Một nhóm lính Nhật ở châu Á thời Thế Chiến Hai

Nhân kỷ niệm sáu mươi năm ngày chiến thắng Nhật, Thủ tướng Nhật, ông Koizumi đã xin lỗi về những đau khổ mà quân Nhật gây ra, đặc biệt tại các nước châu Á. Các sử gia ước tính 15 triệu người dân châu Á đã bị chết vì sự tàn bạo của quân đội Nhật vào những năm 30 và 40.

Mặc dù đã xảy ra nhiều vụ tàn sát do Nhật gây ra tại Đông Nam Á, đối với một số quốc gia thì quyết tâm của Nhật muốn xây dựng những gì họ gọi là "Bán cầu Đông Á vĩ đại và thịnh vượng" đã cho phép các quốc gia này giải phóng đất nước khỏi ách áp bức của chế độ thuộc địa châu Âu.

Mặc dù Nhật đã chiếm đóng những khu vực khác nhau tại Triều Tiên và Trung Quốc trong vài năm rồi, cuộc tấn công vào Trân Châu Cảng tháng 12 năm 1941 đã thực sự kéo nước Nhật vào Đại chiến thế giới thứ Hai.

Cuộc xâm chiếm của Nhật tại châu Á

Khẩu hiệu mang tính chất giải phóng "Châu Á của người châu Á" đã đưa quân đội thực dân Nhật tới xâm chiếm Philipin, Hong Kong, Malaya, Singapore và Indonesia, nối tiếp nhau trong một thời gian chóng vánh.

Đông Dương, gồm Việt Nam, Lào, Campuchia, dưới sự điều hành của Pháp nhưng lại thuộc sự kiểm soát của Nhật.

Châu Á dành cho người châu Á   Khẩu hiệu của Nhật

Mặt trận Việt Minh, lực lượng du kích do đảng cộng sản Đông Dương thành lập, chính là để đáp ứng trước sự xâm lược của Nhật.

Ông Mai Văn Hiến là người đã tham gia phong trào đấu tranh bí mật cho biết ông và các bạn cũng tham gia giúp Phong trào Việt Minh thu mua vũ khí quân Pháp vứt bỏ sau khi Nhật chiếm Đông Dương từ 1940.

Thái Lan chưa bao giờ bị là thuộc địa của Nhật nhưng chính phủ Thái đã ký một hiểu biết chung về hợp tác quân sự với Nhật vào tháng 12 năm 1941. Ký kết này cho phép quân đội Nhật đi qua Thái Lan để chiếm Miến Điện.

Nhưng quyết định hợp tác với Nhật không phải đã được tất cả người dân ưa chuộng và đã dẫn tới việc thành lập lực lượng du kích chống Nhật, mang tên Phong trào giải phóng Thái Lan.

Bà Poonsook Bhanomyong là vợ của ông Pridi Bhanomyong đã quá cố, người đứng đầu Phong trào giải phóng Thái Lan cho biết kể từ ngày đầu tiên khi Nhật chiếm Thái Lan, những người không muốn tuân thủ quyết định của chính phủ đứng về phía Nhật, đã nghĩ tới những gì có thể làm để cứu đất nước Thái Lan khỏi cảnh ngoại xâm.

Nhật chiếm Miến Điện vào đầu năm 1942 và đã giao chiến ác liệt với quân đội Anh, nước chủ thuộc địa của Miến Điện khi đó.

Nhật đã đưa ba chục người Miến tới Nhật để đào tạo quân sự. Họ được biết đến là nhóm Ba mươi đồng chí và sau này thành lập quân đội Miến Điện đầu tiên.

Bo Ye Htut, là một trong số hai người duy nhất còn sống thuộc nhóm này, kể về buổi tối khi nghe tin Nhật đầu hàng họ đã reo mừng khi nghe tin Nhật đầu hàng nhưng đã nghĩ ngay tới việc phải phải chiến đấu chống lại lực lượng của Anh quốc.

Cuộc đấu tranh giành độc lập

Cuộc chiếm đóng của Nhật tại Đông Nam Á gây ra những vất vả và đau khổ ghê gớm cho hàng triệu người nhưng nó cũng gieo mầm và khuyến khích phong trào chống thực dân, thuộc địa tại khắp châu Á.

Miến Điện giành độc lập khỏi sự thống trị của Anh vào năm 1948. Indonesia tuyên bố độc lập khỏi Hà Lan ngày 17 tháng 8 năm 1945, hai ngày sau khi Nhật tuyên bố đầu hàng, mặc dù cho tới mãi gần đây Hà Lan mới công nhận ngày đó.

Mặc dù phải mất một thời gian dài hơn cho Malaysia và Đông Dương giành độc lập, nhưng kết quả cũng là tương tự.

Và thậm chí ngay cả Thái Lan, không phải lật đổ nước chủ thuộc địa nhưng nhiều thành viên phong trào kháng Nhật đã trở thành những thành viên có ảnh hưởng quan trọng trong chính phủ thời hậu chiến tại Thái Lan.