Bà Lê Kim Dung, Oxfam, nói nông nghiệp Việt Nam chịu nhiều thách thức khi vào WTO

Việt Nam hy vọng hoàn tất đàm phán để có thể gia nhập tổ chức WTO trước thời điểm Hà Nội tổ chức hội nghị APEC tháng 11 năm nay.

Tuy nhiên, tiến trình đàm phán ở Washington được biết là diễn ra khá gai góc, và hai bên chưa thống nhất được ở một số vấn đề.

Khi tiến trình chuẩn bị và đàm phán của Việt Nam từ 10 năm qua đang đi vào giai đoạn cuối, tổ chức phi chính phủ Oxfam có kêu gọi các nước giàu cho Việt Nam những điều khoản công bằng hơn khi thương thảo.

Oxfam cũng bày tỏ lo ngại việc gia nhập WTO có thể buộc Việt Nam mở cửa nền kinh tế quá nhanh, gây ảnh hưởng tiêu cực cho chiến lược phát triển quốc gia.

Bà Lê Kim Dung, chuyên gia của tổ chức Oxfam ở Việt Nam, nói với đài BBC rằng trong đàm phán về việc gia nhập WTO, những nước giàu có những lợi thế mà Việt Nam không có:

Lê Kim Dung: Theo phân tích của Oxfam, Mỹ là một trong những điển hình của tiêu chuẩn kép. Một mặt, Mỹ trợ cấp rất nhiều cho nông nghiệp, ví dụ, 10 tỉ đôla một năm cho các nông trang trồng ngô. Mỹ cũng dùng một số cơ chế được WTO cho phép, ví dụ Cơ chế tự vệ đặc biệt, để bảo hộ một số ngành hàng khi có biến động giá cả.

VN đã bị buộc là mọi trợ cấp liên quan xuất khẩu phải giảm ngay sau khi vào WTO.   Lê Kim Dung, Oxfam

Nhưng khi đàm phán với các nước đang gia nhập như Việt Nam (VN), Mỹ luôn ép phải giảm mức thuế nông nghiệp bình quân của VN.

Những nước đang phát triển như VN cũng bị từ chối các biện pháp mà các nước giàu được dùng, ví dụ hạn ngạch thuế quan hay cơ chế tự vệ đặc biệt trong một số mặt hàng có sức cạnh tranh thấp.

Về trợ cấp nông nghiệp, ngay cả Mỹ và EU trong vòng Doha cũng chỉ đưa ra cam kết đến 2013 sẽ giảm hỗ trợ xuất khẩu. Nhưng VN đã bị buộc là mọi trợ cấp liên quan xuất khẩu phải giảm ngay sau khi vào WTO. Những ví dụ như thế đang đặt ra thách thức rất lớn cho VN.

BBC:EU có những cái gọi là ‘tiêu chuẩn kép’ như vậy không? Vì sao đàm phán VN- EU lại tỏ ra dễ dàng hơn?

Thực tế của toàn bộ quá trình đàm phán gia nhập WTO, mà thường không bao giờ được công khai toàn bộ, là khi mức độ cam kết của VN với một nước nào đó, như Mỹ chẳng hạn, đã hoàn tất, thì mức cam kết ấy trở thành chung cho các đối tác khác. Như thế, dẫu cứ cho là EU khi đàm phán với VN đã dễ dàng hơn, thì kết cục là họ vẫn sẽ được hưởng cái mức chấp nhận cuối cùng của VN trong đàm phán.

Thật ra, mức độ trợ cấp của EU cũng rất nhiều. Có thể khi đàm phán về WTO, EU không thẳng thừng như Mỹ. Nhưng mặt khác, họ cũng không bảo đảm gì cho các nước nghèo như VN được tiếp cận những ưu đãi trong WTO đối với các quốc gia có trình độ phát triển thấp.

BBC:Như vậy liệu có cách nào dung hòa giữa việc VN gia nhập WTO và giá mà người nông dân phải trả?

Đây là thách thức rất lớn cho chính phủ VN, nơi ra quyết định cuối cùng. Với các chuyên gia ở Oxfam, thì vấn đề không chỉ là đàm phán cách nào đây để giảm thiểu thiệt hại cho nông dân. Vấn đề còn là, làm thế nào để việc gia nhập WTO cũng tạo cơ hội để người nông dân được hưởng lợi từ những lợi ích tiềm năng.

Chúng tôi cũng hy vọng chính phủ VN sẽ giữ vững một số quan điểm khi đàm phán, ví dụ như quyền sử dụng một số cơ chế tự vệ đặc biệt.