Sự ủng hộ của nhà vua sẽ khiến uy tín cuộc đảo chính được củng cố

Anh ghi lại cảm nhận về thời gian hai tháng tại đây, trong đó có cuộc đảo chính trong tháng Chín vừa qua.

Khi tôi từ Luân Đôn sang Bangkok tôi không hề mảy may nghĩ rằng tôi sẽ chứng kiến cuộc đảo chính thứ 19 trong hơn 70 năm qua ở Thái Lan.

Và nó diễn ra đúng vào ngày 19 tháng Chín. Khi tôi đến Thái Lan còn được coi là ngọn hải đăng của dân chủ ở Đông Nam Á, lúc tôi về lệnh cấm tụ họp quá năm người vì mục đích chính trị vẫn còn có hiệu lực. Khi tôi đến ông Thaksin còn là thủ tướng đầu tiên thắng cử trong ba lần liên tiếp và còn có khả năng dẫn đảng Thai Rak Thai của ông thắng cử thêm một lần nữa. Khi tôi về đảng Thai Rak Thai đang có nguy cơ tan rã và ông Thaksin đã trở thành người tị nạn ở Luân Đôn.

Nhưng người ta nói ở trong chăn mới biết chăn có rận.

Chỉ có người Thái mới có thể giải thích được tại sao họ chào đón những người lính thực hiện cuộc đảo chính lần thứ 19 này trong khi đó chính họ đã từng ném chai lọ vào những quân nhân thực hiện cuộc đảo chính hồi năm 1991.

Có lẽ tôi phải nói thêm là chỉ có người Thái trung lưu mới giải thích được. Tiếng nói của người nông dân vẫn luôn khó tới được truyền thông đại chúng ngoại trừ trường hợp họ tới biểu tình ở thủ đô. Mà trong những ngày qua, biểu tình là thứ xa xỉ mà các vị tướng chỉ dành cho những người ủng hộ họ.

Lũng đoạn chính trường

Theo cách giải thích của giới trung lưu Thái Lan, ông Thaksin đã lũng đoạn chính trường, bổ nhiệm những người thân thích, họ hàng cũng như bạn bè vào các cơ quan công quyền.

	Lịch sử sẽ đánh giá thế nào về ông Thaksin?

Ngoài ra chuyện ông bán công ty viễn thông Shin Corp của gia đình ông cho công ty nhà nước Temasek của Singapore mà không trả một đồng tiền thuế là giọt nước làm tràn ly.

Người ta nói rằng giá ông Thaksin bỏ ra một ít tiền từ khoản bán công ty để làm từ thiện, giá ông tạm thời xa rời chính trị trong một thời gian, giá như ông đừng đẩy các mâu thuẫn giữa ông và các đối thủ lên đỉnh điểm có lẽ ông đã không phải chịu số phận như vừa qua.

Và trong cái nhìn của tầng lớp trung lưu của Thái Lan, cách xử sự của ông Thaksin đã vượt quá các ranh giới mà người Thái trung lưu có thể chấp nhận được.

Khi tôi về quê ông Thaksin tại Sankaempaeng ở Chiang Mai, phải vất vả lắm tôi mới tìm được một người ủng hộ ông. Và dĩ nhiên đó là một người nông dân. Người ta nói ông Thaksin đã có nhiều chính sách mị dân và điều này có lẽ không sai. Dưới thời ông, người dân có thể tới các bệnh viện khám chữa bệnh chỉ với giá 30 baht, tức chưa đầy một đô la Mỹ. Ông cũng có các chương trình tín dụng cho nông dân, những chương trình mà người ta nói rằng chỉ làm cho nông dân thêm nặng nợ. Người ta cũng nói chương trình y tế 30 baht của ông đã gây ra những vấn đề trầm trọng cho ngân sách.

Vấn đề dân chủ

Và những gì xảy ra tại Thái Lan làm cho người ta phải suy nghĩ về dân chủ.

Với các chính sách ủng hộ người nông dân mà trên thực tế là giới trung lưu và thượng lưu phải đóng thuế để đài thọ, ông Thaksin có thể phớt lờ các đòi hỏi của giới trung lưu và thượng lưu vốn chiếm một phần nhỏ nếu đem so với đa số dân nghèo ở Thái Lan.

	Tầng lớp trung lưu đóng vai trò quan trọng ở Thái Lan

Đây là điều chưa từng có trong lịch sử của đất nước này. Cho tới trước khi ông Thaksin lên cầm quyền, đòi hỏi của giới thượng lưu và trung lưu luôn được chú ý tới trước và đặt lên trên đòi hỏi của những người nông dân. Nhưng với sự ủng hộ của đa số dân nghèo mà ông Thaksin bị cáo buộc là đã mua chuộc họ, vị cựu thủ tướng đã có thể hành xử theo cách của riêng ông vì ông luôn có thể chiến thắng trong bầu cử.

Nhưng tại Thái Lan còn có một nhân vật có ảnh hưởng rộng lớn và có uy tín với người dân hơn tất cả các chính trị gia, đó là Vua Bhumipol Adulyadej.

Người ta nói rằng nếu không có ông, cuộc đảo chính vừa rồi có lẽ đã không thể xảy ra và không xảy ra với sự yên ổn tới lạ thường. Chính Vua Bhumipol đã tỏ rõ ông không hài lòng với ông Thaksin và uy tín cũng như sự tôn sùng như thánh sống của người dân Thái Lan đối với ông đã khiến cho xã hội Thái ổn định trong những ngày khó khăn vừa qua.

Cái nhìn so sánh

Nếu so với nước Anh, một nước cũng có hoàng gia và cũng là một nền dân chủ, Thái Lan có nhiều khác biệt.

Thứ nhất, hoàng gia Anh không phải là đề tài cấm kỵ đối với báo chí. Báo giới có thể đặt ra câu hỏi liệu có nên bỏ ra mỗi năm hơn ba tỷ bảng Anh để duy trì hoàng gia hay không? Các câu chuyện về đời tư của các thành viên hoàng gia thường xuyên xuất hiện trên các trang báo.

Thứ hai nền dân chủ của Anh đã ở mức độ phát triển cao và người dân sẵn sàng đóng thuế để phát triển các dịch vụ xã hội trong đó có dịch vụ y tế hoàn toàn miễn phí.

Tại Thái Lan dường như giới trung lưu còn chưa sẵn sàng để làm điều này. Và đây sẽ là một thách thức cho nền dân chủ ở Thái Lan trong tương lai khi mà một bộ phận thiểu số có ảnh hưởng lớn hơn tới chính sách chỉ vì họ đóng góp nhiều hơn vào ngân sách và dễ tiếp cận các chính trị gia hơn.

Ngoài ra giới trung lưu Thái Lan cũng đang lo ngại rằng tầng lớp dân nghèo ở nông thôn chỉ quan tâm tới những vấn đề sát sườn và bỏ phiếu theo những vấn đề nhỏ nhặt, không nghĩ tới lợi ích quốc gia. Chính quyền dân sự được lập ra trong một năm tới đây theo lời hứa của giới quân đội sẽ có nhiệm vụ không nhỏ khi phải cân bằng quyền lợi của hai tầng lớp này.

Một điều khác không thể không nói tới ở Thái Lan chính là vai trò của đạo Phật. Phật giáo và tư tưởng của nó chi phối cuộc sống hàng ngày của người dân.

Một trong những việc làm đầu tiên của tân Thủ tướng Thái Lan, tướng về hưu Surayud là tới thăm một đại lão hòa thượng. Khi tôi tới thăm Chiang Mai, tôi cũng chứng kiến cảnh tướng lĩnh tới nhận lời ban phước và phẩm vật của một sư trụ trì một ngôi chùa địa phương. Có vẻ như Phật giáo, hoàng gia và chính quyền là thế chân vạc khá vững vàng ở Thái Lan.

Thói quen dân chủ

Bất chấp những xáo trộn gần đây trong chính trường Thái Lan, tôi chưa bao giờ có cảm giác bị gò bó trong xã hội này.

Ngay cả trong những ngày đảo chính, tôi có thể đi khắp nơi, phỏng vấn bất kỳ ai. Có những anh lính tốt bụng còn gọi cả di động cho thủ trưởng để xin cho tôi được phỏng vấn.

Có những vị tướng gọi cho người phiên dịch của tôi để báo rằng ông sẽ có mặt ở đâu trong nửa tiếng tới để tôi có thể tới phỏng vấn.

Đó là cách làm việc và suy nghĩ của những người đã có nhiều năm sống trong nền dân chủ. Nếu người ta sẵn sàng xuống đường biểu tình với số đông chống ông Thaksin như thời gian vừa qua, có lẽ họ cũng sẽ không ngần ngại xuống đường nếu giới quân đội không giữ lời hứa khôi phục dân chủ hoàn toàn sau một năm.

Có vẻ như dân chủ là thứ trái cấm mà người Thái đã được nếm thử và không ai có thể bắt họ nhịn ăn trái cấm đó lâu được.

Tôi tin rằng Thái Lan sẽ lại trở thành ngọn hải đăng của dân chủ ở Đông Nam Á trong thời gian tới đây.

Một số chuyên gia chính trị Thái Lan nói cuộc đảo chính vừa rồi là bước lùi để tiến hai bước. Hy vọng nhận định của họ sẽ được thực tế chứng minh.