Vào tháng Chín 2004 hàng trăm trang web của Iran như trang Emrooz này đồng loạt phản đối kiểm duyệt của chính phủ

Thoạt nghe thì tưởng đây là ý tưởng kỳ lạ vì kiểm duyệt ở đâu cũng bị nhìn nhận như một sự can thiệp của chính quyền vào tự do sáng tác, và thậm chí bị coi là một cản trở, ngăn không cho các tài năng văn hóa văn nghệ đến với quần chúng.

Nhưng theo lời nhà văn Hoàng Quốc Hải phát biểu tại Đại hội Nhà văn Việt Nam lần thứ 7 (23/25 tháng Tư 2005) thì:

“Chúng ta sống trong một xã hội công dân, đòi hỏi mọi sự phải giải quyết minh bạch. Vì vậy những tác phẩm bị kiểm duyệt toàn bộ hoặc kiểm duyệt một phần, cần được công bố công khai. Và nói rõ tác giả đã vi phạm những điều nào…theo luật định. Nếu tác giả không chấp thuận, họ có quyền khiếu nại việc đó ra tòa dân sự”.

Những ý kiến khác như của một trong hai người sáng lập ra báo văn học điện tử trên mạng ở Việt Nam là tờ eVăn cũng nói cần có kiểm duyệt nghiêm túc.

Ông Đinh Bá Anh, phát biểu trên báo điện tử Talawas ở Đức, sau khi không còn làm eVăn nữa đã cho rằng:

“…Phải đấu tranh cho một chế độ kiểm duyệt báo chí minh bạch. Cần có một bộ khung rõ ràng về việc cái gì là không hợp với thể chế, và phải công khai điều đó”.

Ông Đinh Bá Anh tin rằng: “Có như vậy, các biên tập viên mới yên tâm làm việc trong Hiến pháp và Pháp luật. Các tổng biên tập sẽ chịu trách nhiệm trực tiếp trước Luật Báo chí chứ không phải bị chỉ đạo hoặc quấy nhiễu bằng lệnh miệng của Ban tư tưởng hay Công an văn hóa như hiện nay”.

Thậm chí dù đang sống ở Việt Nam, ông vẫn mạnh dạn bày tỏ quan điểm riêng rằng: “Tiếp theo, cần cho phép tự do lập các hội văn nghệ, nhóm văn nghệ, và cho phép ra báo tư nhân. Các chủ báo tư nhân cũng chịu trách nhiệm trước Luật Báo chí như báo của nhà nước”.

Không cần phải đến Đại hội Nhà văn Việt Nam lần 7 mà từ trước đã có những lời than phiền trong giới văn nghệ sĩ rằng nhiều khi họ hoặc tác phẩm của họ là nạn nhân của ‘lệnh miệng’ từ các nhà chính trị hay một trong nhiều cơ quan chuyên trách.

Những ‘án văn nghệ’ nhiều khi kéo dài như ‘án chung thân’ vì chẳng có văn bản gì, và không rõ ai chịu trách nhiệm và muốn khiếu kiện, bào chữa thì làm thế nào.

Chính sách một cửa được nói đến trong kinh tế và đầu tư như chưa được đề cập đến trong lĩnh vực văn hóa văn nghệ tại Việt Nam.

Quý vị có ý kiến gì về nhu cầu lập Sở Kiểm Duyệt hay Ban Kiểm Duyệt ở Việt Nam? Nếu sống ở nước ngoài xin bạn cho biết tình trạng kiểm duyệt văn hóa ở nơi bạn sống ra sao?

-----------------------------------------------------------

Nguyễn Anh Tâm, Montreal, Canada
Ở những nước tự do dân chủ chúng ta không có chế độ kiểm duyệt nhưng chúng ta có một hệ thống pháp luật đầy đủ. Có nghĩa là mọi nhà văn được tự do sáng tác. Đương nhiên họ phải chấp hành đúng luật lệ của nước đó. Chỉ có các nước cộng sản như Việt Nam thì nhà nước mới kiểm soát tất cả, từ các bản nhạc đến các loại văn hóa phẩm khác v.v. Hiện chúng ta thấy có nhiều bản nhạc rất hay nhưng nhà nước không cho phát hành. Những bản nhạc này vi phạm gì đối với luật phát? Hãy xóa bỏ chế độ kiểm duyệt và thay vào đó một hệ thống pháp luật đầy đủ.

Nhà nước ta luôn kêu gọi mọi người “Sống và làm việc theo pháp luật” nhưng lúc nào cũng đi kèm theo chế độ kiểm duyệt. Ở nước ngoài ta chưa bao giờ thấy hiện tượng kiểm duyệt văn hóa phẩm khi đi từ nước này sang nước khác, trừ nước Việt Nam ta.

Bạch Minh, TPHCM
Được tự do suy nghĩ chính là điều quan trọng nhất, là động lực của sự phát triển của xã hội và khoa học. Nếu ai cũng tin rằng những định luật cơ học của Newton là đúng tuyệt đối thì làm sao thuyết tương đối của Einstein có thể ra đời khi nó phần nào đó phá vỡ những quan điểm của Newton, người đã từng nói rằng: "Vật lý học không còn gì để tìm hiểu thêm nữa". Sự kiểm duyệt trong tư tưởng sẽ làm cản trở sự phát triển của xã hội....

Minh, Ottawa, Canada
Tôi còn nhớ những ngày đi học chính trị tại VN, khi được hỏi về báo chí, sách vở chỉ nói một chiều, thầy giáo dậy học trả lời: đường lối, chính sách của đảng và nhà nước là siêu việt, tại sao ta phải đi xem, đọc những cách suy nghĩ kém phẩm chất ... thật đúng là lời lẽ ngụy biện để bảo vệ chế độ kiểm duyệt, giông như duy trì chính sách ngu dân vậy, không khác chi chế độ Tần Thủy Hoàng.

Tony, Canada
Tôi nghĩ hội nhà văn đã đòi một điều không thể có ở VN,vì nếu đảng và nhà nước VN soạn thảo và công bố một bộ luật kiểm duyệt thật minh bạch thì chẳng khác nào công nhận với thế giới là ở VN không có tự do ngôn luận, tự do báo chí. Nếu các ông hội nhà văn nghĩ là có một bộ luật kiểm duyệt minh bạch mà vẫn bảo đảm quyền tự do căn bản của người công dân thì tôi dám bảo đảm rằng chính bộ luật đó sẽ bị dùng để kiểm duyệt ngược lại những tác phẩm mà trước tới giờ chỉ được đọc và khen chứ không được duyệt như Nhật Ký Trong Tù chẳng hạn.

Tam Keo Thanh Quy, St. Louis, USA
Trời ơi! Hồi đó tới giờ tưởng đâu dưới ánh sáng của Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Ban Tư tưởng và Văn Hóa xứ mình cũng sáng lắm chứ. Bây giờ biết ra thì chính cái kiểm duyệt mà cũng chẳng có văn hóa, luật lệ chi hết. Nói cho cùng thì chế độ đổi mới, cái gì cũng đổi mới chỉ trừ hai cái không đổi mới: Ban tư tưởng văn hóa và Bộ công an.

Bill, Đức
Tôi cảm thấy dường như mình đang mất mát một cái gì đó mà thế hệ trước đã để lại cho thế hệ trẻ hôm nay còn đọc những tác phẩm bị ru ngũ bởi tư tưởng văn học cách mạng Bác và Đảng,không có tìm thấy sức mạnh nguồn sống tư tưởng tự do. Có lẽ tôi cũng đã đọc một vài cuốn truyện đuợc sự kiểm soát của Nhà nước XHCN mà thật ra tôi phải đọc vì không có cách nào khác những tác phẩm được ca ngợi chế độ, di chuyển tư tưởng một chiều từ cảm giác rất yếu ớt, bị gò bó của những tác phẩm đang sợ hãi. Đó là những tác phẩm chỉ cảm giác của một phần chân lý mà không rung động,không hài hòa.....

Ngoc Anh, Spokane- Hoa Kỳ
Một đất nước khi mà dân chủ tự do và nhân quyền không được tôn trọng thì cái gì cũng bị kiểm duyệt. Ở các nước dân chủ tự do, sách báo phim ảnh không có sự kiểm duyệt nào, thêm vào đó họ có luật lệ hẳn hoi, nếu một tác phẩm nào đó có đụng chạm đến chính quyền hay một nhân vật nổi tiếng nào mà thiếu bằng chứng hay căn cứ cụ thể thì chính phủ của họ chỉ được dựa vào pháp luật để hành xử và người dân luôn được luật pháp của họ bảo vệ nếu họ nói lên sự thật. Cho nên những nhà văn hay các nghệ sĩ đều được tự do sáng tác mà họ không phải sợ bị tội oan nếu tác phẩm của họ có "lỡ" đụng chạm đến ai đó. Tác phẩm của họ đa dạng và nhiều sáng tạo vì không theo một khuôn khổ gò bó nào do đó nền văn hóa của họ luôn phát triển không ngừng và thường được nhiều tác phẩm nổi tiếng thế giới. Bằng chứng cho thấy đó, đa số những bài hát hay, phim ảnh, hay những tác phẩm văn chương nổi tiếng thế giới đều xuất phát từ các nước tự do dân chủ.

Nếu bạn muốn mua một cuốn sách hay một tác phẩm nào đó thì dĩ nhiên bạn sẽ chọn những gì có đặc tính riêng của nó chứ không ai lại thích mua một tác phẩm có cùng những suy nghĩ, lời nói, hay cách diễn đạt mà các tác phẩm khác đều có thì chẳng khác gì ta mua một bộ quần áo có cùng kiểu thời trang chỉ khác chổ là nhà sản xuất ra nó. Bạn cứ tưởng tượng đi, nếu ai cũng ăn mặc giống nhau thì ta khó có thể phân biệt những người có cá tính riêng của họ (về thời trang).