NXB Tự do lên tiếng vụ cộng tác viên bị khởi tố vì phát hành sách 'chống phá'

Nhà xuất bản Tự do - một tổ chức dân sự không được Việt Nam công nhận - lên tiếng vụ việc ông Nguyễn Bảo Tiên bị công an Việt Nam khám nhà, bắt giữ và khởi tố hôm 5/5 do phát hành các ấn phẩm mà chính quyền nói mang tính 'chống phá'.

Trong email gửi BBC News Tiếng Việt hôm 6/5, đại diện NXB Tự do khẳng định ông Bảo Tiên là cộng tác viên của mình, rằng ông vô tội và ông chỉ đang "thực thi các quyền được công nhận trong các Công ước quốc tế mà chính quyền Việt Nam đã ký kết".

Báo Công an Nhân dân năm 2020 gọi Nhà xuất bản Tự do là "một tổ chức dân sự trá hình, hoạt động "chui", chuyên xuất bản, in ấn và phát hành các ấn phẩm có nội dung tiêu cực, xuyên tạc, kích động bạo lực, chống phá Đảng, Nhà nước".

Đại diện NXB Tự do cũng nêu nghi vấn việc ông Bảo Tiên có thể đã bị bắt và giam giữ trái phép 18 tháng nay chứ không phải tới ngày 5/5 mới bị bắt như truyền thông chính thống của Việt Nam đưa tin.

Email của NXB Tự do có đoạn:

"Vào khoảng tháng 7, tháng 8/2019, an ninh TP.HCM siết chặt các địa điểm dịch vụ chuyển phát bưu phẩm nhằm ngăn chặn các con đường chuyển sách của NXB Tự Do đến bạn đọc. Trước khó khăn này, NXB đã ra lời kêu gọi sự giúp đỡ của cộng đồng. Lời kêu gọi của chúng tôi đã được rất nhiều người ủng hộ, trong đó có anh Nguyễn Bảo Tiên ở Phú Yên.

Bà Phạm Đoan Trang được giải Tự do Báo chí 2019

Phạm Đoan Trang: NXBTD bị trấn áp vì muốn khai dân trí và nói sự thật

Nhà hoạt động Phạm Đoan Trang bị bắt

VN: Thêm người bị truy tố liên quan đến NXB Tự Do

"Anh Tiên liên lạc với chúng tôi và từ đó anh trở thành một cộng tác viên nhiệt tình của NXB Tự Do. Tuy nhiên, từ sau ngày 02/10/2019 thì chúng tôi bị mất liên lạc hoàn toàn với anh, nick Facebook và Whatsapp của anh bị khóa.

"Sau đó, khoảng tháng 11, 12/2019, chúng tôi liên tục nhận được thông báo từ độc giả - những người bị an ninh câu lưu thẩm vấn - báo về việc an ninh đang điều tra "một đường dây làm sách ở Phú Yên".

"Từ những thông tin này, chúng tôi biết anh Tiên đã bị bắt và Cơ quan An ninh đang tìm cách đổ hoàn toàn trách nhiệm cho anh về các hoạt động của NXB Tự Do.

"Cho đến tận ngày hôm qua, 05/05/2021 báo chí Việt Nam mới đồng loạt đưa tin về vụ bắt giữ và khởi tố đối với anh Nguyễn Bảo Tiên, nghĩa là sau 18 tháng kể từ khi anh Tiên mất tích."

NXB Tự do cho rằng họ 'có cơ sở' để hoài nghi ông Bảo Tiên đã bị bắt, giam giữ và 'quản thúc trái pháp luật' suốt 18 tháng qua.

"Chúng tôi yêu cầu Nhà nước Việt Nam và Cơ quan An ninh tỉnh Phú Yên trả tự do cho anh Tiên ngay lập tức và vô điều kiện," đại diện NXB Tự do viết trong email trả lời BBC ngày 6/5.

'Hao tổn nhân lực và nguồn lực'

Đây không phải lần đầu tiên NXB Tự do - được thành lập tháng 2/2019 với tuyên bố là "một tổ chức phi lợi nhuận…không chịu sự kiểm duyệt của chính quyền Việt Nam" - bị đàn áp.

Tháng 11/2019, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền và Tổ chức Ân xá Quốc tế đề nghị Việt Nam 'dừng trấn áp' Nhà Xuất Bản Tự do. Bản thông cáo cho hay hàng loạt người đã bị quấy rối, đe dọa, và ít nhất một người cho hay bị tra tấn và bị đối xử tệ bạc khi bị cảnh sát giam giữ.

Thông cáo nói "cuộc đáp áp này làm trầm trọng thêm bầu không khí sợ hãi phổ biến ở Việt Nam, nơi chính quyền hạn chế nghiêm ngặt quyền tự do ngôn luận, và nơi người dân đối mặt với việc bị bắt giữ và bỏ tù chỉ vì nói lên ý kiến của mình".

Vụ bắt giữ đình đám nhất xảy ra vào tháng 6/2020, khi công an Việt Nam cho bắt nhà hoạt động Phạm Đoan Trang, tác giả, đồng sáng lập viên và cựu thành viên của NXB Tự do.

Trao đổi với BBC, đại diện NXB Tự do thừa nhận họ đang 'bị đàn áp và truy bức liên tục' nên đang bị 'hao tổn về nhân lực và các nguồn lực khác'. Tuy nhiên, NXB Tự do vẫn cố gắng duy trì việc xuất bản và phát hành sách dưới dạng ebook, miễn phí cho độc giả.

"Hy vọng một ngày không xa, những cuốn sách in của NXB Tự Do lại được tiếp tục chuyển đến tay bạn đọc," đại diện NXB Tự do nói với BBC.

Chính quyền VN và các NXB 'lề trái' có thể tìm tiếng nói chung?

Trao đổi với BBC News Tiếng Việt hôm 7/5, luật sư Đặng Đình Mạnh từ TP Hồ Chí Minh nói quan điểm của ông và nhiều luật sư khác là phản đối Điều 117 Bộ Luật Hình sự - điều luật mà chính quyền Việt Nam viện dẫn để bắt ông Bảo Tiên.

"Tôi đã từng phát biểu công khai nhiều lần rằng điều 117 là điều không nên có trong Bộ Luật Hình sự của Việt Nam, bởi nó đi ngược lại hiến pháp của Việt Nam và các công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, trong đó quy định người dân được quyền tự do ngôn luận. Như vậy, quan điểm của chúng tôi là những người bị bắt và xét xử theo điều này là bị oan."

"Nhưng phải hiểu rằng ở đây có sự xung đột trong cách hiểu về luật pháp. Hiến pháp thì quy định vậy nhưng trên thực tế, chính quyền đang cho là các sách đó đi ngược lại chính sách của mình, do đó họ tìm cách cản trở hoạt động và thậm chí xử lý hình sự những người liên quan."

"Luật pháp Việt Nam chưa hoàn hảo. Mỗi lần tham gia quan hệ quốc tế thì luật pháp Việt Nam lại có sự thay đổi, tiệm cận hơn với quốc tế. Nhưng hành xử theo luật tại Việt Nam vẫn có một khoảng cách lớn với quốc tế. Giải pháp là Việt Nam cần căn cứ theo tiêu chuẩn quốc tế mà làm theo, để có tiếng nói chung với luật pháp quốc tế. Việt Nam không thể nào sáng tạo luật riêng được," luật sư Mạnh nói.

Tuy nhiên, luật sư Mạnh cho rằng việc NXB nghi vấn ông Bảo Tiên bị câu lưu 18 tháng chỉ là 'phỏng đoán'. Để kết luận, NXB Tự do cần phải có các dữ liệu, chứng cứ chính xác, rõ ràng.

Nhận định về các ấn phẩm do NXB Tự do phát hành và hiện đang bị cấm, luật sư Mạnh nói ông thấy trên thực tế chúng 'rất chất lượng', 'hướng thiện', 'chủ trương khai dân trí'.

"Chính quyền nên khuyên khích những NXB 'ngoài lề' như NXB Giấy vụn, NXB Tự do, chứ không nên cấm."

"Giải pháp là tạo điều kiện để các NXB này hợp pháp hóa. Chính quyền có thể mời đại diện NXB tới để hướng dẫn đăng ký cho hợp pháp. Đây là một cách làm hết sức thiện chí từ chính quyền. Tôi nghĩ rằng các NXB sẽ sẽ hoan nghênh ngay," luật sư Đặng Đình Mạnh nói với BBC.