BBCVietnamese.com | Văn hóa | Nhà văn Kundera bác bỏ cáo buộc

Nhà văn nổi tiếng nhất của Czech, Milan Kundera, lần đầu tiên sau 25 năm đã nói chuyện với báo giới để bác bỏ những cáo buộc là ông đã mật báo về một người bị nghi là điệp viên của phương Tây hồi thập niên 1950.

Một nhà nghiên cứu từ Viện nghiên cứu các Thể chế Toàn trị đã đưa ra cáo buộc này trên tuần báo hàng đầu là Respekt.

Các tủ sách của Viện mới được thành lập này có chứa rất nhiều hồ sơ bí mật.

Viện Nghiên cứu này lưu trữ hàng trăm ngàn hồ sơ của lực lượng cảnh sát mật của chế độ cộng sản Tiệp Khắc trước kia, thường được biết đến với cái tên StB, cũng như của các bộ Nội vụ và Quốc phòng.

Vào đầu năm nay, nhà nghiên cứu Adam Hradilek trong khi đang xem các hồ sơ của cảnh sát để phục vụ cho công việc nghiên cứu, tình cờ tìm thấy một vụ được coi là “khá tiêu biểu” về những âm mưu và phản bội dưới thời Chiến tranh Lạnh hồi những năm 1950.

Viết trên tờ Respekt, ông Hradilek nói: “Các hồ sơ này đưa ra những tài liệu quý giá để tìm kiếm các nhân chứng và cung cấp cho các học giả phương tiện chưa từng có để tái tạo ký ức”.

Ông Hradilek không hề biết rằng vụ việc mà ông đề cập tới lại có tiếng vang rất lớn.

Vụ việc này liên quan đến Miroslav Dvoracek, một phi công trẻ, người rời Tiệp Khắc ngay sau khi Cộng sản lên nắm quyền hồi tháng Hai năm 1948.

Sau đó, ông này được tuyển mộ làm điệp viên cho phương Tây và vào tháng 3/1950, ông quay trở về Prague với một sứ mệnh bí mật.

Tuy nhiên, nhiệm vụ của Dvoracek đã chấm dứt ngay khi vừa mới bắt đầu. Cảnh sát đã biết về sự hiện diện của ông ta tại Prague.

Ông này bị bắt giữ, tra tấn và kết án tử hình vì tội “đào ngũ, làm gián điệp và phản bội”.

Bản án sau đó giảm xuống còn 22 năm lao động khổ sai, mà ông phải phục vụ tới 14 năm trong các nhà tù Cộng sản. Năm 1968, ông di cư sang Thụy Điển, nơi ông vẫn đang sống.

Theo báo Respekt, ông từ chối nói chuyện về thời gian mình bị bắt giữ và cầm tù.

Vào đầu năm nay, trong khi tìm hiểu vụ bắt giữ Dvoracek, Adam Hradilek tình cờ tìm thấy một báo cáo của cảnh sát đề ngày 14/3/1950.

Tôi hoàn toàn ngạc nhiên trước điều mà mình không mong đợi, điều mà mình không hề biết cho tới tận bây giờ, và điều chưa từng xảy ra. Tôi hoàn toàn không hề biết con người đó (Miroslav Dvoracek)

Milan Kundera

Báo cáo này khẳng định điều đáng giật mình là một sinh viên tên là Milan Kundera đã thông báo với cảnh sát về sự hiện diện của Miroslav Dvoracek trong ký túc xá tại Prague.

Ông Dvoracek đã để lại một vali trong phòng một người bạn gái mà ông quen trong ký túc và ông sẽ quay trở lại vào tối hôm đó.

Người nữ sinh viên này bị thẩm vấn, và họ phát hiện ra rằng Dvoracek là cựu phi công, người đã vượt biên giới bất hợp pháp sang Đức vào năm trước.

Mối nghi ngờ của họ gia tăng, và cảnh sát Cộng sản gửi nhân viên có vũ trang tới bắt giữ người mà họ nghi là điệp viên.

Viện Nghiên cứu các Thể chế Toàn trị nói với đài BBC rằng chắc chắn báo cáo của cảnh sát là chân thực.

Một bản fax của tài liệu này đã được gửi cho truyền thông Czech, ghi rõ họ tên và ngày sinh của nhà văn Kundera.

Viện này còn nói họ đã phỏng vấn người nữ sinh viên khi đó, bây giờ là một phụ nữ có tuổi, người đã cho ông Miroslav Dvoracek ở lại trong buổi tối định mệnh đó.

Bà nói ông Dvoracek quay trở lại để gặp người yêu của bà - là một sinh viên và cũng là bạn với Kundera.

Milan Kundera khi còn trẻ là một người Cộng sản nhiệt thành, đã viết nhiều bài thơ và bài hát ca ngợi trật tự xã hội mới ở đất nước ông.

Tuy nhiên, sau đó ông mau chóng vỡ mộng và bị trục xuất khỏi đảng Cộng sản.

Ông đóng vai trò chủ chốt trong phong trào cải cách Cộng sản sau này vào cuối thập niên 1960 - là phong trào đã bị các xe tăng của Liên Sô đè bẹp năm 1968.

Năm 1975, Kundera - tác giả của những tác phẩm nổi tiếng như ‘The Unbearable Lightness of Being’ (Ðời Nhẹ Khôn Kham), ‘The Joke' (Trò đùa), 'Life is Elsewhere’ (Cuộc sống không ở đây),‘Immortality’ (Bất tử)… - di cư sang Pháp, nơi ông sống từ đó đến nay.

Ông sống cuộc đời hầu như ẩn dật, và chỉ về thăm quê hương dưới dạng cải trang. Trong 25 năm liền, ông không trả lời bất cứ cuộc phỏng vấn nào.

Tuy nhiên, hôm thứ Hai 13/10, lần đầu tiên ông đã phá vỡ sự im lặng khi tuyên bố những cáo buộc của Adam Hradilek là “dối trá”.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn qua điện thoại với Thông tấn xã Czech, ông nói: “Tôi hoàn toàn ngạc nhiên trước điều mà mình không mong đợi, điều mà mình không hề biết cho tới tận bây giờ, và điều chưa từng xảy ra.

“Tôi hoàn toàn không hề biết con người đó (ông Miroslav Dvoracek)”. Ông nói bài báo trên tờ Respekt là một “âm mưu sát hại”.

Đã gần 19 năm trôi qua kể từ ngày chế độ Cộng sản sụp đổ, và đa phần người dân Czech đều cố tìm cách quên đi những kỷ niệm không mấy dễ chịu về thời gian đó.

Tuy nhiên, trường hợp này cho thấy quá khứ toàn trị của đất nước này vẫn luôn có thể quay trở lại ám ảnh họ.