Christine Nguyễn Viết cho BBC từ Paris

Ruben David Gonzalez Gallego là người Tây Ban Nha nhưng trưởng thành ở Liên Xô cũ

Tháng 12.2003, tác phẩm văn học này được giải thưởng Booker Open Russia - giải hàng năm cho sách viết bằng tiếng Nga hay nhất . Sách đã nhanh chóng trở thành cuốn bán chạy bậc nhất (best-seller) không chỉ ở Nga.

Nay bản tiếng Việt của ‘Trắng trên Đen’ vừa ra mắt độc giả ở nước ngoài qua bản dịch của nhà văn Vũ Thư Hiên, hiện sống tại Paris, Pháp.

Dù là người Tây Ban Nha, Ruben David Gonzalez Gallego viết bằng tiếng Nga vì anh không biết tiếng Tây Ban Nha.

Ruben David Gonzalez -Gallego sinh năm 1968 trong một bệnh viện sang trọng nhất Liên Xô nằm trong khuôn viên điện Kremlin dành cho cán bộ cấp cao vì tác giả là cháu ngoại của tổng bí thư đảng Cộng sản Tây Ban Nha Ignacio Gallego. Trong hai anh em song sinh, Ruben là người may mắn sống sót nhưng lại bị chứng liệt não nhi.

Nhà nước nói với người mẹ rằng cả hai cậu bé đều chết nhưng họ lại bí mật mang Ruben đi điều trị và nuôi nấng. Chính Ruben cũng không biết mình là cháu ngoại của tổng bí thư ĐCS Tây Ban Nha.

Đây là cuốn sách viết về thời thơ ấu tàn nhẫn, khủng khiếp của tôi   Ruben Gonzalez Gallego

Dù được chạy chữa hai chân Ruben vẫn bị liệt. Anh chỉ cử động nổi hai khuỷu tay và một ngón của bàn tay trái. Tác phẩm 'Trắng trên Đen' ra đời với ngón tay đó gõ chậm chạp trên bàn phím máy vi tính.

Đây là một tác phẩm viết theo thể loại tự sự, kể lại chuyện phiêu lưu của một đứa bé từ lúc ra đời đến khi trưởng thành trong các trại trẻ mồ côi và nhà dưỡng lão ở Liên Xô trước đây.

Về chính tác phẩm

Bố cục của gần 200 trang tác phẩm "Trắng trên đen" là 41 truyện ngắn và rất ngắn. Từ truyện ngắn nhất (Thằng Ngốc) chưa đến 150 từ trong bản dịch tiếngViệt đến những truyện dài nhất cũng không hơn 13 trang sách (Thức ăn, Sasha).

Bản dịch tiếng Việt của nhà văn Vũ Thư Hiên

Không có chỗ cho tốc độ, tất cả như hút vào nhau trong một gam màu xám u ám của cuộc sống đã được tác giả cố làm cho tươi lên. Không có quá khứ, không có tương lai, cái khối u ám đó lờ đờ chuyển động từ nhà trẻ này sang nhà trẻ khác, sang các bệnh viện, sang đến các nhà già. U ám và chìm đắm đến độ ta dễ tưởng những nhân vật chính - những đứa trẻ tật nguyền, bạn của tác giả - nhất định đã không tay rồi thì cũng không chân luôn.

Những điều được miêu tả trong 41 truyện ngắn tự sự đó tuy như tác giả nói 'không viết về cái xấu là do tôi cố ý', nhưng nó vẫn mang nặng nỗi ám ảnh của một công dân nhỏ bé và bất hạnh sống trong một quốc gia vĩ đại và 'hạnh phúc nhất thế giới' mà bây giờ không còn trên bản đồ thế giới nữa.

Những sản phẩm của sự tư biện một thời được nhiều quốc gia tôn vinh như những chân lý không bao giờ thay đổi, như sự hằng đúng với những lãnh tụ 'vĩ đại, kiệt xuất', 'vô vàn kính yêu' đã gây ra biết bao đau khổ cho những con người lỡ sinh ra làm công dân trong các quốc gia nơi 'mọi sự đều đúng đắn', 'tất cả đều đúng đắn' đấy.

Theo dịch giả Vũ Thư Hiên, cái mới duy nhất trong tác phẩm của Ruben Gonzalez Gallego là dù ‘trải qua tất cả những đau khổ không thể tưởng tượng nổi trong cuộc đời, tác giả vẫn giữ được nguyên vẹn tình thương yêu đối với con người’.