/7 rằng ông Tô Lâm "đang đứng trước cơ hội lớn nhất" để kế nhiệm ông Trọng.
Nhà nghiên cứu David Hutt từ Viện Trung Âu về Nghiên cứu châu Á (CEIAS) ngày 19/7 cũng có chung nhận định:
“Có vẻ ông Tô Lâm chính là sự thay thế. Ông Phạm Minh Chính không thể vừa là thủ tướng vừa làm tổng bí thư được. Vì vậy ông Tô Lâm sẽ có thêm 16 tháng tới để giành được lợi thế trước Đại hội Đảng lần thứ 14.
Nhưng từ giờ tới đó nhiều diễn biến có thể xảy ra và ai cũng có lá bài tủ, điều này còn phụ thuộc vào chuyện ông Tô Lâm có thể giữ đủ bạn hay không. Tôi cũng muốn nhắc lại là đã từng có suy nghĩ ông Nguyễn Phú Trọng sẽ thua ông Nguyễn Tấn Dũng trong cuộc tranh đua quyền lực vào năm 2016."
Nguồn hình ảnh, TƯ LIỆU
Nguồn hình ảnh, VGP
Phu nhân của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là bà Ngô Thị Mận.
Bà từng được báo chí và công chúng quan tâm khi xuất hiện trước công chúng trong lễ đón Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 12/2023.
Dịp này, bà đã có một số hoạt động cùng bà Bành Lệ Viện, Phu nhân Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình.
Vào năm 2018, khi ông Trọng kiêm thêm chức danh chủ tịch nước do Chủ tịch nước Trần Đại Quang qua đời, báo VNExpress thuật lại lời kể của ông Dương Đức Quảng (cựu Giám đốc Trung tâm Thông tin báo chí, Văn phòng Chính phủ) rằng, "khi là sinh viên anh Nguyễn Phú Trọng học giỏi, luận văn tốt nghiệp đạt xuất sắc, được kết nạp vào Đảng trong trường".
Ông Quảng còn nói rằng "anh Trọng đã trải qua nhiều cương vị quan trọng nhưng xuất phát điểm của anh không phải con ông cháu cha mà sinh ra trong một gia đình nông dân quê ở huyện Đông Anh, Hà Nội".
Theo ông Quảng, có lần trong cuộc gặp thầy cô, bạn bè cùng lớp sau khi đã giữ chức danh lãnh đạo Đảng, ông Trọng đã "xin được để mọi chức tước ngoài căn phòng này".
Báo VNExpress dẫn lời ông Quảng cho biết ông Trọng có hai người con, một gái, một trai và đều là những công chức nhà nước bình thường. Lần gả chồng cho con gái khi đã ở cương vị lãnh đạo, ngoài gia đình và họ hàng, ông Nguyễn Phú Trọng chỉ mời bạn bè thân thiết đến dự đám cưới. Lễ cưới đó tổ chức giản dị, chỉ có tiệc trà, hoa quả và bánh ngọt, không có cỗ bàn linh đình. Khi cưới con trai, ông Trọng tổ chức trong nội bộ gia đình và mời rất ít bạn bè.
"Chỉ sau đám cưới của con, anh Trọng mới gửi thiếp báo hỷ tới bạn bè. Tôi cũng là một người nhận được thiệp báo hỷ như thế," ông Quảng nói với báo VNExpress.
Cho đến nay, ông Nguyễn Phú Trọng là một trong những người đứng đầu đảng (qua các thời kỳ, tên gọi chức danh này có thay đổi) lâu năm nhất trong lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ông làm tổng bí thư từ tháng 1/2011 đến nay.
Bài viết vào sáng 19/7 trên Nikkei Asia nhận định rằng cuộc tranh giành quyền lực trong Đảng Cộng sản Việt Nam có thể sẽ leo thang. Theo Nikkei Asia, hình ảnh trong sạch của ông Trọng khiến công chúng yêu mến ông và sức khỏe của ông được coi là yếu tố rủi ro lớn trong nền chính trị Việt Nam. Tờ báo này viết:
Bên cạnh ông Tô Lâm và ngành công an, các phe phái khác cũng đang tranh giành quyền lực trong đảng, từ những người theo chủ nghĩa cải cách bị ông Trọng cho ra rìa cho đến những quan chức có quan hệ chung ở tỉnh Nghệ An. Bộ Quốc phòng cũng là một lực lượng nên được tính đến.Các quan chức của đảng đang hướng tới đại hội tiếp theo vào năm 2026, khi đó quyền lãnh đạo của đảng trong 5 năm tiếp theo sẽ được quyết định. Vẫn còn phải xem liệu ông Lâm có thể chứng tỏ được nhiều hơn việc chỉ là một nhà lãnh đạo lâm thời hay không.
Việc ông Lê Duẩn qua đời năm 1986 đã mở ra cánh cửa cho người kế nhiệm Nguyễn Văn Linh trong việc thúc đẩy cải cách kinh tế đổi mới. Khi Việt Nam vật lộn với tình trạng tăng trưởng chậm lại kể từ giữa năm 2022, các quyết định của ông Lâm đối với nền kinh tế sẽ được theo dõi chặt chẽ.
Một số người trong cộng đồng doanh nghiệp lo lắng về ảnh hưởng mà sự trỗi dậy của ông Lâm có thể gây ra đối với chính sách kinh tế. Các quan chức của Đảng có lý do để trì hoãn việc phê duyệt hành chính và các quyết định chính trị nhằm tránh bị cáo buộc tham nhũng. Sự bất định chính trị lớn hơn có thể khiến họ quyết định chậm hơn.
Nguồn hình ảnh, STR/AFP/Getty Images
"Về mặt đối ngoại, di sản của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng để lại tươi sáng hơn hẳn vấn đề nội trị. Có thể nói, là người thuộc thế hệ còn có tuổi trẻ thời Chiến tranh Việt Nam, dù không ra chiến trường, không phải cựu binh, ông đủ uy tín để thiết lập các quan hệ truyền thống với Trung Quốc và Nga, nhưng cũng đã mở lối để Việt Nam tạo lập và nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược và chiến lược toàn diện với phương Tây, nhất là Hoa Kỳ.
Không chỉ thuyết phục được người Mỹ công nhận tính chính danh của hệ thống chính trị do ông điều hành, ông còn được họ mời sang thăm Nhà Trắng như một nguyên thủ quốc gia, và bản thân đã đón, gặp mấy đời tổng thống Mỹ kế tiếp nhau tới Hà Nội. Các nhiệm kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có thể nói đã hoàn toàn khép lại quá khứ tàn khốc của cuộc chiến Mỹ-Việt và đây là một thành công rất lớn, mở đường cho tương lai."
Đánh giá của tác giả Nguyễn Giang, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện ISEAS-Yusof Ishak Institute (Singapore). Ông từng giữ các chức vụ trưởng biên tập vùng Đông Á và BBC Tiếng Việt của BBC World Service.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Ông Nguyễn Phú Trọng đã có nhiều phát biểu đáng nhớ trong sự nghiệp chính trị nhiều năm qua.
Tháng 2/2013 nói về tiềm năng của Hà Nội và huyện Thạch Thất:
"Hà Nội nói chung và huyện Thạch Thất nói riêng đang có đầy đủ 'thiên thời, địa lợi, nhân hòa' để sớm hoàn thành mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trước năm 2020.
"Công nghiệp hóa càng phải giữ gìn môi trường, càng hiện đại hóa càng phải sống với nhau có nghĩa tình, con người nhân ái với nhau, thương yêu đùm bọc nhau. Thế mới là Việt Nam, thế mới là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa."
Tháng 10/2017 nói về Nghệ An: "Cán bộ có trình độ thế mà chưa bứt phá mạnh"
"Tại sao một vùng đất anh hùng, giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, lại được nhân dân đồng tình hưởng ứng, Trung ương quan tâm ủng hộ, cán bộ có trình độ như thế mà Nghệ An vẫn chưa bứt phá mạnh mẽ?"
Tháng 11/2017 nói về 'chán Đảng khô Đoàn'
"Cần hết sức thấm thía, từ đó ngăn chặn tình trạng chán Đảng, khô Đoàn, nhạt chính trị, ngăn chặn cho được tình trạng tha hóa, hư hỏng, tư tưởng dao động không vững vàng, kèn cựa nhau..."
Tháng 7/2015 nói với Tổng thống Barack Obama về "niềm tin và nhân quyền" khi thăm Hoa Kỳ
"Tôi muốn nhắc đến một câu nói của Tổng thống Hoa Kỳ Theodore Roosevelt: 'Khi tin là có thể, thì bạn đã đạt được một nửa thành công.'
"Vấn đề nhân quyền là vấn đề mà chính giới và dư luận Hoa Kỳ rất quan tâm, cũng là vấn đề nhạy cảm trong quan hệ hai nước. Tôi khẳng định Việt Nam hết sức coi trọng vấn đề quyền con người."
"Đất nước chúng tôi tuy còn không ít vấn đề cần tiếp tục phải giải quyết, trong đó có vấn đề quyền con người, nhưng chúng tôi đang nỗ lực không mệt mỏi để xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người."
Tháng 2/2018 nhắc lại lần thăm Trung Quốc cuối 2017: "Ông Tập không tự ái"
"Tôi nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rất chân tình. Tôi nói tình đồng chí anh em muốn giữ được thì phải tin nhau, mà muốn tin nhau thì việc làm phải đúng như lời nói. Tôi nói thẳng như thế mà không thấy ông ấy tự ái gì."
Nguồn hình ảnh, XINHUA
Tháng 6/2018: "Sắp xếp bộ máy công an đụng chạm ghê gớm lắm"
"Lo nhất là 'tự diễn biến', 'tự chuyển hóa', cho nên phải có biện pháp."
"Nhân dịp này, các cơ quan hữu quan, trong đó có lực lượng công an cần sơ kết, kiểm điểm rút kinh nghiệm, xem đã làm được gì, chưa làm được gì, cần rút kinh nghiệm việc gì…"
Tháng 4/2018 nói về chống tham nhũng
"Chống tham nhũng, ai nhụt chí thì dẹp sang bên để người khác làm."
"Bất kỳ là ai, đã tham nhũng, tay nhúng chàm đều phải xử lý triệt để."
Tháng 5/2015 nói với cử tri Hà Nội về việc ghép hai chức vụ Đảng và chính quyền
"Bí thư kiêm chủ tịch thì to quá, ai kiểm soát?
"Ở trung ương thì Quốc hội giám sát Chính phủ, còn ở địa phương Hội đồng nhân dân giám sát hoạt động của chính quyền địa phương."
Tháng 12/2016 nói về quyết tâm bắt bằng được ông Trịnh Xuân Thanh
"Bây giờ chúng ta đã phát lệnh truy nã ra cả quốc tế, phối hợp với các cơ quan của các nước và tinh thần là bắt bằng được, không trốn được đâu."
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Một nhận định trên chuyên trang The Diplomat ngày 19/7 của tổng biên tập Shannon Tiezzi và nhà báo Aniruddha Ghosal có nội dung:
"Chủ tịch nước Tô Lâm đang 'đảm nhận' vị trí lãnh đạo đảng sớm hơn dự kiến và có lẽ là nắm vị trí đó trong lâu dài. Trong khi Đảng Cộng sản Việt Nam kín tiếng về tình trạng sức khỏe chính xác của Trọng và liệu ông có thể tiếp tục làm việc hay không, thì xuất hiện tin đồn ở Việt Nam cho thấy ông có thể sắp qua đời.
Việc chính thức công bố Lâm làm lãnh đạo lâm thời dường như đã chốt nỗ lực của vị chủ tịch nước trong việc kế nhiệm ông Trọng và có khả năng chấm dứt thời kỳ bất ổn chính trị chưa từng có của Việt Nam. Tuy nhiên, cái giá phải trả sẽ là một vai trò thống trị mới cho những đồng minh trong ngành công an của ông Tô lâm trong nền chính trị của Việt Nam, vốn có truyền thống cân bằng quyền lực giữa các phe phái khác nhau.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Nguồn hình ảnh, VGP
Ông Nguyễn Phú Trọng và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhiều lần có các buổi "trà đàm" trong các chuyến thăm chính thức cấp nhà nước của cả hai bên.
Chẳng hạn, hồi tháng 1/2017, ông Trọng uống trà với ông Tập tại Đại lễ đường Nhân dân Trung Quốc trong chuyến thăm chính thức của ông tới Bắc Kinh.
Trong buổi trà đàm này, hai bên đã trao đổi các định hướng lớn về quan hệ hợp tác và phát triển "lành mạnh, ổn định" và nhất trí duy trì tiếp xúc cấp cao thường xuyên giữa lãnh đạo hai đảng, hai nước.
Vào tháng 11/2017, ông Trọng và ông Tập cũng uống trà nhân dịp ông Tập thăm Việt Nam.
Trong bản tin truyền hình, lúc hai người thưởng trà, ông Trọng quay sang Tổng bí thư Tập và nói rằng “không ngon bằng trà Trung Quốc”.
Câu nói này của Tổng bí thư Trọng khi đó đã gây bàn tán trong dư luận Việt Nam.
Hồi tháng 12/2023, trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của ông Tập Cận Bình, ông Trọng đã mời ông Tập ba loại trà nổi tiếng của Việt Nam là trà mạn sen Đầm Trị Tây Hồ, trà Olong lão, và Bạch Trà Chốt Đỉnh 2000 Shan Tuyết Cổ Thụ Tây Côn Lĩnh, Hà Giang.
Tôi nghĩ sẽ có rất ít thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại lẫn đối nội.
Bởi vì Việt Nam còn khoảng 17 tháng để chuẩn bị cho đại hội đảng tiếp theo.
Và Ban Chấp hành Trung ương Đảng sẽ tổ chức một loạt các hội nghị trung ương, các phiên họp điều hành để thông qua một loạt chính sách kinh tế xã hội dài hạn, sửa đổi cương lĩnh của đảng, sửa đổi điều lệ đảng và quan trọng hơn là các ứng cử viên được lựa chọn vào Ban Chấp hành Trung ương mới.
Như vậy thông báo mà chúng ta thấy từ Bộ Chính trị cho thấy họ đã tuân theo quy định của Ban Bí thư Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương về việc giao quyền, và ông Tô Lâm là người tạm quyền.
Bởi vì một Ban Chấp hành Trung ương hoàn toàn mới, được bầu vào đầu năm 2026, sẽ quyết định ai sẽ là tổng bí thư tiếp theo. Và chỉ có khoảng 1.800 đại biểu từ khắp Việt Nam sẽ đưa ra quyết định đó.
Năm 2023, liên quan đến công tác các bộ, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh "phải có tấm lòng trong sáng và con mắt tinh đời".
“Tôi đã nhiều lần nói rồi, nay xin nhắc lại: Những ai có tư tưởng ấy thì hãy đứng sang một bên để người khác làm! Tất cả chúng ta, nhất là những người trực tiếp làm công tác tổ chức, cán bộ, phải có ý chí, quyết tâm cao, có tấm lòng trong sáng, có con mắt tinh đời, đừng nhìn gà hóa cuốc, đừng thấy đỏ tưởng là chín," ông nói.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Khái niệm 'ngoại giao cây tre' lần đầu tiên được Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đưa ra hồi năm 2016 và kể từ đó đã thường xuyên được sử dụng để gọi đường lối đối ngoại mà giới lãnh đạo Việt Nam đánh giá là "rất đặc sắc và độc đáo".Hà Nội từ trước tới nay thường tuyên bố muốn "làm bạn với tất cả các nước" và thực hiện chính sách quốc phòng "Bốn Không", với "đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa".Tháng 10/2023, ông Trọng nói: "Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay."Ông khẳng định đường lối ngoại giao tre Việt Nam "mềm dẻo nhưng rất vững chắc; uyển chuyển nhưng kiên cường".
Báo The Washington Post viết sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam công bố thông tin về sức khỏe ông Trọng:
Các nhà phân tích cho biết Việt Nam đã trải qua thời kỳ tự do hóa chính trị vào đầu những năm 2000, nhưng điều này phần lớn đã bị đảo ngược dưới thời ông Trọng. Đảng dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã củng cố và mở rộng quyền lực của mình, bao gồm cả việc gây áp lực cho các công ty công nghệ lớn như Meta để xóa những lời chỉ trích đối với các lãnh đạo đảng khỏi các nền tảng của họ, hạn chế quyền tự do ngôn luận và bắt giữ hàng loạt đối thủ chính trị cũng như những người chỉ trích.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Ông Nguyễn Phú Trọng đã giữ chức tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam ba nhiệm kỳ liên tiếp.
Đây là điều trái Điều lệ Đảng được thông qua tại Đại hội 11 vào năm 2011.
Điều lệ Đảng quy định: “Đồng chí Tổng Bí thư giữ chức vụ Tổng Bí thư không quá hai nhiệm kỳ liên tiếp.”
Báo The Washington Post viết sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam công bố thông tin về sức khỏe ông Trọng: Sự vắng mặt của người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng vì sức khỏe kém có thể đánh dấu sự kết thúc cho 13 năm cầm quyền của ông với tư cách là nhà lãnh đạo quyền lực nhất của nhà nước độc đảng.
Ông Trọng đã lãnh đạo Việt Nam trong một thời kỳ chuyển đổi mạnh mẽ. Được nhiều người coi là một người có đường lối cứng rắn trong đảng, ông đã mở cửa đất nước để đón nhận nhiều hợp tác kinh tế và đầu tư hơn với nước ngoài, đồng thời thắt chặt sự kiểm soát của đảng đối với những bất ổn và sự chỉ trích trong nước.
Hãng tin AP ngày 18/7:
Ông Tô Lâm được đánh giá là ứng cử viên hàng đầu thay thế ông Nguyễn Phú Trọng khi nhiệm kỳ ông Trọng kết thúc vào năm 2026. Ông Lâm đã có hơn bốn thập niên làm trong Bộ Công an, trở thành bộ trưởng Công an vào năm 2016 và là nhân vật chính trong các biện pháp bài trừ tham nhũng.
Trước khi bị bắt, ông Trương Huy San, tức nhà báo Huy Đức, có đăng tải bài viết “Những suy nghĩ không rời rạc” trên Facebook cá nhân vào ngày 28/5, trong đó ông bình luận về các vấn đề pháp quyền tại Việt Nam và viết rằng việc tái lập các ban Đảng thời ông Nguyễn Phú Trọng là "một bước lùi về chính trị".
Nguồn hình ảnh, Getty Images
