Hồng Nga Tường thuật từ Bangkok

	Báo cáo nói còn tồn tại vấn đề giới hạn quyền tín ngưỡng, quyền ngôn luận

Tuy Việt Nam không nằm trong nhóm bảy quốc gia bị Hoa Kỳ cho là các nước vi phạm nhân quyền mức độ trầm trọng nhất, nhưng thành tích nhân quyền của Việt Nam vẫn bị Mỹ coi là "chưa hài lòng".

Thế nhưng Mỹ cũng cho rằng công cuộc phát triển kinh tế tại Việt Nam đã và đang gây ảnh hưởng tích cực tới tình hình nhân quyền ở trong nước.

Trong phần mở đầu của bản báo cáo thường niên gồm 196 phần mà Bộ Ngoại giao Mỹ cho là đã phản ánh tình hình nhân quyền của tất cả các nước thành viên Liên Hiệp Quốc, trừ nước Mỹ, tên Việt Nam không bị nhắc đến như một trong các nước bị coi là vi phạm nhân quyền trầm trọng và có hệ thống nhất.

Bảy nước bị Hoa Kỳ liệt vào dạng quốc gia nơi quyền con người bị "tước bỏ hàng loạt" là Trung Quốc, Iran, Bắc Hàn, Miến Điện, Zimbabwe, Cuba và Belarus.

Tuy nhiên, trong phần nói tới Việt Nam, Hoa Kỳ nói rằng thành tích nhân quyền nước này trong năm 2005 vẫn "chưa hài lòng".

"Các quan chức chính phủ, nhất là tại các địa phương, tiếp tục gây vi phạm nghiêm trọng, cho dù đã có cải thiện".

Theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, vì Việt Nam là một nước độc đảng, Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục chiếm giữ vị trí độc tôn và lãnh đạo các hoạt động trong chính quyền và xã hội.

Bản báo cáo cũng đánh giá khu vực cao nguyên Trung phần và Tây Bắc Việt Nam, nơi có đông người dân tộc thiểu số, vẫn còn là những nơi gây quan ngại cho quốc tế về mặt nhân quyền và tự do tôn giáo. Tình trạng giới hạn quyền tín ngưỡng, quyền ngôn luận và hình thành tổ chức chính trị vẫn còn tồn tại.

Phản ứng

Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhanh chóng ra phản ứng về báo cáo nhân quyền của Bộ Ngoại giao Mỹ:

"Trong nhiều năm qua, Nhà nước Việt Nam đã có những nỗ lực to lớn để người dân được hưởng ngày một tốt hơn và đầy đủ hơn các quyền con người, được dư luận trong và ngoài nước đánh giá cao."

Nhà nước Việt Nam đã có những nỗ lực to lớn để người dân được hưởng ngày một tốt hơn.   Bộ Ngoại giao Việt Nam

Tuy nhiên, nhìn chung phần liên quan tới Việt Nam trong bản báo cáo năm nay, Mỹ đã dành cho Việt Nam nhiều đánh giá tích cực.

Đảng cộng sản Việt Nam được nhìn nhận là đang dần giảm bớt sự can thiệp vào hoạt động của chính phủ và về phần mình, chính phủ tiếp tục nâng cao vai trò của Quốc hội.

Cũng cần phải nhắc tới một điều là, Hoa Kỳ và Việt Nam gần đây đã nối lại đối thoại về nhân quyền sau ba năm gián đoạn, một điều chỉ dấu thái độ mà nhiều người bình luận là 'nhẹ tay' hơn của Washington đối với Việt Nam.

Nói về bình luận này, bà Ngô Thị Hiền, chủ tịch Ủy ban Tự do cho Tôn giáo Việt Nam, một tổ chức đấu tranh về nhân quyền và tự do tôn giáo đặt tại Hoa Kỳ, cho biết:

"Công tâm mà nói, Việt Nam có một số tiến bộ, khi so tình hình bây giờ với năm 2000. Sự nhẹ tay của người Mỹ cũng còn những quyền lợi, đầu tư ở Việt Nam. Một phần họ nghĩ rằng cũng phải 'vừa đánh vừa xoa', nếu họ có tiến bộ mà mình lúc nào cũng chỉ trích thì cũng phản tác dụng."

Sự nhẹ tay của người Mỹ cũng còn những quyền lợi, đầu tư ở Việt Nam.   Bà Ngô Thị Hiền

Một trong những lý do dẫn đến các cải thiện trong lĩnh vực nhân quyền tại Việt Nam được báo cáo thường niên đánh giá là do sự phát triển kinh tế và hội nhập với quốc tế.

Mỹ cho rằng chính phủ Việt Nam "tiếp tục phát triển liên hệ rộng hơn, chủ yếu là về kinh tế, với thế giới bên ngoài" và điều này khiến có thay đổi trong quan điểm về nhân quyền của họ.

Xu thế

Quả thực tại Việt Nam xu hướng không thể đảo ngược hiện nay là hội nhập và phát triển kinh tế, một quá trình không thể xảy ra mà không có sự tham gia của các đối tác Mỹ. Hoa Kỳ hiện là nước đầu tư lớn nhất vào Việt Nam.

Ông Thomas O'Dore, chủ tịch Phòng thương mại Hoa Kỳ tại Hà Nội, nói giới kinh doanh Mỹ không để ý lắm tới các báo cáo nhân quyền mà chính phủ đưa ra.

Ông O'Dore nói rằng không phải là doanh nghiệp Mỹ không quan tâm, nhưng báo cáo của Bộ ngoại giao Mỹ không phải là cơ sở chính để doanh nghiệp Mỹ quyết định làm ăn tại Việt Nam hay không.

"Họ quan tâm hơn cả là khung luật pháp có hỗ trợ nhà đầu tư không, quyền lợi của họ có được bảo vệ không, và tính cạnh tranh của thị trường đến đâu."

Vì vậy mà trong khi Bộ Ngoại giao ra báo cáo chỉ trích một số vấn đề nhân quyền ở Việt Nam thì tuần này, một đoàn đại biểu gồm hơn hai mươi doanh nghiệp hàng đầu của Mỹ vẫn tới thăm và tìm hiểu cơ hội làm ăn ở Việt Nam.

Nhiều người tin rằng thay đổi mạnh mẽ về kinh tế sẽ dẫn tới các thay đổi về chính trị.

Hiện mọi sự chú ý đang tập trung vào vòng đàm phán song phương Việt Nam - Hoa Kỳ về việc Việt Nam gia nhập tổ chức Thương mại Thế giới, sẽ diễn ra vào tuần cuối tháng Ba này tại Geneva.

Để vào WTO, ngoài kết thúc đàm phán song phương, Việt Nam còn phải được Quốc hội Hoa Kỳ trao Quy chế bình thường hóa Thương mại Vĩnh viễn.

Tuy Việt Nam vẫn còn nằm trong danh sách các nước gây quan ngại về nhân quyền, gọi tắt là CPC, của Mỹ. Nhưng nếu đạt được việc gia nhập WTO trong năm 2006 này, điều đó sẽ chứng tỏ đánh giá của Hoa Kỳ về nhân quyền và tự do tôn giáo tại Việt Nam đã thay đổi tới mức nào.