Nguyễn Hùng Viết từ Chicago

Ngày thứ hai trọn vẹn của tôi ở Chicago đưa tôi tới Đại học Chicago và văn phòng của đại công ty GE.

Người tôi gặp tại University of Chicago là giáo sư kinh tế Roger Myerson, người cùng hai đồng nghiệp khác đoạt giải Nobel kinh tế năm 2007, nhận được tiền thưởng hồi đầu năm ngoái và cho tới nay vẫn chưa biết sẽ phải trừ đi bao nhiêu tiền nộp thuế cho chính phủ.

Giáo sư Myerson, người cao lớn, đầy vẻ tự tin và cởi mở, tiếp tôi trong văn phòng khá rộng với số lượng sách nhiều như một thư viện nhỏ.

Ông khiêm tốn nói nếu không được giải Nobel có lẽ ông sẽ chẳng có dịp tiếp xúc với những nhà báo như tôi.

Mà có lẽ đúng.

Tại một quốc gia với hằng hà sa số các giáo sư kinh tế, đoạt giải thưởng Nobel là một trong những cách để tách mình ra khỏi 'đám đông'.

Chúng tôi không nghĩ cuộc khủng hoảng sẽ sớm kết thúc.   Don Woodlock - Phó Chủ tịch GE Y tế

Nhưng cũng chỉ vì thấy mác được giải Nobel của ông mà tôi không biết rằng ông không chuyên về kinh tế vĩ mô, ngành nghiên cứu về chính sách và chu kỳ kinh tế.

Mặc dù vậy ông kể cho tôi về cảm nhận của cá nhân ông về cuộc khủng hoảng mà ông nói rằng chủ yếu do người ta 'mất niềm tin' và không dám chi tiêu như trước.

Và sự cắt giảm chi tiêu cộng với số lượng người thất nghiệp 4,5 triệu, con số cao kỷ lục trong một phần tư thế kỷ qua đang làm cho kinh tế Mỹ chao đảo.

''Sự thật là bây giờ tôi nghèo hơn cách đây một năm rưỡi. Ai cũng mất mát và tôi mất nhiều hơn là giải thưởng tôi nhận được từ Thụy Điển,'' giáo sư Myerson nói.

Ông được một phần ba giải thưởng 1,5 triệu đô la nhưng các khoản đầu tư thua lỗ và tiền hưu trí giảm, ông nói, còn nhiều hơn số tiền ông nhận được.

''Nhưng cũng còn may tôi được giải thưởng.''

Chuẩn bị sẵn sàng

Từ Đại học Chicago, tôi bắt taxi tới trụ sở của mảng y tế của đại công ty GE.

Phó Chủ tịch GE Y tế Don Woodlock

Chặng đường mà tôi nghĩ là chỉ mất khoảng 30 phút trên thực tế dài gấp đôi như thế.

Tôi và cộng tác viên Trần Đông Đức, người bay thẳng từ Philadelphia tới cuộc gặp mà anh giúp bố trí, lúc đầu nghĩ rằng sẽ được phỏng vấn Tổng Giám đốc Vishal Wanchoo, một người gốc Ấn.

Nhưng khi tôi bước vào công ty cũng là lúc ông rời khỏi văn phòng vì cần lên máy bay đi một chuyến công tác đột xuất.

Người tiếp chúng tôi là một phó chủ tịch, ông Don Woodlock, người từng tới Việt Nam hồi năm 2007.

Ông Woodlock nói cuộc khủng hoảng hiện nay có ảnh hưởng đáng kể tới hoạt động của GE.

Trong mảng y tế các bệnh viện nay ít tiền để chi tiêu hơn, mặc dù ông nói GE có lợi thế vì 70 phần trăm công việc của họ liên quan tới cung cấp dịch vụ cho các khách hàng hiện hành.

Ngoài ra một số mảng của GE có số doanh thu từ ngoài nước Mỹ khá lớn, nhiều khi tới một nửa.

''Chúng tôi không nghĩ cuộc khủng hoảng sẽ sớm kết thúc,'' ông Woodlock nói.

''GE đã chuẩn bị sẵn sàng cho tình huống tình hình sẽ không khả quan trong năm 2009 và có thể là cả năm 2010.''

''Ông ấy có sự tế nhị và nhạy cảm khi giải quyết vấn đề và điều này sẽ giúp ông giải quyết được các vấn đề trong đó có cả khủng hoảng ở Trung Đông và các nơi khác.   Giáo sư Roger Myerson

Tại các nước đang phát triển, ông Woodlock nói, GE đã đưa ra các giải pháp đỡ tốn kém hơn và hy vọng nó phù hợp với tình hình khủng hoảng hiện nay.

Trong số các giải pháp này có việc cho khách hàng thuê phần mềm để số hóa dữ liệu từ những trung tâm dữ liệu mà GE lập ra tại địa phương với các thiết bị đắt tiền mà thông thường người ta ngần ngại khi phải đầu tư lớn.

Ngồi nói chuyện cùng người phụ trách đối ngoại Jenifer Francis, vị phó chủ tịch tránh các vấn đề chính trị.

Ông cười sảng khoái khi tôi hỏi về chính trị Chicago và hỏi có phải tôi muốn ông bình luận về vụ Thống đốc bang Illinois bị cáo buộc bán ghế thượng nghị sỹ của ông Obama không.

Nhưng ông nói ông chỉ tham gia vào chính trị địa phương chứ không ở mức tiểu bang mà đôi khi 'hơi cuồng điên'.

Tế nhị

Trở lại với giáo sư Roger Myerson của Đại học Chicago, ông nói ông đã hai lần bỏ phiếu bầu Thống đốc Rod Blagojevich, người bị cáo buộc tham nhũng.

Nguyễn Hùng tới Đại học Chicago vào ngày tuyết phủ trắng khuôn viên trường

''Ông ấy là lựa chọn tốt nhất trong số các chính trị gia tranh cử.

''Có thể đó không phải là lựa chọn tốt nhưng vào thời điểm đó không có lựa chọn nào tốt hơn.''

Ông Myerson nói chính trị Chicago gần như là chính trị độc đảng nhưng người ta luôn có quyền lựa chọn đảng đối lập lên cầm quyền nếu muốn.

Giáo sư từng đoạt giải Nobel tin rằng chính quyền mới tại Washington do ông Barack Obama dẫn đầu sẽ đưa không khí tranh luận dân chủ trở lại thủ đô của nước Mỹ.

''Tôi nghĩ lại xem khi ở tuổi 25 các chính trị gia có tiếng thường làm gì.

''Riêng đối với ông Obama, ông ấy làm công việc tổ chức cộng đồng, kéo những cộng đồng mất niềm tin vào hệ thống chính trị tái tham gia vào tiến trình dân chủ.

''Ông ấy có sự tế nhị và nhạy cảm khi giải quyết vấn đề và điều này sẽ giúp ông giải quyết được các vấn đề trong đó có cả khủng hoảng ở Trung Đông và các nơi khác.

Ông nói ông Obama hiểu được rằng các hành động quân sự phải luôn đi kèm với các giải pháp chính trị nếu nó muốn thành công.

Nhưng hiện cũng đang có những tiếng nói phản đối chi phí hàng trăm tỷ đô la mỗi năm cho các chiến dịch quân sự và sự hiện diện của quân đội Mỹ ở nước ngoài.

Họ nói Liên Xô sụp đổ chính vì họ phải gánh trên vai quá nhiều trách nhiệm bên ngoài phạm vi lãnh thổ của họ.

Trong khi đó Tổng thống đắc cử Barack Obama vừa cảnh báo nước Mỹ sẽ thâm hụt ngân sách hàng ngàn chứ không còn là hàng trăm tỷ đô la trong nhiều năm tới.

Và câu hỏi đặt ra là liệu người Mỹ có còn tiếp tục nói ''đô la là đồng tiền của chúng tôi và là vấn đề của qúy vị'' trong tương lai xa nữa không.