Thỏa thuận Việt - Mỹ năm 2006 mở đường cho Việt Nam gia nhập WTO

Theo thống kê chính thức, thương mại song phương đạt mức 12 tỉ USD trong năm 2007, tăng 36% so với năm 2006.

Và tương tự mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc, đến một lúc nào đó, quan hệ thương mại phát triển lại làm nảy sinh những câu hỏi chính trị.

Khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm Hoa Kỳ tháng Sáu 2008, giới quan sát nhận định Tổng thống Bush đối diện bài toán khó: vừa phải thúc đẩy giao thương lại cũng phải nhắc Hà Nội về hồ sơ nhân quyền.

Và khi gặp nhau tại Nhà Trắng, ông Bush cho biết Hoa Kỳ và Việt Nam đồng ý mở các cuộc đàm phán cấp cao về kinh tế, quốc phòng và nhiều lĩnh vực khác.

Tổng thống Bush nói hai người đã thảo luận về ''tự do, tự do tôn giáo và tự do chính trị''.

''Tôi nói với ngài thủ tướng rằng tôi nghĩ những cố gắng của chính phủ trong lĩnh vực tự do tôn giáo là đáng chú ý,'' ông Bush nói.

Tại sao đến Việt Nam?

Viết trên báo Washington Post ngày 9 tháng Bảy, nhà bình luận Harold Meyerson một lần nữa đặt câu hỏi tại sao các nhà đầu tư Mỹ ưa chuộng Việt Nam.

Thương mại Việt Mỹ 2001: Ký Hiệp định thương mại song phương 2006: Mỹ cấp quy chế PNTR cho VN 2007: Buôn bán hai chiều vượt mức 12 tỷ đôla

Ông ghi nhận: “Làm ăn ở Trung Quốc bắt đầu trở nên thật tốn kém.”

Kết quả là nhiều doanh nghiệp Mỹ và đa quốc gia nay hướng về phía nam. Đầu tư nước ngoài vào Việt Nam tăng 136% từ 2006 đến 2007, trong khi chỉ tăng 14% ở Trung Quốc.

Harold Meyerson tự hỏi tại sao lại là Việt Nam mà không phải Thái Lan (giá nhân công rẻ tương tự) hay Philippines (nói chung là dân chủ hơn)?

Tác giả nhận định các nhà đại tư bản Mỹ hẳn thích đầu tư ở một Việt Nam cộng sản hơn là một Việt Nam “dân chủ ít kỷ luật hơn, hỗn độn hơn, nếu một nước như thế có tồn tại”.

Lấy hiện trạng Trung Quốc làm ví dụ, tác giả thấy đầu tư chỉ giúp “các chính thể độc đoán mạnh hơn”.

Đối thoại hơn đối đầu?

Mang một quan điểm khác, J. Peter Phạm, từ Đại học James Madison, cho rằng quan hệ thân thiết hơn với nước cựu thù sẽ chỉ có lợi cho chính sách khu vực của Mỹ.

Viết trên National Interest ngày 1 tháng Bảy nhân việc Việt Nam làm Chủ tịch luân phiên Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc trong một tháng, tác giả nói tình hình cải thiện từ 20 năm qua tới mức nhiều “thuyền nhân”, và cả con cháu của họ, đã trở về.

	Việt Nam sẽ chủ tọa các cuộc họp ở Hội đồng Bảo an trong tháng 7

“Và khác với láng giềng Trung Quốc, Việt Nam đã khá thành công trong việc giảm nghèo và duy trì sự gắn kết xã hội.”

Không chỉ giới hạn ở kinh tế, Việt Nam cũng chứng tỏ một chính sách đối ngoại chủ động hơn.

Tác giả ghi nhận hồi tháng Ba, Hà Nội thôi giữ quan điểm “không can thiệp chủ quyền” khi bỏ phiếu tán thành có vòng trừng phạt mới chống Iran.

Ông J. Peter Pham nhắc lại luận điểm mà ông từng đưa ra trong một bài báo năm trước, sự mới nổi của Việt Nam là “cơ hội hiếm có không chỉ để thúc đẩy lý tưởng về dân tộc và thị trường tự do tại một xã hội đang mở cửa, mà còn thúc đẩy quyền lợi quốc gia tại một khu vực quan trọng về địa chính trị.”

Khó có dự đoán chính xác liệu giao thương sẽ tác động thế nào đến hệ thống chính trị Việt Nam.

Chắc chắn hơn, có thể nói rằng cuộc tranh cãi giữa các quan điểm sẽ còn tiếp tục.