Nguyễn Hoàng BBC Việt Ngữ

	Tổng thống Philippines kêu gọi các nước trong Asean ủng hộ hiến chương mới

Một trong những thách thức trước mắt của khối 10 nước Đông Nam Á này là phải thông qua được hiến chương nhằm mở đường cho những tham vọng về hợp tác qui mô hơn.

Tuy nhiên, Miến Điện đã và đang tạo ra không ít trở ngại cho những nỗ lực này.

Ngoại trưởng Philipines Arberto Romulo hồi đầu tuần trước tại hội nghị ngoại trưởng ASEAN ở Manila thông báo về việc các ngoại trưởng nhất trí đưa vào dự thảo hiến chương ASEAN một điều khoản theo đó hướng tới hành lập một hội đồng về nhân quyền.

Ông Romulo gọi việc đạt được sự đồng thuận này của các ngoại trưởng là quyết định có tính lịch sử và đây là thắng lợi đối với lĩnh vực nhân quyền.

Thế nhưng các nhà quan sát nói rằng mỗi khi ASEAN nâng ly tự chúc mừng họ về một điều gì đó thì người ta cũng nên kiểm tra xem câu từ của những cam kết đó là gì.

Được biết thông cáo cuối cùng của cuộc họp các ngoại trưởng tại Manila đã không nói về cam kết thành lập một hội đồng về nhân quyền như vậy.

Điều mà các ngoại trưởng của khối đã làm chỉ là thuyết phục Miến Điện không bỏ phiếu bác đề xuất thành lập hội đồng nhân quyền tại hội nghị thượng đỉnh sẽ được tổ chức vào tháng 11 tới.

Về cơ bản, hiến chương ASEAN theo dự kiến sẽ thông qua trong hội nghỉ thượng đỉnh tới đây là để ASEAN tiến tới khuôn hình hoạt động theo kiểu giống như EU, tức là kết dính hơn về kinh tế và chính trị.

Quan ngại về Miến Điện

	Từ lâu Asean thực thi nguyên tắc không can thiệp chuyện nội bộ các nước

Nhưng nghịch lý là để có được chất keo dính đó thì các thành viên trong khối đang phải cân nhắc gỡ bỏ chủ trương được mô tả là không can thiệp vào việc nội bộ của một nước thành viên.

Và trên thực tế vấn đề Miến Điện đã và đang là phép thử chính sách không can thiệp vào việc nội bộ đó.

Trong khi người ta thấy hiện đang có sức ép đối với Miến Điện về cải tổ chính trị và cải thiện nhân quyền từ một số thành viên trong khối thì mục tiêu ngay từ ban đầu của ASEAN khi kết nạp Miến Điện vào khối cách đây 10 năm chính là hy vọng kết nạp để rồi đối thoại với chính quyền quân nhân nhằm tạo ra cải tổ.

Ngoại trưởng Malaysia Saed Hamid Albar nói rằng ASEAN không muốn Miến Điện bị cô lập.

Ông Albar cũng nói rằng thực tế là không phải ai cũng đủ kiên nhẫn ngồi chờ Miến Điện thay đổi nhưng ông nói rằng ASEAN có Miến Điện là thành viên sẽ là điều tốt hơn là mặc để Miến Điện bị cô lập.

Mục đích ban đầu

Vào thời điểm khởi đầu ASEAN chỉ có năm thành viên, đó là Indonesia, Malaysia, Philipines, Thailand và Singapore.

ASEAN được hình thành vào cao điểm của thời Chiến tranh Lạnh vào thập niên 1960.

Phương Tây xem ASEAN là hàng rào cản lại những ảnh hưởng của phe cộng sản và việc thành lập ASEAN cũng nhằm tạo ra cơ chế tránh xung đột giữa các nước thành viên trong khu vực.

Sự thành công của ASEAN giai đoạn trước khủng hoảng tài chính châu Á hồi năm 1997 thậm chí được xem là đã tạo ra niềm hưng phấn tựa như những gì mà Ấn Độ và Trung Quốc đang đạt được trong thập niên vừa qua.

Nhưng việc ASEAN quyết định kết nạp Miến Điện vào khối bị giới quan sát xem là bước đi thiếu khôn khéo.

Ngoài việc uy tín của khối bị giảm đi trước mắt của phương Tây thì việc ASEAN cho Miến Điện "bám càng" nhiều khả năng làm phức tạp thêm nỗ lực của khối tạo ra khu vực mậu dịch tự do.

EU đã tỏ ý rằng việc để Miến Điện là thành viên của ASEAN có thể tạo ra rào cản không nhỏ trong nỗ lực đàm phán mậu dịch tự do.

Người ta thấy khả năng ASEAN có cách tiếp cận mạnh tay hơn để chính quyền quân nhân miến đưa ra những thay đổi có thể đo lường được là không nhiều.

Sức ép đa chiều

	Trung Quốc, Nhật Bản và Australia đều muốn có ảnh hưởng trong ASEAN

Tuy nhiên Ngoại trưởng Australia, Alexander Downer, nói rằng có thể có những áp lực khác.

Ngoại trưởng Úc nói rằng sức ép đối với Miến Điện có thể đến nhiều hơn từ Trung Quốc hoặc Ấn Độ và các nước trong vùng chứ không chỉ từ các nước thành viên ASEAN.

Ông cũng nói là ông hy vọng giới lãnh đạo quân nhân Miến hiểu được rằng tương lai của Miến Điện sẽ không mấy sáng sủa nếu như họ tiếp tục hành xử như hiện nay.

Các nhà phân tích cũng nói rằng mối liên hệ giữa Miến Điện với các nước láng giềng ASEAN có thể sẽ khó khăn hơn vào năm sau khi cựu ngoại trưởng Thái Lan Surin Pitsuwan nhiều khả năng giữ ghế tổng thư ký mới của khối.

Ông Surin Pitsuwan là người thúc đẩy cải tổ chính sách không can thiệp nội bộ của ASEAN.

Thế nhưng người ta cũng không quá kỳ vọng rằng hiến chương ASEAN theo dự kiến sẽ được thông qua sẽ có điều khoản bao gồm chế tài phạt nước thành viên vì vi phạm hiến chương của khối này.