Tiến sỹ Tôn Thất Tuấn Chuyên gia phân tích điện toán UBS viết cho BBC (*)

	Tiến sỹ Tuấn nói anh thích làm việc tại UBS nhưng nhiều khi cảm thấy không đủ thử thách

Chú tôi là người làm bánh pizza cho một tiệm của chuỗi cửa hàng mang tên Pizza Hut và chú đã thuyết phục người quản lý tiệm cho tôi được tới phỏng vấn để vào làm bồi bàn.

Tôi được nhận vào làm và vẫn nhớ buổi đầu tiên tới nơi làm việc vào lúc 10 giờ sáng, được người ta đưa cho bộ đồng phục và dẫn tôi ra nơi phục vụ ăn uống.

Tôi vừa làm, vừa học tại chỗ, học cách bày đĩa, dao dĩa và khăn ăn trên bàn cho đúng cách.

Tôi cũng học cách nhận đơn đặt đồ ăn của khách, cách mang đồ ăn ra phục vụ như thế nào cho đúng và các việc khác.

Hôm đó quán ăn mở cửa vào lúc 12 giờ trưa và đến khoảng một giờ là thời điểm đông khách nhất.

Tôi nhớ năm đó mùa hè rất tuyệt vời và vùng Hampstead là vùng hết sức sống động.

Việc của tôi chỉ là giúp cho những người hầu bàn chính.

Tôi bực qúa, tiến đến sát mặt ông ta và nói ‘thế hả’? Thế là ông ấy xuống nước ngay.

Đáng ra một ca làm việc bắt đầu từ 11 giờ sáng và kết thúc vào lúc sáu giờ chiều nhưng ngay hôm đi làm đầu tiên đó người ta đã hỏi tôi có thể ở lại tới một giờ sáng được không vì một trong số những người đáng ra phải làm ca từ sáu giờ chiều tới một giờ sáng lại không đến được.

Tôi đã đồng ý luôn.

Những đồng tiền đầu tiên

Cùng làm ca thứ hai đó với tôi có một anh tên là William, một sinh viên luật tại trường Cao đẳng Holborn và là người phục vụ rất được khách ưa chuộng.

Buổi tối hôm đó chúng tôi được boa cả thảy 26 bảng và tôi được chia phần của mình.

William giao cho tôi nhận đơn đặt hàng của thực khách và chia đôi tiền boa của khách với tôi.

Buổi tối hôm đó chúng tôi được boa cả thảy 26 bảng và tôi được chia phần của mình.

Khi tôi về tới nhà đã 1:30 sáng.

Chân tôi mỏi nhừ sau 13 giờ chạy quanh phục vụ nhưng tôi cảm thấy rất vui.

Tôi sẽ không bao giờ quên ngày làm việc đầu tiên ấy.

Cuối cùng tôi đã làm việc cho Pizza Hut cả thảy khoảng bốn năm cho dù có những lúc nghỉ giữa chừng.

Nhiều người trong số chúng tôi là sinh viên và chúng tôi chơi với nhau rất thân.

Anh William cũng có một chị gái và một em trai cùng làm ở đó. Chị gái của tôi cũng tới quán đó làm dù chỉ trong thời gian ngắn.

Hồi đó chúng tôi không đòi hỏi gì nhiều và rất vui vẻ làm việc.

'Thượng đế' không luôn đúng

Chuyện được làm việc ở khu Hamstead, một trong những khu giàu nhất Luân Đôn cũng khá thú vị.

	Việc làm đầu tiên của tôi là tại một quán Pizza Hut

Tôi nhớ đã từng phục vụ một số người nổi tiếng trong chương trình phim truyền hình Eastenders hoặc những vị khách rất lịch thiệp và ngoại giao, những người mà rõ ràng là xuất thân giàu sang.

Tôi cũng nhớ những lần tranh cãi với khách hàng.

Lần tranh cãi làm tôi bực nhất là với một vị khách hút thuốc ở khu cấm hút thuốc.

Tôi đã rất lịch sự đề nghị ông ấy tắt thuốc đi rất nhiều lần nhưng ông ấy không nghe và thậm chí còn nói với tôi là: đây không phải là Việt Nam đâu ông ạ!

Tôi bực qúa, tiến đến sát mặt ông ta và nói ‘thế hả’? Thế là ông ấy xuống nước ngay.

Học qua lỗi lầm

Tôi là người nhỏ tuổi trong nhà hàng và những người quản lý rất tử tế và hỗ trợ tôi.

	Tham gia London Marathon năm 2004

Tiếng Anh của tôi lúc đó không phải là hoàn thiện lắm và tôi đã mắc một số lỗi khi nhận đơn đặt hàng của khách.

Bà quản lý tên Barbara đã an ủi tôi bằng những câu như ‘ai cũng có lúc sai lầm’ hay ‘có mắc lỗi mới học được’.

Những cử chỉ như thế đã khiến tôi cảm thông và có thái độ hiểu biết đối với những sai lầm.

Nó giúp tôi tránh văn hóa đổ lỗi.

Mỗi khi có chuyện gì không may xảy ra, chúng tôi đều cố gắng để giải quyết vấn đề thay vì quy trách nhiệm.

Cách suy nghĩ này rất phổ biến ở các môi trường chuyên nghiệp như ngân hàng UBS hoặc các ngân hàng hay các tổ chức khác.

Em gái tôi và tôi cũng làm việc ba tháng tại một nhà máy may mặc ở quận Hackney tại trung tâm Luân Đôn.

Hai chị em tôi làm việc cho những người chủ Việt Nam và công việc là cắt chỉ, là quần áo, đóng giá bán và những việc khác.

Giờ làm việc thường là từ chín giờ sáng tới sáu giờ tối.

Những người chủ rất tốt bụng, rất tin tưởng vào những người làm công và cho tới tận bây giờ chúng tôi vẫn là bạn bè.

Tôi nhớ một mùa hè tôi làm việc cho một nhà máy sản xuất vali cho hãng Carlton.

Đó là một dây chuyền sản xuất nên công việc rất căng thẳng. Người giám sát chặt chẽ qúa mức và chỉ sau hai tuần tôi đã bỏ việc.

Chơi chưa đủ độ

Khi tôi hoàn thành chương trình Thạc sĩ, tôi đã có kinh nghiệm sáu năm làm việc ngoài giờ và vào các kỳ nghỉ hè.

Tôi không hối tiếc về những gì đã làm nhưng nếu tôi được bắt đầu lại từ đầu, tôi sẽ không làm việc vất vả như tôi đã làm.

Khi tôi bắt đầu làm luận án Tiến sĩ, tôi đã thôi làm việc ngoài giờ và dành thời gian làm việc cho trường đại học với các công việc như hướng dẫn sinh viên qua thí nghiệm, trợ giảng, các việc hành chính hoặc coi thi.

Tôi luôn sống cùng gia đình trong những năm đi học và vì vậy tiền tôi kiếm được từ việc làm trợ giảng tôi có thể tiêu vào những việc khác.

Tôi đã mua được một chiếc xe hơi (dù là cũ), mua giàn nghe nhạc HiFi và các đồ dùng khác.

Nghĩ lại, tôi quý trọng tất cả các việc tôi làm, những người tôi gặp và những bài học tôi học được.

Tôi không hối tiếc về những gì đã làm nhưng nếu tôi được bắt đầu lại từ đầu, tôi sẽ không làm việc vất vả như tôi đã làm.

Khi đó tôi còn trẻ và chuyện tận hưởng cuộc sống và các kỳ nghỉ hè cũng là điều hợp lý.

Rốt cuộc thì khi còn là sinh viên thì có nhiều tiền thì tốt nhưng ít tiền cũng không sao.

Ngoài ra tôi cũng ước gì tôi có thể làm việc nhiều hơn trong các môi trường chuyên nghiệp để có kinh nghiệm giúp tôi có thể chọn việc làm hợp lý trong tương lai.

Chuyển hướng

Khi học tiến sĩ, tôi rất quan tâm tới kinh tế và kế toán.

Tôi không muốn tiếp tục theo đuổi con đường kỹ sư mà tôi chọn trước đó và tôi cũng không muốn sau này sẽ làm các việc liên quan tới khoa học phải đi xa Luân Đôn.

Tất cả mọi việc đều trôi chảy và tôi phải thú thực rằng tôi đã luôn gặp may mắn.

Tôi nghĩ rằng tôi sẽ buồn chán nếu tôi làm vậy. Khi tôi kết thúc ba năm học tiến sĩ cũng là lúc cuộc bùng nổ các công ty internet và các vụ sát nhập công ty đang ở giai đoạn đỉnh điểm.

Chính vì thế chuyện xin vào làm tại một ngân hàng đầu tư chứng khoán là chuyện hợp lý.

Tình cờ người mà bây giờ là anh rể của tôi đã giàn xếp cho tôi một cuộc phỏng vấn với công ty mà anh đang làm việc.

Tôi tới cuộc phỏng vấn và được tuyển ngay vì tôi rất hào hứng với công việc và tất cả các kỹ năng mà tôi có được khi học tiến sĩ như tính tự giác, làm việc độc lập, kỹ năng tổ chức hoặc phân tích dữ liệu và hoàn thành công việc đúng thời hạn đều có thể áp dụng được trong công việc mới.

	Luân Đôn là thành phố được nhiều người ưa chuộng và do vậy tính cạnh tranh cũng cao

Vai trò đầu tiên của tôi là Quản lý Chất lượng trong một công ty phần mềm chuyên cung cấp các giải pháp cho các tổ hợp bảo hiểm của hãng Lloyds.

Tôi đã học các kiến thức mới rất nhanh và chuẩn bị chuyển sang vai trò kỹ thuật hơn là chuyên gia phát triển ứng dụng khi tôi có cơ hội chuyển sang Ngân hàng Đầu tư Chứng khoán UBS. Sau bốn vòng phỏng vấn, tôi đã được nhận vào làm.

Kể từ khi vào UBS, tôi đã làm ở rất nhiều vị trí trong đó có thử nghiệm và phát triển hệ thống, phân tích, điều phối dự án và quản lý nhóm.

Tất cả mọi việc đều trôi chảy và tôi phải thú thực rằng tôi đã luôn gặp may mắn.

Đôi điều suy nghĩ

Thời gian làm việc của tôi không phải là dài và cũng không hợp lý nếu tôi đưa ra những tư vấn về cách hành xử và làm việc tốt nhất. Tuy nhiên tôi có một số suy nghĩ cá nhân mà tôi muốn chia sẻ:

• Dù tôi thích làm việc cho ngân hàng UBS, đôi lúc tôi cảm thấy công việc không đủ thách thức đối với tôi. Khi rảnh rỗi, tôi học rất nhiều thứ về kinh doanh, các sản phẩm tài chính, các kỹ năng kỹ thuật, quản lý dự án, chủ tọa các cuộc họp, phát biểu trước công chúng... Những kỹ năng này giúp tôi trở thành con người toàn diện hơn.

Kỹ năng thuyết phục là rất quan trọng. Đó là chuyện biết được khách hàng hay đồng nghiệp cần gì và đưa ra được giải pháp hoặc sản phẩm giúp cho cuộc sống của họ tốt đẹp hơn.

• Kỹ năng thuyết phục là rất quan trọng. Đó là chuyện biết được khách hàng hay đồng nghiệp cần gì và đưa ra được giải pháp hoặc sản phẩm giúp cho cuộc sống của họ tốt đẹp hơn.

Khi làm việc cho một ngân hàng, đó là khả năng tối đa hóa tiềm năng kiếm tiền. Ngân hàng Đầu tư Chứng khoán là môi trường kinh doanh rất chú trọng tới lợi nhuận và vì vậy tất cả những gì chúng tôi làm đều phải phục vụ nhu cầu kinh doanh.

• Tôi nhận thấy rằng những đặc tính sau đây tăng khả năng thành công tại công sở: năng lực, nhiệt tình, khả năng học hỏi và tính chịu trách nhiệm. Những yếu tố quan trọng khác bao gồm duy trì mạng lưới quan hệ công việc, tức là phát triển và giữ quan hệ tốt với những người cùng làm việc với mình và những người giao tiếp tốt, sẵn lòng giúp đỡ người khác và thường tham gia các sự kiện và hoạt động xã hội sẽ dễ thực hiện điều này.

Nói tóm lại một người có thể rất giỏi trong một lĩnh vực kỹ thuật nhưng nếu người đó muốn được cất nhắc và các chức vụ cao hơn thì cần phải có những kỹ năng phi kỹ thuật.

• Tôi nhận thấy rằng những người giỏi với sự tự tin và cả quyết nhưng lại dễ gần luôn tiến xa. Những nam giới thành công trong công việc thường giỏi ăn nói, có năng lực và quản lý tốt.

Nói tóm lại một người có thể rất giỏi trong một lĩnh vực kỹ thuật nhưng nếu người đó muốn được cất nhắc và các chức vụ cao hơn thì cần phải có những kỹ năng phi kỹ thuật.

Những nữ giới thành công trong công việc thường cứng rắn và toát ra vẻ ‘đừng đùa với tôi’. Hơn nữa, những nữ nhân viên có ngoại hình hấp dẫn bên cạnh các kỹ năng nghề nghiệp khác dường như cũng tiến xa hơn. Đây là nét bất công của xã hội coi trọng hình ảnh như hiện nay.

• Tôi thực sự nghĩ rằng kỹ năng giao tiếp là rất quan trọng. Đó không phải là chuyện một người giỏi ngôn ngữ tới đâu mà là chuyện người đó trình bày các quan điểm của mình như thế nào. Tôi phải sử dụng các ngôn ngữ khác nhau (kinh doanh / kỹ thuật) tùy vào đối tượng mà tôi nói chuyện.

Tôi thực sự nghĩ rằng kỹ năng giao tiếp là rất quan trọng. Đó không phải là chuyện một người giỏi ngôn ngữ tới đâu mà là chuyện người đó trình bày các quan điểm của mình như thế nào.

• Tôi chấp nhận chuyện mỗi người mỗi khác và mình không thể kỳ vọng người ta sẽ ứng xử theo cách nhất định.

Tôi thường không ngấm ngầm bực tức ai và nếu tôi không thích điều gì, không thích một đồng nghiệp hay một lời nhận xét từ xếp, tôi cố để không lộ cảm xúc nhưng tôi sẽ nói chuyện riêng với họ trên tinh thần xây dựng.

• Mỗi khi có vấn đề, điều tối kỵ là bới lông tìm vết. Nếu có điều gì không mong muốn xảy ra, hãy cùng tìm giải pháp thay vì tốn thời gian tìm người để đổ lỗi. Sau khi đã giải quyết được khủng hoảng, chúng ta sẽ nhìn lại sự việc trên tinh thần xây dựng để tránh chuyện xảy ra trong tương lai.

• Tôi biết có nhiều người hài lòng với chuyện làm việc từ chín giờ sáng tới năm giờ chiều và chỉ có thế thôi. Họ chỉ đi làm để có lương trong khi những người khác sẵn sàng cố thêm một chút để gặp gỡ mọi người và tìm cơ hội để quảng cáo cho bản thân. Vấn đề là chuyện này tuỳ thuộc vào mỗi cá nhân.

• Tôi cũng tham gia vào nhiều công việc cộng đồng và tôi cũng qua đó học những kỹ năng trình bày và giao tiếp.

Cá nhân tôi tin rằng cuộc sống có thêm ý nghĩa và hoàn chỉnh hơn nếu chúng ta dành chút thời gian rảnh rỗi để làm những việc không phải cho cá nhân mình.

Cá nhân tôi tin rằng cuộc sống có thêm ý nghĩa và hoàn chỉnh hơn nếu chúng ta dành chút thời gian rảnh rỗi để làm những việc không phải cho cá nhân mình.

Với tôi, tất cả đều nằm trong một qúa trình học hỏi và tôi coi các trở ngại là kinh nghiệm học tập chứ không phải là vấn đề. Nói thì luôn dễ hơn làm và khi tôi gặp khó khăn tôi cũng cần có người khác nhắc tôi về chuyện này!

Tôi muốn kết thúc với lời chúc may mắn tới tất cả độc giả và thính giả BBC.

Từ lâu tôi vẫn ý thức được rằng tôi có may mắn sống trong một xã hội mà thành công phụ thuộc chủ yếu vào cá nhân tôi.

Ngoài công việc chuyên môn, hiện tôi đang tham gia đảng Lao Động và hy vọng sẽ được bầu làm nghị viên cho vùng Tower Hamlets.

Tôi đang viết nhật ký về quá trình vận động tranh cử với hy vọng chia xẻ và khuyến khích những người từ các cộng đồng thiểu số khai thác được hết các tiềm năng của họ và tham gia vào các hoạt động xã hội mà chúng ta muốn làm.

	Năm nay tôi hy vọng sẽ trở thành nghị viên tại Luân Đôn

Thông điệp của tôi là chúng ta cần khai thác tối đa tiềm năng của chúng ta và nếu xã hội nơi chúng ta sống, nhất là các xã hội như Hoa Kỳ, Anh, Pháp, hay Úc tạo cơ hội cho chúng ta thì chúng ta sẽ nhận lấy.

Nhưng đối với cả trong những môi trường hạn chế hơn, chúng ta vẫn nên thử sức.

Có được một điều gì đó, dù là nhỏ nhoi cũng còn hơn là không có gì.

(*) Bài do Nguyễn Hùng dịch từ bản tiếng Anh có ở bên tay phải. BBC hoan nghênh ý kiến đóng góp của quý vị về bài viết hoặc bài viết của quý vị về kinh nghiệm đi làm ở nước ngoài hoặc ở Việt Nam.

---------------------------------------------------------------------------------------
Ho Tam, tp HCM
Gởi anh Tuấn, Xin cảm ơn anh Tuấn về những chia sẽ của anh Xin cảm ơn quý đài về những thông tin này. Thật sự, những điều anh Tuấn nói tuy rất đỗi là bình thường nhưng là những kỹ năng rất quan trọng đối với tất cả mọi người trong công việc cũng như cuộc sống. Có lẽ, nhờ sự trau dồi, rèn luyện cọng với môi trường thuận lợi mà anh đã có những thành công như vậy. Thật sự mỗi cá nhân chỉ cần thực hiện tốt hững điều tưởng như nhỏ nhặt ấy thì xã hội chắc chắc sẽ phát triễn chứ không cần phải đặt ra mục tiêu hay lý tưởng gì to tát cả. Chân thành.

Ly Thu Van, Santa Ana, California
Tôi có lời khen đến em Tôn Thất Tuấn. Hãy cố gắng đạt thành ý nguyện mà mình mong ước. Từ sự thành công này tôi hy vọng em sẽ giúp đỡ cộng đồng người Việt ở hải ngoại một cách dễ dàng hơn. Chúc Tuấn đạt thành ý nguyện.