Sang Liên Xô học vào những năm 1980s và hiện đang định cư tại Úc, ông N.L, 60 tuổi, cho rằng bất cứ cuộc chiến tranh nào giữa hai nước, đặc biệt hai nước đã từng trong cùng một liên bang bao nhiêu năm, thì rốt cuộc sẽ vẫn chỉ có người dân và quân đội hai nước cùng bị thiệt hại chứ
sẽ không có bên thắng cuộc.
“Ukraine
là một nước nhỏ nằm ngay cạnh nước Nga nhưng những người lãnh đạo nước này
đãkhông khôn khéo trong ngoại giao để
giữ được sự cân bằng giữa Nga và Phương tây, giữa nhóm người thân Nga và người
thân phương Tây. Đó là một điều bất hạnh, để cho Nga có lý do tấn công, cũng
như những người thân Nga kêu gọi nội chiến để tách ra khỏi Ukraine,” ông L chia
sẻ.
Khi
được hỏi “khôn khéo” thì đáng lẽ Ukraine đã phải làm gì, Việt kiều này nói:
“Việc
Ukraine muốn gia nhập NATO đã khiến Nga cảm thấy bị đe doạ và bị bao vây từ
phía NATO và các nước phương tây khác. Đó là không khôn khéo.
“Ngoài
ra, giới lãnh đạo Ukraine cũng làm cho một số người dân, nhất là người ở vùng
Đông nước này vốn thân Nga, cảm thấy không còngiữ lại những truyền thống, những thói quen vốn có sau bao nhiêu năm sống
chung với Nga, hầu như cùng một tiếng nói, tập quán với giữa hai nước.
Khi
được hỏi cảm xúc trước những diễn biến của cuộc chiến hiện nay, cho dù là Nga,
hay Ukraine, hay Uzbekistan thì có lẽ vẫn là một nước Liên Xô mà các cựu sinh viên
Việt Nam đã sống và học tập, ông nói:
“Tôi
thấy buồn, đặc biệt khi những nước như Nga và Ukraine đã có chiều dài lịch sử
bao nhiêu năm từng chung sống hoà bình, hầu như không có sự khác biệt mấy về
văn hoá cũng như về con người. Giờ chiến tranh như vậy chắc chắn sẽ chỉ đem lại
thiệt hại cho cả hai dân tộc chứ không đem lại gì cho vùng này.
“Ai
cũng biết giải pháp chính trị là hay nhất nhưng một khi đã xảy ra giao tranh
như hiện nay thì sẽ khó khăn hơn, nhất là nếu lãnh đạo Ukraine không khôn khéo
và ngồi vào đàm phán với Nga. Tôi e là chiến tranh sẽ kéo dài cho tới khi nào
Nga đạt được mục đích của họ.”
Trước
so sánh rằng Trung Quốc có thể đang nhìn vào phản ứng của quốc tế trước cuộc tấn
công của Nga vào Ukraine hiện nay và có thể có động thái tương tự với Đài Loan
và nhìn xa hơn liệu có thể như vậy với Việt Nam hay không, ông L cho rằng trường
hợp Ukraine và Đài Loan là hoàn toàn khác nhau.
“Đài
Loan đã ký hiệp ước quân sự và có sự hiện diện của quân đội Mỹ trên lãnh thổ
Đài Loan, vì thế Trung Quốc tấn công Đài Loan sẽ khó khăn hơn vì như vậy là tấn
công trực tiếp vào đồng minh của Mỹ thì Mỹ sẽ phải bảo vệ đồng minh và sẽ xảy ra chiến tranh theo một cách hoàn
toàn khác. Trong khi Ukraine không hề có hiệp ước quân sự nào với NATO hay với
Mỹ. Do vậy hai cái này khác hẳn.
“Thế
nhưng đối với Việt Nam thì có thể VN cũng giống như Ukraine vì VN đứng giữa đường,
chẳng có hiệp ước quân sự nào nên nếu TQ tấn công thì các nước khác không thể
nào nhảy vào bảo vệ VN được,” ông nói.
Đối
với cựu sinh viên Việt Nam tại Liên Xô cũ, Ukraine ngày này đã hoàn toàn thay đổi.
“Tôi
trở lại Ukraine vào năm 1993, Ukraine đã thay đổi ngoài sức tưởng tượng so với
một Ukraine xinh đẹp, giàu có của những năm 1980-82 mà tôi từng biết: một
Ukraine nghèo nàn và đầy tham nhũng. Lái xe mà cảnh sát rình từng góc phố và khi
thấy xe tư bản là thổi còi dừng xe và khi đưa một đô la thì họ cho đi,” ông L kể.
Tuy
nhiên cựu sinh viên Liên Xô này cho biết nhiều người Ukraine mà ông đã gặp
không hẳn muốn quay trở lại thời Liên Xô cũ và sáp nhập Ukraine vào lại Nga
nhưng họ mong muốn giữ một quan hệ tốt với nước láng giềng lớn này, mà trong đó
ngoài lý do văn hoá và truyền thống có lẽ còn cả lý do kinh tế:
“Hầu
như toàn bộ lượng dầu và khí Ukraine sử dụng là từ phía Nga chứ bản thân
Ukraine chỉ có bể dầu ở Donetsk và sản lượng dầu không được bao nhiêu, chừng
2-3%. Nếu không có lượng dầu khí bán giá rẻ do Nga cung cấp thì kinh tế Ukraine
còn tồi tệ hơn nữa”.