'Ép' giá xăng thấp gây thiệt hại kinh tế: Phản biện phát ngôn của Bộ trưởng Công thương VN
Nguồn hình ảnh, Getty Images
- Tác giả, Huyền Trân
- Vai trò, BBC News Tiếng Việt
Giá xăng Việt Nam đã tăng 6 lần liên tiếp gây áp lực ngày càng nặng nề lên cuộc sống của người dân và doanh nghiệp. Trong khi đó, Bộ Công Thương nói rằng giá xăng Việt Nam vẫn thấp hơn giá thế giới nên đang có tình trạng 'chảy' xăng dầu ra nước ngoài và 'ép' giá xăng xuống thấp, vô hình trung gây thiệt hại cho nền kinh tế.
Phát biểu này được ông Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Công Thương đưa ra bên lề cuộc họp Quốc hội ngày 1/6.
Cụ thể, trả lời phóng viên bên hành lang Quốc hội về giá xăng dầu liên tục tăng cao thời gian qua, ông Nguyễn Hồng Diên nói rằng không sai khi nhận định giá xăng dầu tăng cao làm tăng giá hàng hoá có thể gây đổ vỡ chương trình phục hồi kinh tế, nhưng phải hiểu rằng nền kinh tế Việt Nam có độ mở rất cao, hàng hoá làm ra chủ yếu để xuất khẩu.
Nếu ép giá đầu vào để giảm giá thành sản phẩm sẽ không phải ánh đúng giá trị thực tế, vô hình trung gây thiệt hại cho nền kinh tế đất nước.
"Hàng hoá của Việt Nam sản xuất ra để bán cho người tiêu dùng, để xuất khẩu. Giá thành sản phẩm không phản ánh đúng giá trị thì có phải thiệt hại không", VTC trích lời ông Diên.
Các chuyên gia đã cùng bình luận với BBC News Tiếng Việt về phát biểu trên của ông Nguyễn Hồng Diên.
'Phát biểu phi lý'
"Việc cho rằng giá xăng dầu thấp, gây thiệt hại cho nền kinh tế, tôi cho rằng phát biểu đó không đúng với logic, không đúng với quy luật vận hành của giá, không đúng với những nhân tố cạnh tranh về giá trên thị trường", ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam nói với BBC News Tiếng Việt.
Ông Tiến Thỏa cho rằng giá xăng dầu tăng cao làm mục tiêu lạm phát 4% của Quốc hội đề ra bị đe dọa.
"Chi phí nền kinh tế tăng, đặc biệt vận tải, đánh bắt thủy sản, khai thác chế biến than. Mục tiêu là kiềm chế giá xăng dầu ở mức thấp hợp lý để kiểm soát lạm phát và giảm chi phí sản xuất giá thành của nền kinh tế. Làm sao để đảm bảo hàng hóa sản xuất Việt Nam cạnh tranh được."
"Vì Việt Nam bán hàng xuất khẩu thì theo giá quốc tế, giá thành càng giảm thì lợi nhuận thu được càng lớn, không phải ép giá thành xuống thì lại bị thiệt khi bán ra."
Ông Tiến Thỏa cho rằng xăng dầu là đầu vào của nền kinh tế và cần phải được tính toán hợp lý.
"Do đó khi giá dầu bị ép xuống một cách hợp lý, đảm bảo bù đắp chi phí sản xuất và giá thành khi kinh doanh xăng dầu. Chúng ta dùng các biện pháp như giảm thuế, tính toán lại chi phí kinh doanh của xăng dầu thì nền kinh tế sẽ có đầu vào hợp lý, đảm bảo cạnh tranh trên trường quốc tế."
Ông Tiến Thỏa cho rằng phát biểu nói trên của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cần phải được xem xét một cách cẩn thận.
Về nhận định tình trạng "chảy" xăng dầu ra nước ngoài của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Tiến sĩ Thế Anh, Kinh tế trưởng từ Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) cho rằng buôn lậu xăng dầu qua biên giới chỉ là con số nhỏ tại Việt Nam.
"Hiện tượng buôn lậu xăng dầu là trách nhiệm của cơ quan biên phòng, hải quan, không thể đổ lỗi cho chính sách thuế. Buôn lậu chỉ là số nhỏ tại Việt Nam, không thất thoát nhiều, và đó là chức năng, nhiệm vụ của cơ quan buôn lậu", ông Thế Anh nhận định.
'Giá xăng không hề thấp'
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Giá xăng Việt Nam đã tăng 6 lần liên tiếp, vượt mức 31.000 đồng/lít, tăng gấp đôi so với năm 2020, và tăng 30% kể từ đầu năm. Thuế, phí áp lên mặt hàng xăng dầu chiếm khoảng 30-32%, tương đương 10.000 - 11.000 đồng/lít.
Tiến sĩ Phạm Thế Anh nói với BBC News Tiếng Việt cho rằng giá xăng ở Việt Nam "không có lợi thế gì so với các nước khác, đặc biệt trong bối cảnh phải hỗ trợ người dân và doanh nghiệp và chống lạm phát".
"Nói giá xăng Việt Nam ở mức trung bình thấp là sai. Tôi vẫn khẳng định rằng so với dữ liệu của quốc tế thì giá xăng ở Việt Nam ở mức trung bình, không hề thấp, xấp xỉ Thái Lan, Campuchia, cao một chút so với Lào, cao hơn rất nhiều so với Indonesia, Malaysia."
Ông Thế Anh nói thêm việc so sánh giá xăng Việt Nam với Lào và Campuchia là không đúng, và điều quan trọng là cần xem xét đến yếu tố thu nhập bình quân đầu người.
"Việt Nam đứng 31 xuất khẩu dầu thô thế giới [số liệu năm 2020], nếu so với các nước quốc gia xuất khẩu dầu thô thì giá xăng của Việt Nam lại cao hơn. Giá xăng Việt Nam lại tương đương với Lào, Campuchia, hai quốc gia không hề có xuất khẩu dầu thô. Do đó việc so sánh giá với các nước này là không công bằng cho người dân Việt Nam."
"Giá xăng Việt Nam rẻ hơn một chút so với Lào, theo tôi vì Lào không có cảng biển như Việt Nam, chi phí logistic đắt đỏ hơn Việt Nam rất nhiều, và Lào cũng không có tài nguyên dầu thô. Giá xăng dầu của Lào đắt hơn Việt Nam là chuyện bình thường."
"So với trung bình thu nhập bình quân đầu người thì Việt Nam lại thấp hơn các quốc gia như Thái Lan, Malaysia, Indonesia do đó việc tăng giá xăng dầu tác động nghiêm trọng hơn các nước khác".
Trong khi đó, ông Tiến Thỏa có cùng nhận định khi cho rằng giá xăng Việt Nam không thấp.
"Giá xăng ở Việt Nam thực chất đứng ở mức trung bình của thế giới, cao hơn một số nước có trợ cấp, trợ giá về xăng dầu. Giá xăng ở Việt Nam không phải ở mức thấp, chỉ thấp so với một số nước phát triển cao vốn đang áp dụng cơ chế giá thị trường mà thôi".
'Đủ dư địa để giảm thuế'
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Ông Tiến Thỏa cho rằng Việt Nam cần phải có mức giảm thuế hợp lý vào lúc này.
"Có thể tính toán giảm chi phí kinh doanh doanh nghiệp xăng dầu ở mức hợp lý, có thể tính toán giảm các loại thuế. Việt Nam đã giảm 50% thuế bảo vệ môi trường, hiện nay Việt Nam cần phải tính toán giảm thuế trong một thời gian nào đó để giá xăng dầu giảm xuống. Tôi gọi đây là mức giảm hợp lý vào thời điểm này", ông nói.
Bộ Tài chính Việt Nam đã đề xuất giảm 8% thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi với xăng động cơ không pha chì từ mức 20% hiện nay xuống mức 12% nhằm góp phần chặn đà tăng giá xăng. Về mức giảm này, ông Tiến Thỏa nhận định:
"Nếu giảm thuế nhập khẩu 8% chỉ hạ nhiệt được một mức độ thôi. Theo tôi thì cần phải tính toán kỹ hơn, giảm thuế tiêu thụ đặc biệt. Xăng 95 theo tôi thì hiện đang trên 31.000 đồng/lít, thì chúng ta nên giảm sao cho xuống trên 20.000 - 25.000 đồng/lít, để giúp không làm tăng quá cao chi phí của nền kinh tế".
Việt Nam đã giảm 50% thuế bảo vệ môi trường, các chuyên gia cho rằng Việt Nam phải cân nhắc giảm tiếp.
"Có thể xem xét để giảm tiếp thuế bảo vệ môi trường vì đã có thuế tiêu thụ đặc biệt, mang dáng dấp của thuế bảo vệ môi trường rồi. Trong bối cảnh hiện nay thì Việt Nam có thể phải đánh đổi, giảm thu một phần để có giá xăng dầu hợp lý, để thực hiện phục hồi kinh tế. Kinh tế phát triển thì nguồn thu ngân sách chúng ta sẽ mang tính bền vững hơn."
"Xét về chu trình tuần hoàn nền kinh tế thì giảm thu từ thuế xăng dầu sẽ không bị thiệt nếu chúng ta có thể thúc đẩy sản xuất phát triển sau dịch. Việt Nam có dư địa để giảm giá xăng xuống mức mà nền kinh tế có thể chịu đựng được. Giảm giá giúp hỗ trợ nền kinh tế phục hồi trong giai đoạn sau dịch và kiềm chế lạm phát", ông Tiến Thỏa nói với BBC News Tiếng Việt.
Tiến sĩ Thế Anh cho rằng Việt Nam đang đánh thuế phí rất nhiều vào các mặt hàng xăng dầu, thuế tiêu thụ đặc biệt cần phải bỏ.
"Việc hạ thuế phí xăng dầu hoàn toàn nằm trong thiện chí chính phủ trong việc hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, không vi phạm cam kết quốc tế gì cả như giá xăng Việt Nam đang cao hơn Mỹ, làm sao có thể lo lắng bị Mỹ cáo buộc thao túng thị trường. Ví dụ như việc bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt."
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Dư luận đang quan tâm trước thông tin giá xăng ở Malaysia chỉ 13.000 đồng/lít và nước này muốn xuất khẩu 300.000 lít xăng sang Việt Nam. Tuy nhiên các chuyên gia và doanh nghiệp tại Việt Nam cho rằng điều này là không khả thi.
Tiến sĩ Phạm Thế Anh nói "Không thể nhập được giá xăng 13.000 đồng/lít từ Malaysia. Malaysia không thể bán giá này, Malaysia nói sẵn sàng xuất khẩu sang Việt Nam nếu có thiếu hụt nguồn cung nhưng phải theo giá thị trường, không thể nào theo giá trợ cấp được".
'Nghịch lý vừa xuất vừa nhập'
Tổng cục Hải quan cho biết năm 2021 Việt Nam xuất khẩu hơn 3,1 triệu tấn dầu thô, với giá trị xuất khẩu là trên 1,76 tỷ USD. Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu hơn 9,9 triệu tấn dầu thô với giá trị nhập khẩu là trên 5,15 tỷ USD. Việt Nam nhập khẩu dầu thô lớn hơn nhiều so với lượng dầu thô xuất khẩu đi.
Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu dầu thô nhưng nhập dầu về lọc. Lượng dầu thô nhập khẩu chủ yếu phục vụ cho hai nhà máy lọc hóa dầu là Nghi Sơn và Dung Quất.
Nghi Sơn hiện cung cấp 35% cho thị trường xăng dầu Việt Nam, tuy nhiên "trục trặc nội bộ" đã khiến công suất nhà máy giảm mạnh từ đầu năm, khiến nguồn cung nội địa bị khan hiếm.
Nhận định về năng lực sản xuất của hai nhà máy này, ông Nguyễn Tiến Thỏa nói:
"Việt Nam xuất khẩu dầu thô thì khi giá thế giới tăng thì Việt Nam có lợi vì thu được lợi nhuận. Việt Nam đang hợp tác liên doanh dầu thô cho nên ý kiến lấy nguồn thu từ dầu thô để bù cho nguồn xăng dầu thành phẩm cần phải được cân nhắc thật kỹ, vì quyền lợi các bên liên doanh khai thác dầu này và ngoài ra phải dành một phần đầu tư, nâng cấp để tiếp tục tái đầu tư cho việc khai thác dầu."
"Hai nhà máy lọc dầu [Nghi Sơn và Dung Quất] phải nhập khẩu dầu thô thế giới về để chế biến, sản xuất ra dầu thành phẩm. Hai nhà máy chiếm thị phần rất lớn, vừa qua cũng có trục trặc nhất định trong sản xuất nên nguồn cung tháng 3 không đảm bảo, do nhiều nhân tố. Do đó giờ phải tập trung tháo gỡ về tài chính và các vấn đề khác để đảm bảo nguồn cung ứng đủ cho xã hội."
Nguồn hình ảnh, nsrp.vn
Xem thêm:
Tin chính
BBC giới thiệu
Phổ biến
Nội dung không có