Tòa ở Paris nói 'không có thẩm quyền' nhận đơn kiện công ty Mỹ của bà Trần Tố Nga

Một tòa án ở Pháp hôm thứ Hai bác vụ kiện của một phụ nữ Pháp gốc Việt đối với 14 công ty hóa chất đa quốc gia, trong đó có Monsanto và Dow Chemical.

Bà Trần Tố Nga, năm nay 79 tuổi, hồi năm 2015 đệ đơn kiện về việc các công ty đã cung cấp cho quân đội Hoa Kỳ Chất Da cam để sử dụng trong Cuộc chiến Việt Nam.

Kênh France24 đưa tin hôm 10/05 rằng tòa ở Evry, ngoại ô Paris nói họ này không có quyền tài phán đối với một vụ việc liên quan tới các hoạt động thời chiến của chính phủ Hoa Kỳ.

'Sách của tôi giúp hiểu đúng hơn về dioxin'

VN đánh dấu 50 năm 'thảm họa da cam'

Đà Nẵng và các bước ngoặt chiến lược của Mỹ

Sinh ra và lớn lên ở Việt Nam, bà Nga nói bà là nạn nhân của Chất Da cam, và cáo buộc các hãng hóa chất đã gây tổn hại cho bà và những người khác qua việc bán Chất Da cam cho chính phủ Mỹ.

Theo báo Thanh Niên, bà từng tham gia lực lượng Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam, và bị phơi nhiễm với Chất Da cam do quân đội Mỹ thả xuống căn cứ Củ Chi hồi năm 1996.

76 triệu lít hóa chất đã được quân đội Mỹ sử dụng để khai quang ở trong thời gian từ 1962 đến 1971, đặc biệt là ở các chiến trường ác liệt giữa phía Mỹ và Việt Nam Cộng hòa với lực lượng vũ trang VNDCCH từ miền Bắc xâm nhập vào.

Các nhóm vận động ước tính có bốn triệu người ở Việt Nam, Lào và Campuchia bị phơi nhiễm với Chất Da cam.

Việt Nam nói di chứng để lại là có 150 ngàn trẻ em bị dị tật bẩm sinh nghiêm trọng ra đời, bên cạnh việc nhiều người trưởng thành bị phát sinh bệnh tật.

Bà Trần Tố Nga nói bà bị bệnh tiểu đường tuýp 2 và bị chứng dị ứng hiếm gặp với insulin, mà bà nói là do hậu quả của việc bà bị phơi nhiễm với Chất Da cam.

Bà cũng nói bà bị bệnh lao hai lần, bên cạnh việc bị ung thư, còn một trong những người con gái của bà qua đời do bị dị tật ở tim.

Tranh cãi nhiều năm

Việc kiện tụng liên quan tới việc sử dụng hóa chất trong chiến tranh đã từng xảy ra, nhưng kết quả các vụ kiện khác nhau là khác nhau.

Cho đến nay, mới chỉ có các cựu binh từ Mỹ, Úc và Hàn Quốc được bồi thường cho việc họ phải chịu hậu quả do phơi nhiễm hóa chất độc hại trong chiến tranh.

Trong vụ kiện của bà Trần Tố Nga, luật sư bên nguyên nói các công ty hóa chất lẽ ra đã phải từ chối cung cấp Chất Da cam cho quân đội Mỹ, còn các bị đơn nói họ không thể bị buộc phải chịu trách nhiệm về việc quân đội Mỹ đã sử dụng sản phẩm của các hãng hóa chất như thế nào.

Tòa ở Evry, ngoại ô Paris, nay nói tòa này không có quyền tài phán đối với một vụ việc liên quan tới hành động thời chiến của chính phủ Hoa Kỳ.

Trong phán quyết bãi bỏ vụ kiện, tòa chấp nhận lập luận của các công ty hóa chất, theo đó nói họ hành động "theo đơn đặt hàng" của chính phủ Mỹ.

Bà Trần Tố Nga nói bà sẽ kháng cáo, theo hãng tin Reuters.

Trước đó, hồi năm 2004, tòa án tại New York City, Hoa Kỳ đã xử một vụ kiện tương tự, với nguyên đơn là Hội Nạn nhân Chất độc Da cam/Dioxin Việt Nam cùng ba người đại diện cho các nạn nhân Chất Da cam Việt Nam là Phan Thị Phi Phi, Nguyễn Văn Quý và Dương Quỳnh Hoa, với bị đơn là 37 công ty hóa chất Mỹ.

Sau nhiều năm, qua hai cấp xét xử sơ thẩm và phúc thẩm, đơn của bên nguyên bị bác, mà một trong những lý do tòa ở New York đưa ra là các công ty hóa chất chỉ hoạt động theo đơn đặt hàng của chính phủ Mỹ, trong lúc chính phủ Mỹ được hưởng quyền miễn tố.

Hoa Kỳ đã chi nhiều triệu USD

Bên cạnh việc khiếu kiện, phía Việt Nam trong nhiều năm đã nỗ lực vận động, yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ nhận trách nhiệm về những tổn thất đã gây ra trong Cuộc chiến Việt Nam.

Việt Nam và Hoa Kỳ đã có tranh luận kéo dài về vấn đề bồi thường cho nạn nhân chất hủy diệt lá và cây cỏ.

Tuy không chính thức nhận trách nhiệm nhưng Hoa Kỳ đã có những ngân khoản hỗ trợ Việt Nam làm sạch tác nhân chất độc hại trong môi trường.

Từ 2007, Quốc hội Mỹ chuẩn chi trên 380 triệu USD cho công tác tẩy chất dioxin (Agent Orange) mà Hoa Kỳ đổ xuống lãnh thổ VNCH thời chiến để ngăn quân đội cộng sản hoạt động, theo báo cáo CRS (Congressional Research Service In Focus report: U.S.-Vietnam Relations, 16/02/2021).

Trong số các hoạt động nổi bật, có dự án tẩy một phần đất sân bay Đà Nẵng vốn bị ô nhiễm dioxin từ thời chiến tranh, được triển khai từ năm 2012, với chi phí 110 triệu đôla.

Washington và Hà Nội cũng đồng ý lập một cơ sở tẩy rửa chất dioxin cạnh sân bay Biên Hòa với tổng chi phí 300 triệu đô la, với phía Mỹ hỗ trợ 183 triệu đô la, dự kiến thực hiện trong 10 năm, bắt đầu từ cuối 2019.

Phía đối tác của cơ quan chuyên trách về phát triển quốc tế United States Agency for International Development (USAID) trong dự án xử lý ô nhiễm dioxin ở sân bay Biên Hòa là Bộ Quốc phòng Việt Nam, theo báo Nhân Dân.

Xem thêm về Chiến tranh Việt Nam:

Nam Bắc Hàn và Cuộc chiến Việt Nam

Phi công và tâm lý chiến Triều Tiên ở VN

Nhân 30/4 nghĩ về nghĩa trang quân nhân VNCH