Ngành dệt may Việt Nam đang gặp cạnh tranh gay gắt vì chưa vào WTO

Trả lời phỏng vấn của đài BBC ngày hôm nay, bà Susan Adams, trưởng đại diện IMF tại Hà Nội, cho rằng có ba vấn đề kinh tế lớn mà Việt Nam phải giải quyết trong lúc việc vào WTO trong năm nay vẫn là vấn đề còn để ngỏ.

Bình luận về nỗ lực gia nhập WTO, bà Susan Adams nói Việt Nam đã đặt ra cho mình mục tiêu rất lớn và bà hy vọng Việt Nam sẽ thành công.

Bà Susan Adams cũng nói IMF dự đoán lạm phát trong năm 2005 tại Việt Nam sẽ không cao như năm ngoái:

Susan Adams: Tôi không nghĩ lạm phát sẽ lớn như năm ngoái bởi vì mặc dù người ta vẫn có thể gặp phải các cú sốc về khía cạnh cung ứng giống như năm ngoái, ví dụ cúm gia cầm, rồi thời tiết...

Nhưng năm nay Việt Nam đã có những phản ứng linh hoạt hơn để đối phó các vấn đề như vậy. Theo tôi, trong năm nay, các tác nhân chính gây lạm phát sẽ là vấn đề thời tiết xấu khó đoán trước, hoặc nếu có sự tăng giá dầu quá mức.

Đó là nói về khía cạnh cung ứng, còn về khía cạnh nhu cầu tiêu thụ, trong năm ngoái và đầu năm nay, có việc tăng lương để đối phó với việc sức mua giảm sút. Nếu việc tăng lương cho công nhân viên chức được thực hiện ở tầm mức rộng lớn, ta có thể bắt đầu thấy có sức ép về nhu cầu lên nền kinh tế, và khi đó giá cả sẽ có xu hướng tăng lên.

BBC:Vậy IMF dự đoán mức lạm phát năm nay tại Việt Nam sẽ là bao nhiêu? Liệu có dừng lại ở khoảng 6%, 7% hay không?

Susan Adams: Vâng, ước lượng áng chừng là ở mức như vậy. Và chúng tôi không muốn quá chi tiết về con số này bởi vì tại Việt Nam, chỉ số giá tiêu dùng là chỉ số duy nhất mà chúng tôi có để có thể đánh giá xu hướng lạm phát.

Năm nay, chính phủ dự đoán lạm phát khoảng 6.5%, còn chuyên viên tại IMF cho rằng sẽ là khoảng 7%. Con số như vậy cũng không cách xa nhau nhiều lắm.

Nhưng chúng tôi rất thận trọng và nhắc phía chính phủ Việt Nam rằng họ cần duy trì mức ổn định của tăng trưởng tín dụng và nhiều điều khác, ví dụ mức độ tăng lương cho công nhân viên chức chẳng hạn. Làm như vậy mới có thể ngăn chặn lạm phát không đi chệch hướng.

BBC:Qua các cuộc trao đổi với giới hoạch định chính sách tại Hà Nội, bà nhận thấy đâu là những những vấn đề chính mà Việt Nam cần tập trung giải quyết trong năm 2005 này?

Susan Adams: Theo tôi, có ba vấn đề chủ chốt mà nhà chức trách đối diện và cũng là ba vấn đề chúng tôi xem là rất quan trọng.

Vấn đề đáng chú ý nhất là liệu Việt Nam có gia nhập WTO vào cuối năm nay hay không. Thủ tướng Phan Văn Khải đã nói một cách tự tin là Việt Nam có thể vào WTO trong năm nay, nhưng vẫn còn nhiều thử thách, trong đó có 21 cuộc đàm phán song phương đang chờ diễn ra.

Thách thức lớn thứ hai trong năm sẽ là làm thế nào hoàn thành mục tiêu tăng trưởng trong kế hoạch 5 năm của Việt Nam. Để đạt chỉ tiêu kế hoạch, nhà chức trách đang cần có tăng trưởng 8.5% đến 8.6% cả năm.

Thách thức lớn thứ hai trong năm là làm thế nào hoàn thành mục tiêu tăng trưởng trong kế hoạch 5 năm...Chúng tôi không thấy sẽ có những diễn biến lớn nào xảy ra mà có thể giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng cao như vậy.   Susan Adams, IMF

Thực tế mà nói, chúng tôi không thấy sẽ có những diễn biến lớn nào xảy ra mà có thể giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng cao tới mức như vậy. Và dĩ nhiên, chúng tôi cũng lo ngại rằng để đạt mục tiêu đã đặt ra, Việt Nam có thể sẽ bỏ qua kỷ luật về tài chính hoặc nới lỏng kiểm soát tiền tệ.

Cuối cùng, vấn đề lớn thứ ba là làm sao tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước. Một phần là để đáp ứng việc gia nhập WTO và mở cửa cho cạnh tranh nước ngoài. Nhưng không chỉ là thế, mà điều đó còn quan trọng cho việc duy trì sự phát triển của chính Việt Nam về mặt trung hạn. Việt Nam đang rất cần đi tiếp trên lộ trình cải cách, đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng.

BBC:Một số doanh nghiệp tỏ lo ngại là có lẽ sớm hay muộn Việt Nam cũng vào WTO, nhưng không phải ai cũng đã hình dung được khi đã gia nhập thì sẽ phải làm gì. Bà suy nghĩ gì về những lo lắng này?

Susan Adams: Theo ý kiến của tôi, một khía cạnh tốt của việc vào WTO là nó sẽ buộc Việt Nam phải có một số cải cách mà nếu bình thường trước khi gia nhập, tự họ sẽ không có ý chí chính trị để thực hiện.

Tôi lấy ví dụ, cải cách dịch vụ tài chính là điều bắt buộc, và ít nhất khi vào WTO, vấn đề cải cách ngân hàng sẽ phải thực hiện theo từng giai đoạn. WTO sẽ giúp tạo ra nhiều lợi ích như vậy, và nó cũng quan trọng cho việc hòa nhập với thị trường quốc tế.

Một khía cạnh tốt của việc vào WTO là nó sẽ buộc Việt Nam phải có một số cải cách mà nếu bình thường trước khi gia nhập, tự họ sẽ không có ý chí chính trị để thực hiện.   Susan Adams, IMF

Dĩ nhiên, khi một loạt hàng hóa và dịch vụ nước ngoài đổ vào, sẽ có sức ép cạnh tranh; sẽ luôn có người thắng kẻ thua khi có sự thay đổi cơ chế thương mại.

Nhưng hãy thử nghĩ về khía cạnh tích cực, tức là Việt Nam sẽ có nhiều lựa chọn hơn về dịch vụ, công nghệ. Và cũng sẽ có thể tận dụng cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO để đấu tranh trên cơ sở công bằng khi có tranh chấp thương mại song phương.

BBC:Như bà nói, khi có thay đổi thì cũng sẽ có người thắng, kẻ thua. Liệu có xảy ra việc có những nhóm đặc quyền ở Việt Nam cảm thấy sẽ bị thua thiệt khi vào WTO và vì thế, họ có thể muốn cản trở tiến trình này hay không, thưa bà?

Susan Adams: Vâng, tôi chắc rằng có. Nó luôn xảy ra khi cơ chế thương mại thay đổi và có người thắng, kẻ thua. Việt Nam cũng không phải ngoại lệ.

Rõ ràng có một số ngành sẽ chịu thiệt hại do mở cửa cho cạnh tranh quốc tế. Khi đó có thể vì cơ cấu hoặc công nghệ của một số ngành không hiệu quả, hoặc công nhân không được đào tạo tốt, để rồi một số doanh nghiệp phải ngừng hoạt động, công nhân mất việc. Nó có thể tạo ra biến động trong xã hội, trên thị trường...

Tôi cũng biết rằng các nhà kinh tế thường muốn bỏ qua những chuyện như vậy, họ nói thời gian sẽ chứng minh chúng ta được nhiều hơn là mất. Nhưng IMF chúng tôi cũng muốn quan tâm làm sao có thể bảo vệ và giúp tái cơ cấu doanh nghiệp cũng như nguồn nhân lực, đào tạo lại đội ngũ lao động để họ có thể thích ứng với điều kiện mới.

BBC:Như vậy phải chăng nhà nước Việt Nam đang bị kẹt giữa hai sức ép. Một mặt nhà nước phải quan tâm đến các ngành sản xuất trong nước, và mặt khác cũng phải lắng nghe những sức ép từ bên ngoài?

Susan Adams: Không, tôi không cho rằng các nhà tài trợ đang gây sức ép quá mức trong vấn đề này. Tôi nghĩ Việt Nam đang tự thúc ép mình phải vào WTO bởi vì Việt Nam phải tạo ra khoảng 1.5 triệu việc làm mới mỗi năm.

Một nửa dân số Việt Nam là dưới 25 tuổi. Vì thế mỗi năm thị trường lao động đều tiếp nhận thêm người mới. Trong cái nhìn của nhà nước, cách duy nhất để tạo đủ công ăn việc làm là tạo điều kiện rộng mở cho thương mại. Nên nỗ lực vào WTO không phải là do các nhà tài trợ thúc ép. Tôi nghĩ chính phủ Việt Nam nhận thức được các lợi ích của việc hòa nhập và họ cảm thấy lợi ích sẽ nhiều hơn những cái giá phải trả trong giai đoạn ngắn hạn.

BBC:Bà nghĩ thế nào về triển vọng gia nhập WTO của Việt Nam trong năm nay? Giả sử cứ cho là Việt Nam sẽ vào WTO trong một, hai năm tới thì có khác biệt nhiều lắm không?

Susan Adams: Tôi không phải là người giỏi đoán trước. Nhưng gần đây khi nói chuyện với thủ tướng Việt Nam, ông rất tự tin là Việt Nam sẽ vào WTO vào cuối năm nay. Tuy vậy để đạt được mục tiêu ấy, vẫn còn nhiều thách thức quan trọng.

Bên cạnh 21 vòng đàm phán song phương, Việt Nam cần thông qua nhiều đạo luật trong năm nay. Về nội bộ, có nhiều thách thức chính trị cũng như các lựa chọn khác nhau, và năm tới, sẽ còn có Đại hội Đảng.

Vì thế, tôi nghĩ Việt Nam đã đặt ra cho mình mục tiêu rất lớn và tôi rất hy vọng Việt Nam sẽ thành công.

Nếu chưa phải là năm nay, tôi nghĩ Việt Nam sẽ vào WTO ở một thời điểm gần ngay sau đó. Nhưng theo ý của tôi, chậm một ngày không vào WTO, cũng đồng nghĩa với việc Việt Nam đang để mất thị phần vào tay các đối thủ, như Trung Quốc trong lĩnh vực dệt may. Vì thế câu hỏi về thời gian là rất quan trọng cho việc gia nhập WTO.