Các nạn nhân chất độc da cam khởi kiện từ tháng 1/2004

Trước đó các công ty hóa chất HK đã gửi kiến nghị yêu cầu tòa bãi đơn kiện của phía VN, với lý do sản phẩm họ làm được bảo vệ theo luật nhà thầu của chính phủ.

Còn vào ngày 18 tháng 1 năm 2005, luật sư đại diện cho các nguyên đơn Việt Nam có văn kiện đến tòa án Brooklyn, New York để phản bác yêu cầu hủy bỏ đơn khiếu nại của các công ty hóa chất Mỹ.

Quay trở lại lịch trình vụ kiện, ngày 31-1-2004, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam cùng ba người là Phan Thị Phi Phi, Nguyễn Văn Quý và Dương Quỳnh Hoa (đại diện cho các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam) đã gửi đơn kiện 37 công ty hóa chất Mỹ.

Dự kiến mỗi bên có khoảng 20 luật sư tranh tụng, với nhiều ngàn trang tài liệu.

Theo phía Việt Nam, từ 1961 đến 1971, quân đội Mỹ đã dùng khoảng 110 nghìn tấn chất độc hóa học và 300 nghìn tấn chất cháy trong chiến tranh ở Việt Nam.

Phía các công ty hóa chất nói rằng họ sản xuất chất da cam theo các tiêu chuẩn của chính phủ Mỹ và việc sử dụng chúng tại Việt Nam là cần thiết để bảo vệ lính Mỹ.

Từ lâu các công ty này cũng nói không có mối liên hệ rõ rệt giữa việc tiếp xúc với chất dioxin và các vấn đề sức khỏe.

Luật sư đại diện cho bên Việt Nam là công ty luật Goodman & Moor, và 40 luật sư khác do luật sư Constantine Kokkoris và Jonathan Moore dẫn đầu.

Các chuyên gia luật quốc tế ở cả hai phía đã đưa ra những lập luận trái ngược nhau quanh câu hỏi chất da cam có phải là ''chất độc'' bị luật quốc tế cấm sử dụng trong chiến tranh hay không.

George P. Fletcher, chuyên gia ở ĐH Columbia, ủng hộ Việt Nam khi ông viết rằng "trong chiến tranh, người ta được phép đối diện kẻ thù và bắn, nhưng không được quay đi hướng khác để rồi dùng dioxin để làm độc thức ăn, đất và nước của đối phương."

Còn đại diện cho các công ty hóa chất, W. Michael Reisman, chuyên gia luật tại ĐH Yale, cho rằng không có hiệp định hay nguyên tắc quốc tế nào mà Hoa Kỳ chấp thuận trong thời kì chiến tranh Việt Nam mà coi chất diệt cỏ là thuốc độc phải cầm trong cuộc chiến.

Ông viết: "Không có việc cấm sử dụng chất diệt cỏ như một phương tiện quân sự."