Thủ tướng Khin Nyunt nói Đại hội Hiến pháp sẽ đưa đến bầu cử tự do

Nhưng đây không phải là lần đầu tiên sự có mặt hay vắng mặt của Miến Điện là một vấn đề trong quan hệ EU với ASEAN.

Dù đã trở thành thành viên của ASEAN mùa hè 1997, Miến Điện đã không đến dự hội nghị thượng đỉnh ASEM lần thứ hai ở Luân Đôn vào tháng Tư 1998.

Vào lúc đó, một số tổ chức phi chính phủ như Burma Action Group và World Development Movement đã tìm cách tổ chức một loạt cuộc phản đối Miến Điện ở châu Âu, kể cả việc ASEAN nhận nước này làm thành viên.

Nhưng vào năm 1998, Miến Điện không phải là vấn đề quá quan trọng với ASEM. Các bộ trưởng ngoại giao ASEAN đến dự diễn đàn ASEM ở Luân Đôn để tìm sự ủng hộ cho các cố gắng khắc phục hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính khu vực vừa diễn ra.

Vấn đề gây chia rẽ

Nhưng nay vấn đề Miến Điện đang ngày càng có nguy cơ gây căng thẳng giữa các bên, thậm chí, có thể ngăn cản sự hoạt động tiếp tục của ASEM.

Tuy Miến Điện bị phê phán nặng trên thế giới vì các vi phạm nhân quyền, nhưng không thể nói nhân quyền nói chung là một vấn đề gây bất đồng giữa các nước Âu Á tại ASEM.

Tại hội nghị ASEM từ 20 đến 21.10.2000 Hán Thành, các nước tham gia đã cam kết thúc đẩy cho các giá trị vì nhân quyền và giảm căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.

Cách ly Miến Điện sẽ không đem lại hiệu quả gì cả   Marty Natalegawa, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Indonesia

ASEAN muốn đối thoại, còn EU muốn gây áp lực bằng các biện pháp cứng rắn với chính quyền Miến Điện.

Ngoài cấm vận kinh tế, EU cấm các quan chức nhà nước Miến Điện đi công cán đến châu Âu.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn dành cho đài BBC ngày 15.06.2004, ông Marty Natalegawa, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Indonesia đã nói 'Indonesia cảm thấy viễn cảnh các biện pháp cấm vận và cách ly Miến Điện hơn nữa không đem lại hiệu quả. Chúng tôi tin rằng đưa Miến Điện tham gia đối thoại sẽ có kết quả tốt hơn".

Ông nói nếu cho là chính sách 'đối thoại' không hiệu quả thì cũng phải nói rằng đường lối 'trừng phạt' (sanctions) cũng thất bại.

Theo ông Marty Natalegawa thì Liên Hiệp Châu Âu không nên dùng vấn đề Miến Điện để bắt bí các thành viên quan trọng khác cuả ASEM (nguyên văn: bắt làm con tin) vì "Chúng tôi cũng có thể chỉ tay vào tình hình không hay ho ở một nước cụ thể nào đó trong EU và biến đó thành một vấn đề".

Nhưng ông nói Indonesia không muốn làm điều đó và kêu gọi cần nhìn thấy bức tranh rộng lớn hơn.

Vào năm 2003, một lộ trình đi đến dân chủ và hòa hợp, hòa giải dân tộc cho Miến Điện được ngoại trưởng Thái Surakiart Sathirithai đưa ra trước hội nghị ASEM ở Bali nhưng cũng không tạo ra kết quả gì cụ thể dù được cả Trung Quốc, Indonesia và Malaysia ủng hộ.

EU muốn Rangoon thả bà Aung San Suu Kyi, lãnh tụ Liên Đoàn Dân chủ Miến Điện và cho phong trào này hoạt động.

Bà Aung San Suu Kyi vẫn bị giam tại gia

Bà Aung San Suu Kyi và phe đối lập dân chủ đã thắng lớn trong cuộc tuyển cử tháng Năm năm 1990. Nhưng sau đó, chính quyền cho bắt hàng trăm nhà đối lập và đàn áp phong trào.

Vi phạm nhân quyền trầm trọng

Trước đó, ngày 18 tháng Chín 1988, các tướng lĩnh Miến Điện lên cầm quyền trong một cuộc đảo chính.

Kể từ đầu thập niên 90 đến nay, chính phủ quân nhân Miến Điện bị coi là một trong những chính quyền vi phạm nhân quyền trầm trọng nhất thế giới.

Các doanh nghiệp do quân đội nắm giữ kiểm soát mọi ngành kinh tế quan trọng. Những tiếng nói đòi dân chủ và quyền của thiểu số, quyền của người lao động và trẻ em đều bị đàn áp.

Chính quyền Miến Điện cũng bị cáo buộc cùng một số nhóm vũ trang tổ chức kinh doanh ma tuý và dùng lao động trẻ em.

Bà Aung San Suu Kyi, lãnh tụ phe dân chủ Miến Điện vẫn bị giam tại gia từ nhiều năm qua. Trên thực tế, chính quyền không có một cáo buộc gì chính thức với bà và thậm chí có khi còn nói rằng họ giữ hay đưa bà vào tù để 'đảm bảo an toàn cá nhân' cho bà. Có những lần bà được thả ra ngắn hạn nhưng sau đã bị bắt trở lại.

Là con gái của nhà cách mạng Aung San, người sáng lập ra nước Miến Điện độc lập, bà Aung San Suu Kyi có uy tín rất lớn trong và ngoài nước.

Đáp lại các chỉ trích từ bên ngoài và bên trong, chính quyền Miến Điện cho tổ chức đại hội Hiến pháp với mục đích vạch ra hiến pháp mới tháng Năm năm nay. Chính quyền hứa sẽ tổ chức bầu cử tự do và cho rằng đại hội là bước tiến lịch sử đến dân chủ.

Một nghìn đại biểu do chính phủ chọn được đưa vào một khu vực đóng kín và họp trong nhiều ngày để làm việc này. Hiện chưa rõ bao giờ đại hội này mới kết thúc.

Một đại hội lần trước kéo dài hơn ba năm mà không đưa ra kết quả gì.

Các vấn đề nội bộ của Miến Điện trầm trọng tới mức không chỉ ASEM mà cả Liên Hiệp Quốc cũng quan tâm.

Đại hội Hiến pháp được chính quyền Miến Điện coi là bước lịch sử đến dân chủ

Đặc sứ Liên Hiệp Quốc Ismail Razali, người Malaysia đã nhiều lần đến Rangoon để thuyết phục các viên tướng Miến Điện thay đổi. Nhưng cho đến nay mọi cố gắng này không đem lại hiệu quả gì cụ thể. Đặc sứ tiếp theo, ông Paulo Sergio Pinheiro nay không được Rangoon cho vào Miến Điện thị sát.

̉Hội nghị Diễn đàn Á-Âu (ASEM) lần đầu tiên được tổ chức ở Bangkok trong hai ngày 1-2 tháng Ba 1996 với mục tiêu tăng cường hợp tác giữa ASEAN và EU. Nhưng các nước khác Đông Á như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng là các thành viên tham gia ASEM.

Miến Điện thuộc ASEAN nhưng không phải là thành viên chính thức của ASEM. Điều kiện của EU là để đươc tham gia ASEM thì Miến Điện phải giải quyết các vấn đề mà cộng đồng quốc tế quan ngại.

Hiện chưa rõ EU và ASEAN sẽ giải quyết vấn đề này ra sao trước thềm hội nghị thượng đỉnh ASEM dự tính sẽ diễn ra ở Hà Nội mùa thu năm nay.