Quốc Vinh, BBCVietnamese.com

	Không còn biết ai là phóng viên

Nhưng gần đây chính quyền Quảng Đông đã để cho một nhóm phóng viên đến tường thuật.

Nhóm phóng viên của BBC Thế giới vụ chúng tôi gồm 7 người cũng đã nhắc nhở nhau rằng lâu nay Bắc Kinh vẫn chặn các trang web của đài BBC. Nhưng mọi người đều cảm thấy tò mò thích thú vì đa số trong chúng tôi chưa từng đến Trung Quốc.

Ấn tượng ban đầu

Ấn tượng đầu tiên của tôi khi đến Quảng Châu là hình ảnh các nhân viên tại cửa khẩu sân bay quốc tế Bạch Vân.

Họ mặc áo sơ mi màu xanh da trời, không có mũ, và thái độ hòa nhã, tự tin. Điều này làm tôi liên tưởng tới việc Bộ Di trú Anh đang tính chuyện cho nhân viên mặc đồng phục nhìn nghiêm nghị hơn để hy vọng 'dằn mặt' được những người tính chuyện trốn ở lại!

Phóng viên đi đâu cũng mang theo máy móc lỉnh kỉnh nhưng không ai thắc mắc gì và vừa ra đến cửa ngoài điện thoại của tôi đã bắt đầu reo.

Một ít số liệu về Quảng Đông Tỉnh đông dân nhất Trung Quốc: 110 triệu GDP năm 2005 của Quảng Đông: US$267,6 tỉ Thu nhập bình quân đầu người: US$2.912 Quảng Đông chiếm 12% sản lượng kinh tế toàn quốc Bốn trong sáu đặc khu kinh tế: Quảng Châu, Thẩm Quyến, Sán Đầu, Chu Hải Bệnh SARS nghi xuất phát từ Quảng Đông vào cuối 2002

Đón tôi là một cô gái trẻ có một cái tên rất Tây, Fion Trinh. Những người như Fion trong tiếng Anh là 'minder' mà không biết phải dùng chữ gì để gọi trong tiếng Việt cho chính xác vì công việc này 'đa đoan' lắm.

Fion, mới ngoài 20, là một cô gái dễ mến, sinh ra ở Triều Châu và tốt nghiệp Đại học ngoại ngữ Quảng Châu. Fion khoe là phóng viên của Đài phát thanh Quảng Đông và hiện đang dẫn một chương trình chủ yếu hướng đến người nước ngoài đang sống và làm việc trong tỉnh Quảng Đông.

Nhờ nói tiếng Anh rất giỏi, cô được đài biệt phái sang giúp cho Bộ Thông tin Văn hóa, là cơ quan chịu trách nhiệm chương trình tổ chức cho phóng viên BBC.

Trên xe về khách sạn cách đó khoảng nửa giờ, Fion nheo mắt dặn dò tôi: "Anh hãy quan sát chung quanh, cần hỏi gì cứ hỏi, nhưng đến cuối chuyến đi anh cho phép tôi phỏng vấn anh về ấn tượng của anh đối với nơi đây nhé."

Đến khi bắt đầu bắt tay vào làm việc tôi mới biết có một lực lượng đông đảo phóng viên địa phương, báo, phát thanh, phát hình, theo sát chúng tôi mỗi ngày để... săn tin.

Cuộc PR khó khăn

Cả hai bên đều hiểu rằng đây là một cuộc PR quan trọng cho Trung Quốc lẫn đài BBC. Giới hữu trách ở Quảng Đông huy động rất nhiều người để đưa đón và hướng dẫn các phóng viên mặc dù chương trình đã được duyệt từ trước theo yêu cầu của chúng tôi.

Chúng tôi nhấn mạnh rằng một trong các tiêu chí quan trọng khi đưa tin của BBC là phải đưa từ nhiều phía và trong một bối cảnh toàn diện nhất có thể.

	Chương trình dày đặc như đi tour rất mệt

Các đồng nghiệp người Anh trong nhóm bắt đầu tỏ ra không hài lòng khi thấy lịch của chuyến đi quá chặt, từ mờ sáng cho đến tận tối mịt, y hệt như cảnh đi tour.

Nhưng các nhân viên Quảng Đông nhắc đi nhắc lại rằng vì lý do an toàn, tuyệt đối không tác nghiệp khi đi một mình.

Tôi biết họ nói nghiêm túc, nhưng một anh phóng viên người Anh xách máy thu âm đi lơn tơn hỏi chuyện những người đang tập thể dục trong một công viên gần khách sạn chúng tôi ngụ liền bị công an tới hỏi giấy phép.

"Tôi đã nói với các bạn rồi mà," Fion có vẻ bực mình. Nhưng người đáng lý phải bực mình hơn là chúng tôi bởi vì như vậy làm sao chúng tôi có thể gặp được những người dân bình thường?

Chỉ sau một ngày đầu chúng tôi đã thấy được khó khăn ra sao cho công việc tường thuật sau một loạt các cuộc gặp với quan chức.

Bà Phó Chủ tịch Quảng Châu, Vương Tiểu Linh, dành cho chúng tôi một giờ nhưng bà đã nói hết 50 phút, toàn những chi tiết có thể tra trên website của ủy ban thành phố. Các nhân viên của bà ngồi bên dưới nghe không chớp mắt vì có lẽ theo tiêu chuẩn ở đây một bài diễn thuyết chưa tới một tiếng là quá ngắn.

Các quan chức cao cấp, từ Tỉnh trưởng Quảng Đông, Hoàng Hoa Hoa, đến Thị trưởng Thẩm Quyến, Hứa Tông Thành đều tiếp chúng tôi trong đại sảnh đường.

Cách hành xử này cho tôi cảm giác quan chức Trung Quốc trịch thượng nhưng họ có lý do để làm vậy.

'Cái gì cũng hay'

	Các phóng viên phải ngồi rất xa

Ông Hoàng Hoa Hoa hãnh diện khoe: "Tiền tiết kiệm bình quân đầu người ở tỉnh này là 2.020 tỉ tệ, nên phải nói người ta tương đối khá giả."

"Trong năm 2005 tiền lương trung bình của một người sống ở thành phố là 14.000 tệ, cao nhất trên cả nước. Tương tự, một người ở nông thôn kiếm được 4.500 tệ một năm."

Thủ phủ của tỉnh là Quảng Châu ngày nay tràn ngập hàng hóa, nhưng có vẻ vắng bóng hàng nước ngoài vì mọi thứ đều được sản xuất tại đây, nếu không nói cho xuất khẩu là chính.

Một người tài xế nói mà tôi nghĩ có lẽ cũng không ngoa rằng xa lộ dài 200 cây số nối Quảng Châu với thành phố Thẩm Quyến mà bị tắt nghẽn, computer trên thế giới lập tức sẽ lên giá ngay.

Hệ thống giao thông tốt là yếu tố quyết định và có thể thấy chính quyền đã đầu tư rất nhiều cho cơ sở hạ tầng này.

Nhưng tôi ngạc nhiên hơn khi thấy xe cộ tấp nập, người đông như kiến, vậy mà không có cảnh giao thông bừa bộn như ở một số nơi khác.

Chúng tôi được đưa đến nhiều nơi ở Thẩm Quyến, thành phố được xây gần như hoàn toàn mới chỉ trong vòng 26 năm. Đường sá rộng rãi, hệ thống xe điện ngầm hiện đại, cao ốc rất nhiều nhưng được thiết kế hài hòa và đặc biệt ít nơi nào có là người ta đã bỏ tâm nhiều vô việc chọn màu sơn cho các tòa nhà.

Ông Hứa Tông Thành giải thích mái nhà cong trên nóc tòa thị chính là hình cánh chim ó dang rộng. Tôi lại thấy nó mang dáng vẻ của kiến trúc truyền thống, một sự kết hợp vừa hài hòa vừa tương phản trong xã hội Trung Quốc ngày nay.

Sau khi thăm Quảng Châu, Thẩm Quyến, Hối Châu, Đông Quan, Giang Môn và làng 10 đại học trên đảo Tiểu Cốc Vi, tôi phải công nhận Quảng Đông có nhiều thứ để tự hào.

Nhưng thật khôi hài nếu nói rằng mọi thứ đều tốt đẹp như những nơi chúng tôi được đưa đến.

Phát triển bền vững

Khi được hỏi ông nghĩ gì về Thẩm Quyến, một người bạn Anh trong nhóm xin lỗi rồi nói ông không thích tí gì cả. Ông nói thà về ở đồng quê thích hơn.

	Hoàng Quan Chính quan tâm bảo vệ môi trường

Người bạn tôi không thể nào hiểu được rằng một thành phố hiện đại, những kiến trúc to cao là điều mơ ước của nhiều người dân ở các nước đang phát triển.

Nhưng tôi cũng đã nói chuyện với các sinh viên, là tương lai của đất nước, họ thực sự suy nghĩ đến sự phát triển bền vững.

Hoàng Quan Chính, sinh viên năm ba của Đại học Quảng Đông chuyên về nước ngoài nói: "Đứng về mặt đạo đức mà nói em không nghĩ bất kỳ nước nào có quyền phát triển mà không quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường."

"Các nước phương Tây nay đã phát triển nhưng thường xuyên nhắc nhở các nước đang phát triển phải bảo vệ môi trường. Tôi nghĩ họ có lý do để làm chuyện đó vì họ đã trải qua giai đoạn phát triển."

"Trung Quốc cần phải tăng trưởng và sẽ còn tăng trưởng nhanh nữa trong những năm sắp tới. Nhưng tôi nghĩ Trung Quốc có thể học hỏi từ kinh nghiệm của phương Tây trong vấn đề bảo vệ môi trường.”

Một báo cáo của chính phủ đưa ra mới đây cảnh báo Trung Quốc đã không đạt được tiến bộ trong lĩnh vực bảo vệ và cải thiện môi trường. Đây sẽ là thách thức lớn khi mà nước này, trên đường tăng trưởng, đang ngày càng ngốn nhiều năng lượng.

Bên cạnh đó là nhu cầu sắp xếp lại lực lượng lao động trong xã hội khi nông dân tại các tỉnh ven thành phố ngày càng gặp khó khăn.

Ông Hoàng Hoa Hoa nói một trong những nhiệm vụ hàng đầu của tỉnh là làm sao giảm bớt tình trạng phát triển thiếu cân bằng giữa các vùng.

Ấn tượng bây giờ

Phải nói chuyến đi này giúp các phóng viên chưa bao giờ đến Trung Quốc biết thêm về nước này cho dù chỉ đủ thời gian để 'cưỡi ngựa xem hoa.'

Đến Quảng Châu tôi mới thấy dân số của thành phố này già đi thế nào.

Sáng sáng tại các quảng trường hay công viên người ta có thể thấy các cụ, đa phần phải ngồi trên xe lăn, để con cháu hoặc người làm đẩy đi dạo. Thực khách trong các quán điểm tâm cũng thấy đa phần người cao niên.

	Quảng Châu nay khuyến khích có thêm con

Có người nói đây là hậu quả của chính sách một con vì đã tạo nên sự mất quân bình giới tính trong xã hội, khiến việc lập gia đình trở nên khó khăn.

Một báo cáo quốc gia cho hay, nhiều đàn ông Trung Quốc sẽ khó kiếm vợ vì số đàn ông ở tuổi lập gia đình ở Trung Quốc sẽ nhiều hơn số phụ nữ là 30 triệu người vào năm 2020.

Tôi cũng chưa bao giờ nhìn thấy sức xuất khẩu mạnh mẽ như vậy ở Trung Quốc.

Ngày nay hầu như từ quần áo, giày dép, cho đến các linh kiện trong computer ở nhà đều Made In China.

Thậm chí, nhiều bức tranh sơn dầu vẽ lại các danh tác được bày trong khách sạn, nhà hàng, công sở khắp nơi trên thế giới, có thể xuất phát từ làng Đại Phấn, nơi có hàng trăm xưởng vẽ tuyển dụng hàng ngàn nông dân.

"Thế anh có thấy ai bị đàn áp trong mấy ngày qua không?" Fion hỏi, trên đường đưa tôi ra lại sân bay. "Dĩ nhiên là không rồi," tôi thành thực trả lời. Sau đó Fion còn hỏi nhiều nữa cho chương trình phát thanh của cô.

Nhưng có lúc tôi không sao giải thích được cái cảm giác trong người.

Tôi mê bộ phim Vĩnh biệt ái thiếp của Trần Khải Ca dựng trong bối cảnh Cách mạng văn hóa và trong những ngày ở Quảng Đông tôi vẫn có thể bắt gặp hình ảnh của các cô gái mang băng tay đỏ trong phim.

Tôi cảm thấy khác: không xấu hơn, không tốt hơn, nó chỉ không giống với những nơi tôi đã từng tới trước đây. Vậy thôi, tôi hiểu Trung Quốc tôi đã đi qua sẽ còn thay đổi nữa, và đó là điều vừa đáng nể vừa đáng sợ.