Ông Lê Quang Liêm được chấm dứt lệnh quản chế từ năm ngoái

Một người, ông Võ Văn Bửu, được nói đã tự thiêu vào sáng thứ Sáu tại xã Mỹ An, tỉnh An Giang. Hiện chưa rõ ông còn sống hay chết.

Một người khác, ông Trần Văn Út, tự thiêu vào buổi chiều ở huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp. Tin ban đầu nói ông đã qua đời.

Để xác minh, đài BBC đã tìm cách liên lạc với Ban trị sự Phật giáo Hòa Hảo của tỉnh An Giang, cũng là tổ chức Hòa Hảo chính thức được nhà nước công nhận. Tuy nhiên, văn phòng tại An Giang từ chối trả lời đài BBC với lý do:

“Tất cả mọi vấn đề liên hệ với Việt Nam, nếu phóng viên ở nước ngoài, thì gọi sang cho người phát ngôn chính thức của Bộ Ngoại giao Việt Nam. Chứ chúng tôi không trả lời.”

Hội Trưởng Ban Trị Sự Trung Ương Giáo Hội Phật Giáo Hòa Hảo, ông Lê Quang Liêm, thì nói với đài BBC rằng cùng trong hôm nay, hai người, tu sĩ Nguyễn Văn Điền ở Đồng Tháp và Võ Văn Thanh Liêm ở An Giang bị công an địa phương bắt. Còn hai người khác, ông Võ Văn Bửu và Trần Văn Út, tự thiêu; trong đó ông Út đã qua đời.

Ông Lê Quang Liêm nói rằng những bức bối trong các tín đồ của ông đã đưa đến biến cố ngày hôm nay:

Cách đây hai tháng vào ngày lễ tuần của ông Hà Hải tức chánh thư ký của giáo hội do tôi lãnh đạo, anh em các nơi, tới hàng ngàn người quy tụ lại để làm lễ, nhưng mà công an thì họ bủa vây thì anh em bức xúc, cũng có cãi cọ, họ oánh người, tín đồ họ bực tức, họ mới tổ chức tự thiêu. Có lời khuyên thì anh em thôi.

Lúc đó có khoảng 500 người đang ở nhà ông Hà Hải thì họ bực tức tuyên bố phản đối nhà nước, công an bủa lưới bao vây họ thì họ tổ chức một cuộc tuyệt thực của 200 cán bộ phật giáo Hòa Hảo thì sau đó tôi được tin, cũng do chính quyền yêu cầu tôi, tôi ra lệnh cho anh em giải tán về.

Sau khi giải tán về vào ngày 4/6 chính quyền phân bố ra khoảng 30 gia đình cán bộ cốt cán của tôi, gia đình nào cũng luôn luôn thường được nhiều cán bộ công an canh chừng trong vòng hai tháng rồi, trước tình cảnh đó anh em tôi tuyên bố là nhất định họ sẽ tự vệ.

Vào sáng hôm nay (thứ Sáu mùng 5 tháng Tám) tại nhà của Võ Văn Bửu công an mới tràn vô để bắt hai vợ chồng. Hai bên có giành giật và ông Bửu bị đánh sửu. Nhưng khi sửa soạn dẫn ra xe thì ông Bửu tỉnh lại có chuẩn bị một bình xăng để ông thiêu và sau đó ông bị phỏng hết mình mẩy cháy đen hết. Ông này bị xỉu và bên công an khiêng ông đi, họ bỏ ở văn phòng ấp từ sáng cho đến hai giờ chiều không cho thân nhân vào thăm.

BBC:Trường hợp ông Võ Văn Bửu, ông được tin tức đến giờ này như thế nào?

Ông Võ Văn Bửu bây giờ không biết sống chết như thế nào nhưng mà đến hai giờ chiều ngày nay, (thứ Sáu 5-8) người ta đứng xa nhìn thấy thì tay chân ông bất động. Nhưng mà thấy ông còn đang nhúc nhích thấy ông chưa chết nhưng chắc cũng sắp chết. Bây giờ họ chở đi đâu chính mình cũng không biết nữa.

BBC:Những trường hợp như ông miêu tả là đụng độ với công an thì trước đây chính quyền gọi là gây rối mất trật tự, vậy ông có bình luận gì không?

Không người dân nào dám gây rối trật tự. Có những đám giỗ thuộc về bên giáo hội "quốc doanh" thì bao nhiêu người cũng được. Còn giáo hội chỗ tôi lãnh đạo tổ chức bữa làm lễ giỗ có hai ba trăm người tham dự thì họ ngăn đường đón ngõ cho nên anh em mới bực tức.

Hay một vụ tuyệt thực tại nhà ông Hà Hải, diễn ra trật tự, không ra đường phá rối hay hò hét. Nhưng họ vào quay phim, đòi giải tán, chính hành động như vậy mới là gây rối trật tự.

Năm ngoái, chúng tôi có một lá đơn khiếu nại về công an địa phương, có 640 chữ ký, gửi chính quyền trung ương. Không ai giải quyết.

BBC:Trước hành động tự thiêu của tín đồ Hòa Hảo với tư cách là lãnh đạo thì ông có chuẩn thuận những hành động đó hay không?

Với tư cách người lãnh đạo tinh thần về tôn giáo thì cái đức của đạo phật là từ bi bác ái, hiếu sinh. Còn chuyện họ tự thiêu thì tôi nói thật, mạng sống của con người là quý hơn bất cứ cái gì trên cõi trần ai này. Nhưng mà khi người ta hủy bỏ mạng sống thì tức là họ không còn con đường nào né tránh để người ta sống được. Nên họ chỉ còn cách là hủy bản thân để tránh những nghiệt ngã.

Hiện trong tay tôi có cả thảy 80 chục cái thơ tuyệt mạng nhưng mà tôi ráng kiềm hết sức. Bốn hay năm năm trước thì có một mình bà Nguyễn Thị Thu tự thiêu. Và nay mới là hai người khác. Nhưng bản thân tôi, tuy không bị quản chế chính thức, nhưng không đi đâu được, sự liên lạc rất khó khăn, nên sự khuyên nhủ của tôi chỉ được đến một cái giới hạn ảnh hưởng nào đó thôi.

Chuyện này đã là chuyện bất khả kháng, không làm cách gì được. Cả ngày hôm nay tôi không ăn uống, tôi cố gắng liên lạc chỗ này chỗ khác để khuyên nhủ. Nhưng những chuyện như vậy xảy ra vì cái sức chịu đựng của con người có cái giới hạn của nó.

BBC:Nhưng là người lãnh đạo, thì ít nhất ông cũng có thể làm những hành động. Chẳng hạn, viết một lá thư ngỏ nói ý kiến của ông về vấn đề tự thiêu chứ ạ?

Tôi đã đề nghị với nhà cầm quyền cho tôi về gặp tín đồ địa phương, tôi khuyên họ chấm dứt. Nhưng tôi không được chấp thuận, không được đi đâu hết.

BBC:Nói một cách khác, ông thừa nhận là ông không đồng ý với hành động của các tín đồ của mình?

Thật sự nói đồng ý hay không đồng ý thì chuyện này rất khó. Bởi vì mình không đồng ý với tư cách lãnh đạo là khi mình có giải pháp để giúp cho người ta thoát được cái nghiệt ngã mà người ta đang chịu.

Bây giờ nói không đồng ý nhưng cái hoàn cảnh đến với người ta như vậy đó, thì làm sao mình nói đồng ý hay không đồng ý được. Bởi vì người ta đã quá sức chịu đựng rồi, chịu không nổi thì còn làm gì được.

BBC:Trong tương lai, ông nghĩ liệu có một giải pháp hay sự đối thoại nào giữa các phía được không?

Nếu bây giờ chính quyền Việt Nam thấy những cách làm ở cấp thừa hành địa phương quá đáng, và chính quyền đồng ý cho tôi được đi, được thu xếp những chuyện bức xúc. Tôi có thể có khả năng làm một phần khá lớn để ổn định một phần tình hình trong xứ sở của mình.

Tôi đã 86 tuổi, tôi cũng muốn đất nước yên ổn, thái hòa vì Việt Nam đã qua nhiều năm chiến họa, điêu linh. Là người tu hành, tôi cũng muốn tạo phúc lợi cho mọi người. Nhưng làm gì được bây giờ? Đến bản thân tôi còn bị chính quyền kiểm soát, thì làm sao họ cho tôi đứng ra dàn xếp?