Beria (bên tay phải) rất mê bóng đá và là chủ tịch danh dự đội Dynamo

Nó cũng tạo nên một hiện tượng hiếm trong lịch sử thể thao thế giới: việc bắt bớ và hành quyết nhiều nhân vật trong lĩnh vực thể thao. Ít nhất trong số các nạn nhân ở Liên Xô có năm bộ trưởng thể thao và hiệu trưởng các trường thể thao lớn.

Một nạn nhân nổi tiếng là Nikolai Starostin, người sáng lập câu lạc bộ bóng đá Spartak Moscow, và sau này bị liên lụy và đi tù vì đội bóng kình địch, Dynamo Moscow, có chủ tịch là Lavrenty Beria, trùm mật vụ trong thời Stalin cai trị.

Sinh năm 1902, Nikolai Starostin trở thành ngôi sao trong môn bóng đá và khúc côn cầu trên băng – ông là đội trưởng tuyển quốc gia Liên Xô ở cả hai môn này.

Sự nổi tiếng này giúp ông quen biết Alexander Kosarev, Bí thư Đoàn thanh niên cộng sản (Komsomol) và cũng là Ủy viên Bộ Chính trị.

Vào đầu thập niên 1930, Komsomol có ảnh hưởng khá lớn trong thể thao; bộ trưởng thể thao lúc ấy của Liên Xô cũng là phó bí thư Komsomol.

Nikolai Starostin đã thuyết phục Kosarev ủng hộ ý tưởng thành lập một hội đoàn thể thao tách biệt khỏi hai câu lạc bộ hùng mạnh lúc ấy do lực lượng an ninh nắm giữ – Dynamo và Hồng quân.

Từ đây, câu lạc bộ Spartak ra đời, và mở đầu sự cạnh tranh còn kéo dài đến tận hôm nay, giữa Spartak và Dynamo.

Trước năm 1936, Dynamo là câu lạc bộ mạnh nhất tại Liên Xô, nhưng Spartak bắt đầu thách thức ưu thế này.

Cũng trong năm 1936, Lavrenti Beria, tân giám đốc lực lượng an ninh, trở thành chủ tịch danh dự của Dynamo, trong khi xếp của Komsomol, Alexander Kosarev là người bảo trợ cho Spartak. Sự cạnh tranh giữa hai đội bóng vì thế cũng phản ánh cuộc đấu giữa an ninh và Komsomol trong việc kiểm soát thể thao Liên Xô.

Spartak Moscow giành chức vô địch quốc gia liên tục hai năm 1938-39. Nikolai Starostin cùng ba em trai của ông cùng chơi cho đội này.

Nhưng thể thao cũng không thể thoát bầu không khí thanh trừng chính trị lúc này diễn ra tại Liên Xô.

Năm 1938, người bảo trợ cho Spartak, Kosarev, bị bắt và bị hành quyết, mở đường cho việc trả thù đối với những ai liên quan đến Spartak.

Cạnh tranh

Khác với các lãnh đạo khác, trùm mật vụ Beria là một cổ động viên bóng đá cuồng nhiệt, và khi còn trẻ, thậm chí đã tham gia đá bóng tại quê nhà Georgia.

	Đội Spartak của Nikolai Starostin thắng nhiều trận khiến ông Beria không hài lòng

Tại bán kết cúp quốc gia năm 1939, Beria đi xem trận đấu giữa Spartak do Nikolai Starostin dẫn dắt, đá với Dynamo Tbilisi từ Georgia, quê hương của Beria.

Trận này Tbilisi thua 0-1 và Spartak sau đó vào chung kết, rồi giành cúp.

Nhưng liền sau đó, một lệnh từ trên yêu cầu…trận bán kết phải đá lại giữa Tbilisi và Spartak. Trong một trận cam go, Spartak tiếp tục thắng 3-2.

Theo hồi ký sau này của Nikolai Starostin, sau khi kết thúc trận đấu lại, ông ngước nhìn lên khán đài và thấy Beria “giận dữ đá văng ghế và rời sân vận động.” Bốn anh em nhà Starostin cùng nhiều cầu thủ khác của Spartak sau này sẽ phải trả giá.

Ba năm sau, 1942, Nikolai Starostin bị cảnh sát bắt đi giữa đêm khuya. Ông sau đó biết rằng ba người em trai, cùng một số đồng đội ở Spartak cũng bị bắt.

Ban đầu, những người này bị cáo buộc tội âm mưu ám sát Stalin. Khi cáo buộc này tỏ ra yếu ớt, Nikolai bị cáo buộc tội “tuyên truyền thể thao tư sản.”

Tháng 11-1943, bốn anh em bị đem ra trước tòa án binh và bị kết tội “ca ngợi thể thao tư sản và âm mưu đưa hành vi tư sản vào thể thao Sôviết.”

Họ bị kết án 10 năm tù giam trong trại lao động khổ sai.

Tự do

Ngay sau cái chết của Stalin tháng Ba 1953, trùm mật vụ Beria bị bắt và bị xử bắn. Lúc này, bản án đối với bốn anh em nhà Starostin được tuyên bố là phi pháp, và họ được tự do.

Nhưng họ không thể kể lại những gì đã xảy ra. Trong hồi ký in trong thời kì Brezhnev năm 1973, em trai của Nikolai, Andrei Starostin, chỉ có thể ngầm nhắc tới 10 năm mất tích: “Khi tôi quay về Moscow năm 1954 sau nhiều năm sống nơi cực bắc, thủ đô đang xây dựng cuộc sống mới.”

Mãi cho đến năm 1989, Nikolai Starostin mới xuất bản hồi ký và kể lại chi tiết.

Ông kể lại trong tù ông đã gặp lại bộ trưởng thể thao nữ duy nhất của Liên Xô, Knopova. Bà này bị tống đi tù chỉ sau ba tháng tại chức mặc dù “bà đã làm hết sức để truy tố gia đình Starostin.”

Sau khi ra tù, Nikolai là người duy nhất trong bốn anh em quay lại với bóng đá. Năm 1955, ông trở thành huấn luyện viên đội Spartak và sau này là chủ tịch danh dự của Spartak cho đến năm 1992, trước khi qua đời vào năm 1996.