TS Evyn Lê Espiritu Gandhi nói về 'tình đoàn kết' Việt Nam-Palestine
Nguồn hình ảnh, Evyn Lê Espiritu Gandhi
Xung đột Israel-Palestine ở Gaza gần đây khiến báo chí và dư luận Việt Nam lại nhắc đến vị thế của nước này với các đối tác tại Trung Cận Đông.
Theo truyền thống, CHXHCN Việt Nam luôn ủng hộ Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO), nhưng quan hệ ngoại giao và kinh tế với Israel lại phát triển đều đặn những năm qua.
BBC News Tiếng Việt phỏng vấn Tiến sĩ Evyn Lê Espiritu Gandhi, một nhà nghiên cứu tại Hoa Kỳ về chủ đề này.
Đầu tiên, BBC hỏi bà về các nghiên cứu bà thực hiện về quan hệ Việt Nam - PLO:
BBC News Tiếng Việt: Trong bài viết "Các vấn đề liên quan đến Chiến tranh Lạnh, Đoàn kết Thế giới Thứ ba: Việt Nam và Palestine, 1967-75", bà phân tích mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản Việt Nam (Bắc Việt Nam) và PLO dưới thời Yasser Arafat, như một sự đoàn kết của Thế giới Thứ ba trong cuộc chiến được cho là chung của họ chống lại đế quốc Mỹ, lập luận chính mà bà đưa ra là gì?
Trong bài, tôi lần theo dấu vết các mối liên hệ lịch sử giữa Việt Nam và Palestine từ năm 1967 đến năm 1975. Những mối liên hệ này có thể được gộp chung và chia thành hai loại liên hệ. Thứ nhất là "Những vướng mắc Chiến tranh Lạnh": trong thời kỳ này, chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ hiểu rằng cả Việt Nam và Palestine là những không gian dễ bị Liên Xô ảnh hưởng, và điều đó trở thành lý do khiến Hoa Kỳ can thiệp quân sự vào cả hai khu vực. Với cách tập trung vào ảnh hưởng của Liên Xô từ khuôn khổ Chiến tranh Lạnh, Mỹ đã đánh giá thấp những lý do nội địa phức tạp thúc đẩy người Việt Nam và người Palestine đấu tranh cho tự do và độc lập.
Liên hệ thứ hai trong thời kỳ này có thể được gọi là "Đoàn kết thế giới thứ ba". Trong khoảng thời gian từ năm 1967-1975, những người đấu tranh cho tự do của Việt Nam và Palestine đã tạo ra mối tương quan giữa các cuộc đấu tranh chống lại chủ nghĩa thực dân, chủ nghĩa đế quốc và sự can thiệp từ nước ngoài của họ, rút ra từ chiêu bài Giải phóng Thế giới thứ Ba lan truyền trên toàn cầu trong thời gian này. Các nhà lãnh đạo Việt Nam và Palestine đã trao đổi luận điệu chính trị, chiến thuật quân sự và bày tỏ sự ủng hộ với các cuộc đấu tranh của nhau.
BBC News Tiếng Việt: Ở một khía cạnh nào đó, khủng hoảng về người tị nạn Việt Nam 1975-1980 lẽ ra khiến thuyền nhân có thiện cảm hơn với người Palestine trong các trại tị nạn trên khắp Trung Đông, nhưng tại sao tuyên truyền của Đảng CSVN lúc đó dường như không có vấn đề gì trong việc ủng hộ chính nghĩa của người Palestine, nhưng vẫn tiếp tục để cho cuộc khủng hoảng thuyền nhân xảy ra khắp Đông Nam Á? Bà nghĩ gì về việc này?
Trong nghiên cứu của mình, tôi đã tìm hiểu một nhóm 366 người tị nạn Việt Nam được tị nạn và nhập quốc tịch tại Nhà nước Israel trong giai đoạn 1977-1979. Khi Thủ tướng Israel Menachem Begin đón nhận người tị nạn Việt Nam, ông mô tả Israel là một quốc gia của những người tị nạn Holocaust ở một vị trí độc đáo để đồng cảm với người tị nạn Việt Nam.
Tuy nhiên, điều mà lập luận của Begin đã làm lu mờ, là vai trò của Israel trong việc di dời những người tị nạn và lưu vong Palestine trong thời kỳ Nakba năm 1948 và Naksa năm 1967. Trong nghiên cứu, tôi quan tâm đến việc suy nghĩ về tiềm năng đoàn kết giữa người Việt Israel và người Palestine, hai nhóm đã chịu đựng hoàn cảnh bắt buộc phải bỏ nước ra đi.
BBC News Tiếng Việt: 'Chiến tranh Việt Nam' dường như vẫn là một biểu tượng với người Palestine, như Đại sứ Palestine tại Hà Nội, Saadi Salama từng nói, nhưng không còn là điều nổi bật trong chính trường Việt Nam hiện nay, tại sao?
Theo ông Saadi Salama, Đại sứ Nhà nước Palestine tại Việt Nam phát biểu năm 2014, "tình đoàn kết, hữu nghị vì cuộc đấu tranh chính nghĩa của Palestine trong nhiều thập niên qua đã trở thành động lực mạnh mẽ giúp hai nước vượt qua khoảng cách địa lý để xích lại gần nhau và thúc đẩy hơn nữa tình hữu nghị đặc biệt".
Thật vậy, cuộc đấu tranh giành độc lập thành công của Việt Nam tiếp tục truyền cảm hứng cho Palestine: "Khi ở Palestine, nếu bạn nói bạn là người Việt Nam, bạn sẽ được chào đón như một vị khách quý. Với những người ở vùng đất còn đang đi tìm nền độc lập, hai chữ 'Việt Nam' đã trở thành biểu tượng của tinh thần đấu tranh vì hòa bình thiêng liêng của dân tộc " (2014).
Khi tôi phỏng vấn Đại sứ Salama năm 2015, ông ấy bảo tôi, "Việt Nam tiếp tục ủng hộ mạnh mẽ chính nghĩa của người dân Palestine và cuộc đấu tranh để đạt được các quyền dân tộc của họ, gồm quyền tự quyết và quyền thành lập một nước Palestine độc lập với Đông Jerusalem là thủ đô. Đây là lập trường không thể thay đổi của Việt Nam với vấn đề Palestine ".
Nguồn hình ảnh, BBC
BBC News Tiếng Việt: Tại sao bà lại quan tâm đến và nghiên cứu vấn đề này? Bà có muốn chia sẻ một chút về đời sống riêng của mình không?
Mẹ và bà tôi là người Việt tị nạn rời Việt Nam năm 1975. Cuộc hành trình tị nạn của họ đã thôi thúc tôi nghiên cứu về các cộng đồng người Việt tị nạn trên khắp thế giới.
Khi Israel không kích Gaza vào mùa hè năm 2014, tôi đang là nghiên cứu sinh tại UC Berkeley nghiên cứu về người tị nạn Việt Nam ở Israel-Palestine.
Tôi muốn tìm hiểu thêm và bối cảnh hóa sự gắn kết của riêng tôi với cuộc đấu tranh giải phóng Palestine hiện giờ trong lịch sử lâu dài hơn về tình đoàn kết giữa Việt Nam và Palestine trong quá khứ.
Nghiên cứu này truyền cảm hứng cho tôi viết bài ''Các vấn đề liên quan đến Chiến tranh Lạnh, Đoàn kết Thế giới Thứ ba: Việt Nam và Palestine, 1967-75."
Tiến sĩ Evyn Lê Espiritu Gandhi hiện là Assistant Professor, Department of Asian American Studies, ĐH California, Los Angeles (Tovaangar). Quý vị có thể xem bản tiếng Anh bài viết 'Cold War Entanglements, Third World Solidarities: Vietnam and Palestine, 1967-75' tại đây.
Xem thêm:
Tin chính
BBC giới thiệu
Phổ biến
Nội dung không có