Quốc Phương BBC Việt ngữ

	Jean-Claude Pomonti là bình luận viên thời sự về Đông Nam Á của tờ Le Monde

Chính quyền Việt Nam sẽ có hai ngày quốc tang cho ông Võ Văn Kiệt vào ngày 14 và 15 tháng 6, và đánh giá việc ông mất đi 'là một tổn thất'.

Cây bút Jean-Claude Pomonti, bình luận viên thời sự chính trị Đông Nam Á của tờ Le Monde Diplomatique của Pháp trong suốt 25 năm gần đây và là tác giả của nhiều sách biên khảo về chính trị Việt Nam đương đại, trong đó có cuốn "Phạm Xuân Ẩn - một điệp viên thầm lặng", đã cho BBC Việt ngữ biết đánh giá về ông Võ Văn Kiệt:

Pomonti: Ông là một trong những chân dung nổi tiếng nhất của những nhà đổi mới chủ chốt trong lịch sử đương đại gần đây của Việt Nam, nhất là giai đoạn 1991 tới 1997, khi ông lên làm Thủ tướng Chính phủ. Ông đã thúc đẩy sự cải tổ các cơ chế, bộ máy của Việt Nam, khuyến khích đầu tư, mở của của Việt Nam ra quốc tế.

BBC:Liệu có thể coi ông là kiến trúc sư trưởng của công cuộc Đổi mới của Việt Nam?

Pomonti: Đúng vậy, ông là một kiến trúc sư chủ chốt của Đổi mới ở Việt Nam năm 1986.

BBC:Thời điểm đó, có những khuôn mặt đổi mới ở Việt Nam như ông Nguyễn Văn Linh, Tổng bí thư, và đương nhiên là ông Võ Văn Kiệt, tại sao Việt Nam chỉ dừng ở đó mà không xuất hiện một nhân vật như Gorbachov?

Pomonti: Thời điểm đó, một trong các tam đầu chế, ông Nguyễn Văn Linh đã bị sốc vì sự kiện sụp đổ của Bức tường Bá Linh và sau đó là của toàn bộ Khối Đông Âu Xã hội Chủ nghĩa. Ông Linh đã co lại, trong khi đó ông Kiệt bị hạn chế bởi bộ ba quyền lực Tổng bí thư, Chủ tịch Nước và Thủ tướng. Nhưng ông Linh là nhà đổi mới quan trọng và sau này ông Kiệt đã tiếp tục mạnh mẽ.

Hơn nữa, cần phải phân biệt cải tổ Việt Nam khác với cải tổ ở Nga. Ở Liên Xô, Gorbachov cải tổ để đặt dấu chấm hết cho chủ nghĩa xã hội, còn ở Việt Nam và Trung Quốc, người ta cải tổ để cứu vãn, giữ lại thể chế và làm cho nó có cảm giác được dễ chấp nhận theo một cách khác.

	Ông Võ Văn Kiệt nắm quyền Thủ tướng VN từ năm 1991 đến 1997

Ở Liên Xô, Gorbachov bị bật tung như một nút chai vì không kiểm soát được tình hình, còn ở Việt Nam và Trung Quốc, các nhà lãnh đạo tiếp sức nhau trong việc truyền nhau và duy trì quyền lực.

BBC:Liệu có điều gì ông Kiệt đã có thể làm tốt hơn mà chưa làm khi còn ngồi trên ghế Thủ tướng và nắm quyền bính?

Pomonti: Thực ra thì ông đã có nhiều nỗ lực, như hồi lãnh đạo miền Nam ở thành phố Hồ Chí Minh trước đó. Còn sau này, ông đã tiếp tục tư tưởng đổi mới có từ năm 1986, khi ông làm Thủ tướng. Việt Nam còn bị kẹt về nhiều chuyện trong đó phải tính tới quan hệ với những nhà lãnh đạo được cho là bảo thủ trong nội bộ.

BBC:Vì sao có người cho là ông nổi tiếng hơn những người kế nhiệm?

Pomonti: Ông là một cá tính mạnh, luôn logic về tư tưởng đổi mới, kể cả khi hồi hưu. Ông cởi mở, cả với những người bất đồng chính kiến, bênh vực dân, báo chí, chống bảo thủ, tham nhũng.

Còn như ông Nguyễn Tấn Dũng hiện nay, ông mới lên làm Thủ tướng, còn cần nhiều thời gian để khẳng định tính cách.