Ông Mike Moore, cựu tổng giám đốc WTO, đồng thời là cựu Thủ tướng New Zealand

Hiện Việt Nam đang thảo luận với Nhật Bản và ngày mai 13.04.05 vòng đàm phán song phương với Hàn Quốc cũng sẽ bắt đầu tại Hà Nội.

Thứ Sáu tuần trước, thủ tướng Việt Nam Phan Văn Khải được báo chí trích lời nói Việt Nam hy vọng có thể gia nhập WTO vào cuối năm nay.

Liệu hạn định này có khả thi hay không? Chúng tôi đã hỏi ông Mike Moore, cựu tổng giám đốc WTO, đồng thời là cựu Thủ tướng New Zealand và được ông trả lời:

Chính phủ Việt Nam rất mong muốn được gia nhập WTO và họ đã cử đoàn đàm phán làm việc với nhiều nước. Thế nhưng đây là một công việc rất khó khăn. Tôi đã từng nghĩ rằng Việt Nam có thể gia nhập WTO vài năm trước đây, thế nhưng tôi đã lầm. Cho nên lần này tôi không muốn đưa dự đoán về các vòng đàm phán song phương nữa. Một số nước còn chưa bắt đầu đàm phán và chưa đưa các điều kiện của mình ra cho Việt Nam. Tất nhiên nếu Việt Nam gia nhập được WTO trong năm nay thì sẽ là một điều tuyệt vời, thế nhưng tôi nhắc lại đây là chuyện rất khó khăn.

BBC: Tuy nhiên càng để muộn thì việc gia nhập sẽ càng khó khăn hơn, có đúng vậy không thưa ông?

Trên một phương diện nào đó thì đúng là như vậy. Thế nhưng chúng ta cần nhìn vào một khía cạnh khác, đó là việc gia nhập WTO có thể giúp rất nhiều cho quá trình cải cách kinh tế ở trong nước. Đàm phán với một đối tác, thí dụ như Hoa Kỳ hay Liên hiệp châu Âu, không có nghĩa là nhượng bộ cho công chuyện làm ăn của họ ở thị trường nước mình, mà là làm sao để kinh tế trong nước vững mạnh hơn, hiệu quả hơn và để thu lợi được từ thị trường những nước đó. Và chính đó mới là điểm khó khăn nhất.

BBC: Mới đây, Thứ trưởng Thương mại Việt Nam được dẫn lời nói rằng: Việt Nam muốn gia nhập WTO, thế nhưng không phải bằng bất cứ giá nào? Ông hiểu câu nói này như thế nào?

Đương kim Tổng giám đốc WTO Supachai Panitchpakdi

Làm ăn kinh tế không phải là chứng tỏ tinh thần đoàn kết hay thông cảm lẫn nhau. Việt Nam chắc chắn sẽ gia nhập WTO, nhưng câu hỏi là bao giờ. Tôi hy vọng sớm hơn là muộn vì việc gia nhập tổ chức này có lợi cho người dân Việt Nam. Việt Nam là nước có thể cung cấp nhiều mặt hàng nông sản và nếu như thỏa thuận thành công thì sẽ có lợi rất nhiều trong lĩnh vực nông nghiệp.

BBC: Thế nếu đặt ra mục tiêu là gia nhập WTO vào sang năm thì liệu đó có phải là điều thực tế hay không?

Thực lòng tôi không muốn đặt ra một thời hạn nào cả. Năm sau hay năm ngoái chỉ có nghĩa khi chính phủ cam kết trong quá trình thương thảo để đạt được những thỏa thuận có lợi cho người dân. Đây không phải là Việt Nam đàm phán với WTO mà là đàm phán với các nước khác nhau. WTO chỉ đóng vai trò phù trợ quá trình này mà thôi. Việt Nam là nước có nền kinh tế chuyển đổi, mức độ phát triển lại thấp. Thế nhưng tôi thi tôi lại tin là chẳng có lý do gì mà Việt Nam thua kém Thái Lan, Malaysia, Đài Loan hay Singapore.

BBC: Lúc nãy ông có nhắc tới Trung Quốc. Liệu việc Trung Quốc nay đã là thành viên WTO nhưng không thực hiện nhiều cam kết của mình có gây khó khăn cho Việt Nam và những nước đang phấn đấu để gia nhập hay không, vì thực tế các yêu cầu của các nước thành viên ngày càng gắt gao hơn?

Đúng một phần. Thực tế là từ khi Trung Quốc gia nhập WTO nền kinh tế Trung Quốc đã phát triển theo một chiều hướng có tính quốc tế hơn, theo các luật lệ quốc tế hơn và cơ chế giải quyết bất đồng giữa Trung Quốc và các nước nay dễ thực hiện hơn. Bản thân việc Trung Quốc nay là thành viên WTO không gây khó khăn cho quá trình gia nhập của Việt Nam. Tuy nhiên ảnh hưởng có thể thấy là, các nước đều rút kinh nghiệm cho mình từ các cuộc đàm phán song phương và họ sẽ làm thế nào họ thấy là có lợi nhất cho bản thân nền kinh tế của mình. Điều chắc chắn là Việt Nam sẽ không được dễ dàng gì hơn so với Trung Quốc hay bất cứ nước nào khác trước đó.

BBC: Nhiều người nói rằng vấn đề khó khăn nhất của Việt Nam trong đàm phán gia nhập WTO là vấn đề bản quyền. Ý kiến của ông ra sao?

Tôi nghĩ hơi phiến diện nếu nêu ra một vài vấn đề được cho là nổi cộm. Việc đàm phán và các vấn đề trong đàm phán thay đổi từ quốc gia này sang quốc gia kia. Đàm phán với Nhật Bản, với Mỹ chắc chắn phải khác với đàm phán với New Zealand hay châu Âu. Châu Âu có thể coi trọng vấn đề bản quyền, New Zealand thì lại đặt vấn đề khác lên hàng đầu. Thế cho nên mới cần tỉnh táo và khôn khéo trong việc đàm phán. Và cũng vì thế mà các biên bản kết quả đàm phán mới dài hàng ngàn trang!

BBC: Trong các cuộc đàm phán, liệu khía cạnh chính trị của các nước, thí dụ như thể chế, chính sách, nhân quyền, tự do tôn giáo v.v. có được mang vào cân nhắc hay không?

Các đoàn đàm phán nói chung đều cố gắng bỏ qua khía cạnh chính trị mà tập trung vào lĩnh vực kinh tế trong khi đàm phán. Vì thế một nước như Trung Quốc chẳng hạn, có lợi thế rất nhiều trong khi đàm phán. Trung Quốc có tiềm năng khổng lồ về kinh tế, là một thị trường rộng lớn, một nhà sản xuất, một nhà xuất khẩu lớn vào loại nhất thế giới. Thế cho nên khía cạnh chính trị không ảnh hưởng gì nhiều. Tuy nhiên tất cả mọi điều đều liên quan tới nhau. Kết quả đàm phán song phương sẽ phải được Quốc hội của các nước tham gia thông qua và lúc đó vấn đề chính trị có thể sẽ được đặt ra để cân nhắc tùy từng quốc gia. Tôi muốn nói thêm rằng là kinh nghiệm của tôi cho thấy thành công trong lĩnh vực kinh tế có thể dẫn tới thay đổi trong xã hội một cách lớn hơn người ta tưởng. Thí dụ như thực tế đã xảy ra tại Nhật Bản, tại Nam Hàn, tại Đài Loan. Tại những nước đó, điều kỳ diệu về kinh tế đã khiến cho các lĩnh vực nhân quyền, lao động... được cải thiện.

---------------------------------------------

Yêu Tổ quốc
Nhân dân VN rất muốn được hội nhập với nền kinh tế chung của thế giới để cùng chia sẻ, trao đổi nhu cầu đời sống . Nhưng nhà nước nên thận trọng không có những sơ sót để "diễn tiến hòa bình" xâm nhập làm suy yếu tính ưu việt của XHCN Việt Nam . Thà bị thiệt thòi mà vẫn duy trì được đảng trong đời sống dân tộc mới là điều chúng ta cần làm để giữ vững truyền thống mà cha anh chúng ta đã hy sinh mà giành được đất nước như ngày nay .

Sỹ, TP HCM
Việc gia nhập WTO của VN là điều cần thiết cho sự phát triển kinh tế của VN. Dù rằng, khi trở thành thành viên WTO thì VN sẽ gặp không ít khó khăn như cạnh tranh sẽ trở nên gay gắt hơn giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước, cạnh tranh về giá, chất lượng hàng hóa, dịch vụ... Đặc biệt là phải tuân theo các chuẩn mực và luật pháp mang tính quốc tế.

Ngoài ra, khi gia nhập WTO thì VN không những có sự thay đổi về kinh tế mà chính trị ít nhiều cũng bị ảnh hưởng đến. Do đó, việc các nhà đàm phán của VN phải cẩn thận, tỉnh táo, không nóng vội vì mục tiêu sớm gia nhập WTO khi đàm phán song phương và đa phương là điều cần thiết vì kết quả đàm phán sẽ quyết định đến nhiều vấn đề liên quan tới việc phát triển đất nước và cả chính trị. Tôi rất tâm đắc câu nói của ông cựu Tổng giám đốc WTO Mike Moore là 'No deal is better than a bad deal'. Tôi là một công dân VN, tôi mong muốn VN sớm gia nhập WTO để hội nhập, phát triển và sớm trở thành một "con rồng châu Á".

Hoàng Duy, Hà Nội
Việc gia nhập này không chỉ thúc đẩy việc thay đổi diện mạo nền kinh tế, nâng mức sống của dân mà còn có nhiều lợi ích khác, hy vọng sẽ có nhiều thay đổi không chỉ kinh tế. Đi các nước mới thấy người dân được coi trọng như thế nào (chưa nói đến mức sống), còn ở ta thì chỉ nói suông thôi, dân đen vẫn hoàn dân đen.

Đoàn Phong, Thanh Hóa
Tôi nghĩ rằng việc gia nhập WTO nên làm càng sớm càng tốt vì trong bối cảnh hiện nay, nền kinh tế Việt Nam chưa được ổn định. Chính vì vậy, các nhà đầu tư trong nước cũng như ngoài nước không dám đầu tư vào Việt Nam. Bên cạnh đó làm thành viên WTO cũng có nhiều ưu điểm cũng như nhược điểm. Nhưng xét về mọi mặt nó có quá nhiều ưu điểm. Tôi nghĩ rằng chúng ta nên gia nhập càng sớm càng tốt. Chúc thành công.