Covid-19 tái bùng phát ở VN: Tại sao lại Đà Nẵng và cần phải làm gì?

Các nhà bình luận người Việt từ Việt Nam và Anh thử đi tìm câu hỏi vì sao Việt Nam có nhiều tỉnh thành, nhưng đại dịch Covid-19 lại bùng phát ở Đà Nẵng.

Đại dịch Covid-19 tái bùng phát với quy môt và tốc độ khá đáng lo ngại trong cộng đồng và ở một số cơ sở y tế tại Việt Nam, đợt tái phát được xác định khoanh vùng có trọng tâm xuất phát điểm từ Đà Nẵng.

Virus corona: Sự trở lại bí ẩn của Covid-19 ở Việt Nam

Covid-19 tái phát ở VN: Mô hình "trì hoãn", lợi hại và bài học?

Phó Giáo sư Nguyễn Hoàng Ánh (Nhà nghiên cứu, giảng viên đại học từ Hà Nội): Dịch bùng phát ở Đà Nẵng theo tôi vì đây là thành phố du lịch lớn, không kiểm soát được người ra vào. Nếu Việt Nam không quá chủ quan, nới giãn cách từ từ thay vì mở toang, dân chúng không quá hoang tưởng về thành tích chiến thắng covid của Việt Nam thì dù dịch có quay lại nhưng quy mô sẽ nhỏ hơn. Hoặc nếu sau khi dịch bùng phát, các cơ quan quản lý có phương án kiểm soát, cách ly những người từ Đà Nẵng về như với những người từ nước ngoài về đợt trước thì sẽ chủ động hơn nhiều. Tình hình như bây giờ có thể nói là như "thả gà ra mà đuổi", hoàn toàn bị động nên khó nói trước được điều gì.

Nhà báo tự do Song Chi (cựu đạo diễn truyền hình, từ Leeds, Anh quốc): Bản thân tôi từ đầu đến nay cũng luôn đặt câu hỏi tại sao lại bùng phát ở Đà Nẵng, có thể vì Đà Nẵng là một điểm có khá nhiều khách du lịch trong ngoài nước chăng. Việc xét nghiệm với số lượng cao hàng ngày để tìm ra người bị nhiễm sớm là vô cùng quan trọng. Có thể là Việt Nam đã không xét nghiệm đủ, nên đã không phát hiện người bị nhiễm đến khi phát hiện thì người bị nhiễm đã đi nhiều nơi, tiếp xúc nhiều người rồi.

Còn hiện tại, phải giải quyết hậu quả là dịch đã bùng trở lại và còn có khả năng tăng cao nữa. Hiện nay Việt Nam vẫn truy lùng dấu vết, khoanh vùng, dập dịch từng phần.như thế là hợp lý, vì như đã nói, nhà nước Việt Nam không muốn và cũng khó có thể đóng cửa toàn bộ trở lại. Đối với những người nước ngoài nhập cảnh trái phép, những người trốn cách ly…phải xử lý nặng để răn đe.

Có thể tham khảo bài học từ những nước khác, như ở Anh là mọi cửa hàng, dịch vụ, ngành nghề khi mở cửa trở lại phải tuân thủ những chỉ dẫn về an toàn sức khỏe thật cẩn thận của chính phủ và các chuyên gia, chứ không thể nơi này, ngành này thực hiện nơi khác ngành khác không. Còn đối với mỗi người dân thì phải tự mang khẩu trang, găng tay, rửa tay thường xuyên, giãn cách xã hội, không tụ tập đông người… để bảo vệ mình và bảo vệ người khác.

Ông Phạm Quý Thọ: 'Khoảng lặng' giữa hai đợt do cách tuyên truyền nặng về thành tích nên xuất hiện 'tâm lý chủ quan'. Chính quyền các tỉnh, thành chưa có phương án 'khi dịch tái phát' nên không có kế hoạch khả thi theo phương châm 4 tại chỗ (chỉ đạo, nguồn lực, phương tiện và hành động) nên bị bất ngờ và bị động đối phó khi dịch bùng phát.

Ngoài Đà Nẵng, Quảng Nam chính quyền các tỉnh thành khác cũng cần lên kịch bản cụ thể. Chẳng hạn, có cần thiết xét nghiệm trên diện rộng, mức độ lây lan, số ca dương tính, địa điểm và phương tiện y tế… thì đối phó thế nào?

Ngoài ra, ngành y tế có thể làm tốt hơn nếu phân luồng khi khám bênh, sàng lọc các ca có biểu hiện tương tự, đặc biệt về bệnh phổi… thì sẽ hạn chế được. Nay các bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh đã thực hiện cách này. Dù sao muộn cũng hơn không!

Ba mười ngày 'bản lề'

BBC:Về chính sách, hoạch định chính sách, kịch bản, kế hoạch, có gì quan trọng nhất cần rút kinh nghiệm, tự rút kinh nghiệm ngay hay không và thế nào?

Bà Nguyễn Hoàng Ánh: Theo tôi có 3 điểm cần quan tâm, lưu ý. Thứ nhất về kiểm soát dịch bệnh, cần nhanh chóng rút kinh nghiệm, đưa ra những quyết sách mới, quyết liệt hơn. Ý kiến của Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Thiện Nhân về việc cách ly Đà Nẵng như Vũ Hán là rất đáng cân nhắc vì 30 ngày tới là thời gian bản lề để chống dịch.

Thứ hai, cần học hỏi các nước về các gói cứu trợ cho doanh nghiệp và cho người dân. Cứu trợ doanh nghiệp để cứu nền kinh tế còn cứu trợ người dân để ổn định xã hội. Dù chọn gói nào thì cách làm cũng cần nhanh và hiệu quả hơn để giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch bệnh.

Và cuối cùng, thứ ba, Covid là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh 4.0 trong lĩnh vực quản lý nhà nước, dịch vụ công và giáo dục. Cần bỏ những quy chế lạc hậu như đòi chữ ký tươi, bắt thí sinh phải thi tập trung vào một ngày cố định trên toàn quốc… Chỉ có như vậy thì mới giảm được rủi ro về dịch bệnh đồng thời giảm chi phí cho toàn dân.

Bà Song Chi: Các chuyên gia từ Việt Nam đã có ý kiến, phần tôi, lấy ví dụ thêm từ nước Anh, tôi quan sát thấy từ việc đóng cửa, mở cửa trở lại cho tới hồi phục kinh tế chính phủ đều phải có kế hoạch cụ thể và tiến hành một cách thận trọng.

Việc lập kế hoạch và sự cẩn thận, không chủ quan đó là điều chung cho mọi quốc gia, tuy nhiên, mỗi quốc gia có một hoàn cảnh, điều kiện kinh tế xã hội riêng để mà tính toán. Ví dụ, Việt Nam số lượng lao động tự do, doanh nghiệp nhỏ rất lớn. Số người sống bám vào cái lề đường, vỉa hè cho tới trên đường phố ở các thành phố lớn, nhỏ rất đông, ngay ở nông thôn, ngoài việc làm ruộng, vườn, nhiều gia đình cũng làm thêm các loại lao động tự do tại nhà. Ngoài những thành phần công nhân viên chức có lương, nhà nước Việt Nam cũng phải có những chính sách hỗ trợ cho các thành phần này vì hỗ trợ cho họ sống sót, tức là kinh tế cũng sẽ phục hồi.

Hỗ trợ bằng cách giảm thuế phí cho dân, giảm thuế cho doanh nghiệp nhỏ, kích thích tiêu dùng, khuyến khích du lịch trong nước…

Ngoài ra phải nghĩ đến việc chuyển đổi hình thức lao động, phương pháp làm việc, thay vì đóng cửa, sa thải nhân viên tức là làm cho số người thất nghiệp tăng. Quán ăn, nhà hàng có thể chuyển thành dịch vụ giao hàng tại nhà, order (đặt hàng) qua điện thoại hoặc đến tiệm nhưng mang về nhà. Mọi cửa hàng đều có thể tiến hành dịch vụ online (trực tuyến, qua mạng). Trường học chuyển sang học online hoặc kết hợp online và đến trường. Một số công việc cũng chuyển như vậy, thay vì cắt giảm nhân viên. Ngay cả nông dân, ngư dân cũng nghĩ cách giao sản phẩm tận nhà có được không.

Một số kinh nghiệm của Anh mà tôi thấy có thể tham khảo như họ giảm VAT (thuế giá trị gia tăng) từ 20% xuống còn 5% cho thực phẩm, khách sạn, nhà nghỉ… Nhiều nhà hàng giảm 50% giá các món ăn, thức uống… từ thứ Hai- đến thứ Tư từ đây đến cuối tháng.

Với ngành ngân hàng, thì người vay bất kỳ món nợ nào trong 3 tháng đóng cửa được hoãn lại không phải trả món nợ, dù lãi suất vẫn gộp lên, và đang có khả năng ngân hàng sẽ kéo dài thêm thời hạn hoãn nợ này. Chủ các cơ sở thương mại giảm tiền thuê nhà, chủ nhà thuê bỉnh thường cũng giảm…

Nghĩa là mọi ngành nghề sẽ tìm cách làm sao hỗ trợ cho người dân và các doanh nghiệp có thể sống, tiêu dùng, sản xuất, làm việc…và như vậy là nền kinh tế vẫn tiếp tục vận hành dù có bị ảnh hưởng.

Ông Phạm Quý Thọ: Theo tôi, chính quyền địa phương tỉnh, thành có trách nhiệm và cần chủ động trong việc xây dựng các kế hoạch, kịch bản thích hợp với thực tế.

Chính phủ trung ương không thể làm thay mọi việc, như đề ra chính sách cụ thể cho các địa phương, cũng không thể huy động mọi nguồn lực giải cứu như trường hợp Đà Nẵng vừa rồi, bởi vậy cần phân quyền đồng thời gắn liền với và phải chịu trách nhiệm giải trình khi để bùng phát và bị bất ngờ như vừa qua, khi dịch bệnh lây lan rộng ra các tỉnh thành khác, đặc biệt là các thành phố lớn như Hà Nội, Sài Gòn…

Mời quý vị bấm vào đường dẫn này để theo dõi một cuộc hội luận của BBC News Tiếng Việt về chủ đề có nội dung liên quan: