Covid-19: Việt Nam có mua vaccine của Trung Quốc và Nga?

Khi cuộc chạy đua sản xuất vaccine trên thế giới bước vào giai đoạn nước rút, một câu hỏi được đặt ra là vaccine nào sẽ được các nước lựa chọn đặt mua và vì sao?

Anh vừa trở thành nước đầu tiên trên thế giới phê duyệt vaccine Pfizer và chuẩn bị tiêm cho những người trong danh sách ưu tiên vào tháng 12 năm nay. Nhưng trước đó vài tháng, Nga và Trung Quốc thậm chí đã công bố tiêm cho người dân, dù chưa thử nghiệm lâm sàng giai đoạn ba. Họ cũng đã chào hàng cho các nước khác.

Covid-19: Lô vaccine đầu tiên đến Vương quốc Anh

Covid-19: Vaccine TQ 'thành công ở thử nghiệm giai đoạn giữa'

Việt Nam và các nước ASEAN mua vaccine ở đâu?

Trong 'cơn khát' có vaccine để tiêm sớm cho dân, chính phủ Việt Nam và các nước khác có mua vaccine của hai nước này không hay sẽ chờ vaccine nào khác được phê duyệt?

Người Việt có mua vaccine Nga và Trung Quốc?

Trao đổi với BBC News Tiếng Việt, một bác sỹ giấu tên tại Hà Nội nói rằng bệnh viện của ông chưa nhận được chỉ đạo hay nghe tin có kế hoạch mua vaccine của Trung Quốc. Nhưng chắc chắn nếu được lựa chọn, các bệnh viện ở Việt Nam sẽ không mua vaccine Trung Quốc.

"Tâm lý người Việt từ xưa tới nay là không tin tưởng Trung Quốc, đặc biệt khi liên quan tới sức khỏe. Điều lạ là dù người Việt vẫn dùng thuốc Đông Y Trung Quốc thì trong các bệnh viện, tuyệt nhiên không có bất kỳ một loại thuốc tây y nào của Trung Quốc nằm trong danh mục thuốc khám chữa bệnh."

"Nếu chính phủ vì lý do nào đó mua vaccine của Trung Quốc và phân bổ cho các bệnh viện, thì có lẽ bệnh viện sẽ tiêm miễn phí cho bệnh nhân nghèo. Những người có thể tự mua được vaccine chắc hẳn sẽ chỉ chọn của Anh, Mỹ."

"Mới đây ở bệnh viện của tôi có một người Đài Loan đến chào hàng thuốc. Người này nói tới bệnh viện nào cũng phải vất vả chứng minh đây là thuốc Đài Loan, không phải thuốc Trung Quốc, may ra mới bán được," vị bác sỹ nói thêm.

Bác sỹ Phan Đình Hiệp tại Úc cũng thừa nhận có tâm lý không tin tưởng thuốc Trung Quốc và Nga, không chỉ riêng của người dân Việt Nam mà nhiều nước khác.

Ông nói:

"Một điều cần chú ý là một vaccine đến trước không hẳn đã là vaccine thành công cuối cùng. Bởi vì sau giai đoạn 3, còn phải qua giai đoạn 4, đó là tiêm trên người và xem xét có biến chứng gì không, hiệu quả bảo vệ bao lâu."

"Vaccine của Nga và Trung Quốc còn chưa thử nghiệm giai đoạn 3 mà đã cho tiêm rộng rãi trên người và tự tuyên bố hiệu quả đến 95%. Nhưng thực tế thế nào cần có sự kiểm chứng của các cơ quan y tế."

"Người dân không thích vaccine của Trung Quốc và Nga là bắt nguồn từ tâm lý từ xưa. Họ cho rằng độ tin cậy và an toàn không cao."

"Các tài liệu khoa học mà Trung Quốc và Nga đưa ra về vaccine Covid không có tính xác thực. Vừa rồi trong thử nghiệm vaccine Covid của hãng Sinovac (Trung Quốc) đã có người chết ở Brazil. Tôi không nói rằng vaccine là nguyên nhân gây ra cái chết này nhưng đây phải là điều chúng ta lưu ý."

Bác sỹ Hiệp nói rằng do tình hình khẩn cấp, sớm nhất vaccine có thể được tiêm đại trà vào nửa cuối tháng 12/2020 tại một số nước như Anh, Mỹ - nơi có những đóng góp tài chính lớn cho cuộc chiến vaccine. Một số nước nghèo hơn, khó tiếp cận vaccine hơn như Việt Nam, có thể phải mua muộn hơn một chút, nhưng cũng chỉ phải chờ 6 - 10 tháng.

Theo bác sỹ Hiệp, Úc đã chi ra nhiều tỷ đô la để đặt hàng triệu liệu vaccine nhằm tiêm sớm cho dân nước mình, nhưng gần như ít có khả năng mua vaccine của Nga và của Trung Quốc.

"Với các nước nghèo hơn, không có điều kiện tiếp cận vaccine sớm như Việt Nam thì muộn một chút mà an toàn thì tốt hơn. Tôi cho rằng nên chờ. Tôi mong rằng chính phủ Việt Nam sẽ mua loại vaccine tốt cho người dân. Chứ đừng vì lợi ích kinh tế mà mua vaccine giá rẻ, không an toàn, thì tác hại rất khó lường."

Chính phủ Việt Nam nói gì?

Hồi giữa tháng 10, tại cuộc họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao Việt Nam, người phát ngôn Lê Thị Thu Hằng cho biết Việt Nam đã đặt mua vaccine của một số đối tác "trong đó có vaccine từ Nga và Anh."

Và rằng "việc cung cấp vaccine phụ thuộc vào tiến độ ghi nhận các thử nghiệm lâm sàng của các nhà sản xuất cũng như quy trình thử nghiệm vaccine trước khi đưa vào sử dụng".

Bà Hằng không cung cấp chi tiết khi nào vaccine Sputnik V của Nga sẽ được giao và dự kiến có bao nhiêu liều. Bà cũng không nói có nhập vaccine của Trung Quốc hay không.

Trong khi đó, phát biểu trước Quốc hội hôm 6/10, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói Việt Nam 'đang làm việc với các đối tác Nga và Trung Quốc' về vấn đề mua vaccine Covid-19. Ông Đam không nói chi tiết đặt mua bao nhiêu và khi nào.

Ông Đam cũng thừa nhận rằng việc mua vaccine sớm rất khó khăn do nhu cầu cao hơn năng lực sản xuất. Những nước muốn mua sớm phải đặt cọc với giá rất cao và không có gì là chắc chắn.

Việt Nam hiện đang nỗ lực phát triển vaccine Covid-19. Đầu tháng 12, vaccine do Công ty Nanogen phát triển trên công nghệ tái tổ hợp protein sẽ được tiêm thử nghiệm trên người giai đoạn 1.

Tuy nhiên, khả năng vaccine của Việt Nam được sản xuất sớm cũng như đủ liều để tiêm phòng trên diện rộng là rất thấp. Do đó, nguồn cung từ bên ngoài vẫn là chính yếu.

Bao giờ có vaccine?

Hôm thứ Tư 2/12, Anh trở thành nước đầu tiên trên thế giới phê duyệt vaccine Covid-19 của Pfizer. Anh đã đặt hàng 40 triệu liều - đủ để tiêm chủng cho 20 triệu người.

Những người trong danh sách ưu tiên tại Anh sẽ được tiêm vào tháng 12 năm nay. Nhưng ước tính cũng phải tới tháng 4 năm sau thì tất cả những người có nguy cơ cao tại Anh mới được tiêm vaccine mới.

Theo The Washington Post, hiện có khoảng 200 loại vaccine Covid đang được thử nghiệm trên toàn thế giới.

Trong đó hơn 190 loại đang trong giai đoạn tiền lâm sàng. 15 vaccine đang thử nghiệm lâm sàng giai đoạn một. 15 vaccine giai đoạn hai. 10 vaccine giai đoạn ba.

Vaccine thường phải mất hàng năm trời để phát triển. Các loại vaccine ứng viên được tạo ra trong phòng thí nghiệm, sau đó thử trên động vật trước khi tiến hành thử nghiệm trên người ở các quy mô nhỏ và diện rộng.

Các chính phủ đều hứa là sẽ không bỏ qua giai đoạn thử nghiệm nào.

Chính phủ Mỹ cho hay sẽ không thông qua một loại vaccine nào khi chưa qua thử nghiệm diện rộng trên người (giai đoạn 3). Hiệp hội Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chỉ cấp phép cho một vaccine nếu nó làm giảm được triệu chứng và ngăn ngừa bệnh của 50% số người được tiêm.

Trong khi đó, mỗi nước lại có những tiêu chuẩn khác nhau, thậm chí cấp phép vaccine mà không đợi chứng minh tính an toàn và hiệu quả của nó.

Nga tuyên bố bắt đầu tiêm cho người có nguy cơ cao vào tháng 8/2020, trước khi thử nghiệm giai đoạn ba. Trung Quốc cũng đã cấp phép một loại vaccine của Tập đoàn dược phẩm quốc gia Trung Quốc Sinopharm và đã tiêm cho một triệu người dân nước này.

Mỹ đặt kế hoạch nghiên cứu xong vaccine trong khoảng từ 12 - 18 tháng, bắt đầu từ tháng 1/2020. Một thời gian ngắn kỷ lục. Mỹ đã đầu tư 9,5 tỷ đô la để tăng tốc phát triển vaccine.

Riêng tại Úc, chính phủ đã ký năm thỏa thuận mua vaccine, nếu chúng chứng minh được tính hiệu quả và an toàn. Úc đã chi 363 triệu đô la đóng góp cho việc nghiên cứu phát triển vaccine trên toàn cầu, Úc cũng đầu tư 3,3 tỷ đô la cho năm thỏa thuận nói trên, nhằm giúp Úc có thể được mua sớm ngay một vaccine khi chúng được thông qua sau khi chứng minh được tính an toàn và hiệu quả.

Một liên minh có tên gọi COVAX Facility cũng đã được thành lập, gồm 188 nước, trong đó có Úc, nhằm hỗ trợ việc tiếp cận vaccine Covid nhanh và công bằng cho các nước. Nhóm này dự kiến vận động được hai tỷ liều vaccine cho thế giới vào đầu 2012. Úc đã trả trước hơn 124 triệu đô la để mua 25 triệu liều vaccine cho dân nước mình. Số này đủ cho 50% dân Úc tiêm mỗi người hai liều.

Úc cũng chi ra 80 triệu đô la để chỗ trợ 94 nước thu nhập thấp có thể tiếp cận với vaccine sớm nhất có thể.