Phật giáo Tây Tạng dựa trên nhiều thần mật

Sự tuyên bố chủ quyền mang tính kế thừa không phải lúc nào cũng được thừa nhận, bằng chứng là Ngoại Mông Cổ sau này trở thành nước độc lập, chỉ có Nội Mông thuộc Trung Quốc.

Không như các dân tộc Mông Cổ và Mãn Châu đều từng xâm lăng và trực tiếp cai trị Trung Quốc, Tây Tạng đứng ngoài cương vực của văn hóa Hán.

Sau khi Mao Trạch Đông làm chủ Hoa Lục năm 1949, giải phóng quân của Trung Quốc đã xâm nhập Tây Tạng với nhiều chiến lược. Chính quyền mới của Mao lúc đó đã ký kết một số điều khoản với giáo đình Tây Tạng để tạo dựng uy tín về mặt danh nghĩa. Tây Tạng được tự trị trong khuôn khổ nước Trung Hoa mới. Nhưng, Tây Tạng có tới ba khu vực khác nhau đó là Amdo, U-tsang và Kham.

Chính quyền cộng sản đã phân chia và nhập các khu vực này vào các tỉnh trong bản đồ hành chánh để không thừa nhận các bộ phận này thuộc quy chế tự trị mà tiến hành cải cách ruộng đất như các tỉnh khác. Mâu thuẫn và bạo loạn phát sinh từ những nơi này dẫn đến cuộc nổi dậy của dân Tây Tạng năm 1959. Trước sự đàn áp nặng tay của Hồng quân Trung Quốc, cuộc khởi nghĩa thất bại. Vị Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14 phải đào thoát khỏi Lhasa và lưu vong tại Ấn Độ.

	Trung Quốc xâm chiếm Tây Tạng từ 1949

Trung Quốc được đà chiến thắng, hoàn toàn khống chế luôn chính trị của toàn Tây Tạng. Hiện nay, Amdo đã thành hẳn tỉnh Thanh Hải. Các phần đất của tỉnh Kham vốn đã bị cắt sang cho các tỉnh Vân Nam, Tứ Xuyên, Cam Túc từ trước dần dần mất đi bản sắc lịch sử vì sự chung sống với người Hán trong tỉnh. Khu tự trị Tây Tạng hiện thời mà Trung Quốc thành lập chỉ là phần đất của tỉnh U-tsang.

Trên đỉnh tuyết sơn

Tây Tạng huyền bí chính là nơi khởi nguyên của những dòng sông trứ danh và huyền thoại bắt nguồn từ dãy Hy Mã Lạp Sơn. Ngoài hai con sông lớn Hoàng Hà và Dương Tử của Trung Quốc đều bắt nguồn từ Tây Tạng, sông Hằng nổi tiếng của nền văn minh Ấn Độ cũng khai nguồn từ xứ này.

Hòa thượng Thích Quảng Ba nói về Mật Tông

Tây Tạng cũng là nơi bắt nguồn của dòng sông Mê Kông chảy qua nhiều quốc gia rồi đổ ra cửa biển Việt Nam. Nếu Tây Tạng là một quốc gia hoàn chỉnh thì một nhánh chính khác của dòng Nguyên giang (tên gọi của phần thượng nguồn sông Hồng trên lãnh thổ Trung Quốc hiện nay) đúng ra có nguồn từ mạch núi Hoành Kế, đông bộ của cao nguyên Thanh Tạng thuộc tam giác Tứ Xuyên, Vân Nam và khu tự trị Tây Tạng (tỉnh U-tsang).

Chính phủ lưu vong khi nói tới Tây Tạng là bao quát luôn cả khu vực thuộc tỉnh Thanh Hải, Cam Túc, Vân Nam, Tứ Xuyên và U-tsang, khu tự trị Tây Tạng. Trên lãnh thổ Tây Tạng còn có có một số dân tộc và tôn giáo khác như Hồi Giáo. Chính phủ Trung Quốc hiện nay chỉ công nhận 56 dân tộc, dân tộc Tạng là một trong số đó.

Nếu là quốc gia độc lập, Tây Tạng cũng sẽ bao gồm một số dân tộc có tiếng nói khác nhau như bao quốc gia ở Trung Á và Nam Á. Sở hữu một lãnh thổ mênh mông trên cao nguyên Thanh Tạng cho tới đỉnh cao của dãy Hy Mã Lạp Sơn, văn minh Tây Tạng đã để lại nhiều di sản Phật Giáo cho nhân loại.

Phật Giáo Mật Tông

Nói tới Tây Tạng là nói tới Phật Giáo Mật Tông. Mật Tông mang tính chất bí truyền được truyền một cách thần mật qua sự tiếp ngộ với minh sư. Ngoài Phật giáo tiểu thừa hay Phật Giáo nguyên thuỷ) và Phật giáo đại thừa (phần lớn các chùa ở Việt Nam), còn có Kim Cang Thừa.

Theo ông Lưu Danh Sỹ, một người theo Mật Tông có minh sư là người Tây Tạng cho biết thì Kim Cang Thừa cũng là một bộ phận của Đại Thừa nhưng đã phát triển phong phú như cây cành hoa lá trên gốc đại thụ. Trong Kim Cang Thừa vốn có nguyên thuỷ, có Đại thừa tạo nên sức thu hút của Mật Tông. Một trong những sự thần mật của Phật giáo Tây Tạng qua các thời đại là việc đi tìm sự tái sinh của các vị Đạt Lai Lạt Ma và Ban Thiền Lạt Ma làm vai trò thống lãnh tôn giáo.

Hòa Thượng Thích Quảng Ba từ tiểu bang New South Wales, Úc cho BBC hay rằng thực ra trong lịch sử có những ảnh hưởng của Mật Tông đã đến tận Việt Nam nhưng không nhiều.

So với các nước châu Á khác gồm cả Việt Nam thì Phật Giáo đến Tây Tạng muộn hơn.

	Đạt Lai Lạt Ma được tin là tái sinh

Theo trang BBC chuyên về tôn giáo (BBC Religion), phải đến cuối thế kỷ thứ 8 Tây Tạng mới có sự hiện diện rộng khắp của Phật Giáo, đến từ Ấn Độ theo lời mời của vị vua Tây Tạng Trisong Detsen.

Hai vị sư Ấn Độ là Shantarakshita từ Nalanda ở Ấn Độ và sau là Padmasambhava đã đến Tây Tạng, bắt đầu quá trình xây tu viện và dịch kinh Phật ra tiếng Tạng.

Những điểm đặc biệt của Phật Giáo Mật Tông Tây Tạng gồm có: vai trò đặc biệt của các vị Lạt Ma tức cao tăng; quan niệm về sinh-tử mà một số học giả Phương Tây cho là mang tính siêu hình kiểu châu Á; các phép quán tưởng, niệm chú và bố cục hình tượng màu sắc.

Mật Tông cũng tôn thờ nhiều đấng siêu nhiên, từ các vị Phật, Bồ Đề đến thần linh. Bồ Đề cũng gồm cả phần thiện và ác.

Chính tính siêu hình trong Mật Tông tạo cho tôn giáo này và văn hóa Tây Tạng những nét nghệ thuật hết sức độc đáo.

Tranh ảnh, các hình rắc cát màu (mandala), âm nhạc và lễ cầu nguyện chung là các phương tiện để tín đồ Mật Tông đạt trình độ tu tập nhưng cũng là những yếu tố liên kết dân chúng trong sinh hoạt cộng đồng.

Bài viết với sự đóng góp của ký giả tự do Trần Đông Đức từ Philadelphia, Hoa Kỳ.