Nguyễn Giang, bbcvietnamese.com

	Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã bỏ luật cho phép công an tùy ý vây bắt người

Nhưng chính trong giới luật gia này cũng đang có cuộc tranh luận nảy lửa về cách nhìn nhận vai trò của đảng cầm quyền và các lãnh đạo cao nhất.

Một xu hướng coi cần xây dựng một nền văn minh ngoài hẳn cơ chế Đảng.

Xu hướng kia vẫn tin rằng các lãnh đạo cao nhất cần tư vấn pháp lý, cần tiếng nói của những trí thức tiến bộ để thúc đẩy bộ máy cải tổ, nhất là các ngành tư pháp, công an.

Trong một bài quan trọng trên tờ International Herald Tribune, tác giả Joseph Kahn nói về hai gương mặt luật sư Trung Quốc.

Đó là Lý Kính Tùng (Li Jinsong-李劲松) và Lý Kiến Cường (Li Jianqiang -李建强), hai luật sư đang được truyền thông nước ngoài như New York Times và Radio Free Asia nhắc đến.

Theo Joseph Kahn, cuộc tranh luận giữa hai luật sư này thể hiện cuộc đấu tranh vì chế độ pháp trị ở Trung Quốc, thay cho truyền thống “quan trị” từ ngàn xưa.

Đó cũng là một phần của vấn đề hiện đại hóa chính thể ở quốc gia đông dân và cũng đông nông dân vào loại nhất thế giới do chính đảng Cộng sản Trung Quốc đưa ra.

Não trạng nông dân tin rằng hoàng đế luôn anh minh   Luật sư Lý Kiến Cường

Lý Kiến Cường, 42 tuổi, từng tham gia biểu tình ở Thiên An Môn năm 1989 và mất việc làm vì lý do đó. Ông đi học luật và hành nghề tại Thanh Đảo, miền Đông Bắc đất nước.

Là người có quan điểm mạnh mẽ, ông coi Trung Quốc là “một nhà tù khổng lồ”.

Trái lại, Lý Kính Tùng, năm nay 41 tuổi, hành nghề luật ở Bắc Kinh thì tin rằng các lãnh tụ bị tầng lớp trung gian cản trở và các luật sư cần giúp họ giải tỏa vấn đề qua các vụ kiện.

Đối lại, Lý Kiến Cường cho rằng đó là một biểu hiện của “não trạng nông dân” vì người nông dân Trung Quốc từ xưa cứ tin rằng hoàng đế luôn anh minh, chỉ có trung gian nịnh thần là xấu.

	LS Lý Kính Tùng bào chữa cho ông Trần Quang Thành bị nhà nước xử tù trong vụ án 'luật sư mù'.

Còn Lý Kính Tùng thì viện ra vụ thủ tướng Ôn Gia Bảo đã can thiệp bằng việc xóa bỏ luật cho công an tùy tiện vây bắt người sau vụ một người công nhân bị họ đánh chết năm 2003 để nói rằng các lãnh đạo cao nhất có ý tốt.

Cả hai luật sư này đều vào đạo Thiên Chúa giáo nhưng chỉ có Lý Kiến Cường là thể hiện điều này rõ ràng. Ông nói rằng “Chỉ có Thượng Đế mới lấp được khoảng trống về tâm linh trong xã hội chúng tôi.”

Còn Lý Kính Tùng thì nói việc ông theo đạo Tin Lành nhưng dự lễ ở một nhà thờ được chính quyền cho phép là chuyện riêng tư.

Đảng và nhà nước pháp quyền

Hai người đã có cuộc tranh cãi nảy lửa về vai trò của luật sư, của Đảng và dân quyền ở Trung Quốc trên làn sóng đài Á châu Tự do thời gian gần đây.

Theo Lý Kiến Cường, để hiện đại hóa xã hội Trung Quốc thì các luật sư cần hướng tới chỗ xây dựng nhà nước pháp quyền và chấm dứt sự lãnh đạo của Đảng.

Ông viện ra các bằng chứng rằng Đảng tuy nói xây dựng nhà nước pháp quyền nhưng trên thực tế thường xuyên có các quyết định đứng trên luật do chính họ thông qua.

Các lãnh đạo có học thức đang hiện đại hóa Trung Quốc   Luật sư Lý Kính Tùng

Vì thế, chuyện bảo vệ dân quyền có mục tiêu quảng bá nhân quyền trong xã hội Trung Quốc và xây dựng “một nền văn minh ngoài Đảng”.

Ông chê quan điểm của Lý Kính Tùng “chờ đợi một minh chủ xuất hiện và sửa sai hệ thống” là ngây thơ.

Lý Kính Tùng thì vẫn tin rằng Trung Quốc đang chuyển dần sang chế độ pháp trị và chính các lãnh tụ cao nhất, có tri thức hơn trước đang làm công việc hiện đại hóa đất nước.

Trước mắt, cả hai đều tích cựu trong phong trào bảo vệ dân quyền mà Trung Quốc gọi là 'vệ quyền' (weiquan).

Với các nhà quan sát bên ngoài thì chỉ riêng việc các luật sư Trung Quốc có thể tranh luật về đề tài này với nhau và trên các đài báo nước ngoài đã là một dấu hiệu xã hội nước này cởi mở hơn trước.

Cả hai ông Lý Kính Tùng và Lý Kiến Cường đều được phép sang Mỹ hồi cuối năm 2006. Tại đó, họ đã công khai thảo luận các vấn đề chính trị Trung Quốc.

Tương lai hệ thống chính trị Trung Quốc có lẽ còn phải chờ thêm nhiều yếu tố khác quyết định, nhưng điều quan trọng là để cuộc tranh luận này được tiếp diễn.

Bạn đọc, nhất là các luật sư ở Việt Nam nghĩ gì về đề tài này? Xin chia sẻ ý kiến của bạn với diễn đàn BBC ở địa chỉ [email protected].

---------------------------------------------------------