01 Tháng 10 2008 - Cập nhật 15h18 GMT

Quốc Phương
BBC Việt ngữ

Trí thức VN bàn giải pháp cho xung đột Công giáo

Giới nghiên cứu ở Việt Nam muốn đặt vụ tranh chấp đất đai giữa Giáo hội Thiên Chúa giáo ở Hà Nội và chính quyền trong bối cảnh có hòa giải dân chủ và điều chỉnh pháp luật.

Các trí thức có tiếng từ nhiều viện nghiên cứu lớn của nhà nước cũng nói với BBC Việt ngữ rằng cần hòa giải trong tinh thần xã hội dân sự.

Trước hết, nhà sử học Nguyễn Quang Ngọc cho rằng: "Nhà thờ (Thái Hà) và Giáo hội Hà Nội lẽ ra nên có đơn đề nghị cấp đất gửi Nhà nước hơn là thực hiện việc đòi đất như vừa qua."

Tuân thủ pháp luật

Chia sẻ quan điểm của chính quyền, Giáo sư Viện trưởng Viện Việt Nam học và Phát triển ở Hà Nội nhận định:

"Đất đai thuộc quyền sở hữu của toàn dân, do nhà nước đại diện quản lý. Do đó, nếu giáo hội, là một bộ phận nhân dân, có nhu cầu, thì có đơn từ đề nghị xem xét nguyện vọng gửi Nhà nước."

Trước việc Giáo hội Hà Nội nói họ có các chứng cứ pháp lý về quyền sở hữu của các khu đất ở phố Nhà Chung và giáo xứ Thái Hà, giáo sư Ngọc nói:

"Nếu đặt vấn đề như vậy, thì Nhà thờ lớn Hà Nội trước đây toạ lạc trên phần đất của Chùa Báo Thiên. Vấn đề là cần tuân thủ theo pháp luật của một Nhà nước,"

Tuy thế, giáo sư Ngọc, cựu chủ nhiệm Khoa sử, Đại học Quốc gia Hà Nội cũng nói về vấn đề pháp luật:

"Khi pháp luật có điểm chưa chuẩn, sai, cần sửa chữa, thì sẽ có các quá trình pháp lý để điều chỉnh luật."

Theo ông việc điều chỉnh luật có thể thông qua quốc hội và các thủ tục, quy trình pháp lý khác.

Còn tiến sĩ Nguyễn Quang Tuyến, chuyên gia luật đất đai và bất động sản thuộc Đại học Luật Hà Nội, trong một phỏng vấn gần đây với BBC Việt ngữ về các vụ đòi đất tôn giáo, bình luận:

"Tôi cho rằng cách thức đòi đất như sự việc ở Thái Hà vừa rối có yếu tố hơi quá khích. Tôi không thực sự tán thành."

Song chuyên gia luật này cũng lưu ý: "Mọi công dân đều có quyền khiếu nại và quyền này đã được Hiến pháp Nước CHXHCN Việt Nam khẳng định. Vấn đề đất đai và luật đất đai ở Việt Nam rất phức tạp. Việc hoàn thiện luật cũng cần nhiều thời gian."

Từ Viện Xã hội học Hà Nội, Tiến sĩ Nguyễn Đức Truyến nhận định:

"Lẽ ra đã không xảy ra chuyện nếu như hai bên ngay từ đầu có thể bàn bạc với nhau,”

“Hai bên cùng lắng nghe nhu cầu của nhau, một bên thiếu không gian công cộng, vui chơi, một bên thiếu chỗ để hành lễ và đặt để các biểu tượng tôn giáo."

Ông Truyến nói: "Thực ra nếu người Công giáo được hỏi ý kiến ngay từ đầu về việc xây vườn hoa, công viên, có thể họ đã vui vẻ đồng ý."

Theo ông, người Công giáo thấy không thoải mái vì không được lắng nghe nhu cầu, nguyện vọng và được có ý kiến đầy đủ.

Nhìn rộng hơn, theo TS. Truyến, thì “tất cả chỉ là vấn đề thủ tục, nhưng thủ tục lại là vấn đề dân chủ."

Niềm tin và ý thức hệ

Trong chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam từng có quan điểm rằng "Công giáo là một 'cục bướu trong lòng dân tộc' do thời kỳ thực dân, đế quốc để lại.

Cách diễn giải này có nguy cơ tiềm tàng biến xung đột nhỏ thành lớn, thậm chí kéo các cộng đồng tôn giáo khác nữa vào cuộc tranh luận giữa chính quyền và Công giáo.

Nay, theo ông Nguyễn Quang Ngọc thì “Quan điểm về tôn giáo của Đảng và Nhà nước ở Việt Nam là mọi tôn giáo đều bình đẳng. Công giáo có nhiều đóng góp trong lịch sử của Việt Nam từ trước tới nay.”

Còn từ Viện Nghiên cứu Truyền thống và Phát triển, Giáo sư Tô Duy Hợp quan niệm rằng Công giáo và các giáo dân đã từ lâu hoà nhập trong xã hội và văn hoá Việt Nam, nên không hề có vấn đề đối đầu công giáo - dân tộc, công giáo - xã hội.

Theo ông, “Nếu có chăng là có sự xung đột tạm thời hiện nay giữa Công giáo và nhà nước. Mà sự xung đột hay mâu thuẫn nào hiện nay cũng cần có sự hoà giải".

Giáo sư Hợp cũng thừa nhận mâu thuẫn, xung đột này không đơn giản vì nhà nước đương đại tại Việt Nam là một nhà nước có ý thức hệ rõ ràng.

Chính ý thức hệ này theo ông lại có thể đối lập với Công giáo.

"Hai bên đã có quá trình chung sống lâu nay, nhưng ý thức hệ của Nhà nước cộng sản là ý thức hệ vô thần, nên mâu thuẫn này là cực kỳ phức tạp."

Giáo sư Tô Duy Hợp, cho rằng:

"Có thể có hướng trung gian hoà giải giữa chính quyền địa phương và giáo hội Công giáo. Con đường đó ở nhiều nước có thể thực hiện thông qua các hội đoàn trong xã hội dân sự".

Giáo sư Hợp tin rằng nếu tại Việt Nam có một tổ chức như liên đoàn hay hiệp hội các tổ chức tôn giáo, thì đây có thể là một chủ thể đứng ra làm trung gian trong cuộc tranh chấp.

Nhưng ông cũng cho rằng xã hội dân sự vẫn chưa được phát triển đúng mức và đang gặp một số vấn đề về phát triển ở Việt Nam.

---

Vũ Văn Tuấn

Về cơ bản, tôi cho rằng các nhà trí thức của Việt Nam nói có trước có sau, có tình có lý, song họ cũng đang sống tại Hà Nội cho nên việc bày tỏ chính kiến cũng chưa thực sự hết ý. Tôi thích cách đặt vấn đề của TS. Nguyễn Đức Truyến. Nếu có sự hợp tác, bàn bạc, hội ý về việc xây dựng hai Công Viên thì mọi việc không xảy ra như vậy.

Đáng buồn thay, dự án xây dựng hai công viên là ngoài mong đợi, nó chỉ hình thành sau khi Tòa GM và giáo xứ Thái Hà phản đối việc phân lô bán đất. Chính quyền HN cũng nên kiểm tra lại việc chia lô bán đất là quyết định của ai? Ai đã thực hiện việc này? Giới trí thức HN nói sao về vấn đề này?

Tương, Bình Dương
Ai là người đề xuất những biện pháp canh tân đất nước dưới triều Nguyễn? Đó là Nguyễn Trường Tộ- Ông là một người công giáo. Nhưng Triều đình nhà Nguyễn quá mê muội không những không nghe mà còn đòi xử trảm ông nữa. Vậy ai là cái u nhọt trong quá trình phát triển của Việt nam. Rất tiếc cái u mê đó vẫn còn tồn tại trong nhà cầm quyền Hà nội hiện nay.

Aly, TPHCM
BBC nên có nhiều bài báo như thế này. Phỏng vấn những nhà nghiên cứu hay hơn nhiều phỏng vấn những các cha ở nhà thờ Hà Nội, phỏng vấn này nên làm trước xảy ra thời điểm tranh chấp căng thẳng nhất. Đã lâu mới thấy BBC có một bài viết chất lượng như vậy!

Tô Trần Hùng
Một số bạn không là người công giáo vui lòng đừng nhận xét về giáo lý của chúng tôi. Chúng tôi luôn là những người dân chủ, các Cha là những vị chủ chăn của chúng tôi trên phương diện tinh thần, do đó các Ngài một mặt nào đó là người linh hướng cho giáo dân. Giáo dân có quyền dân chủ và không phải lúc nào cũng nghe theo lời Cha răm ráp, không được cãi lại như một số bạn nói.

Tiếp nữa, hàng ngày, hàng tuần chúng tôi đều có thánh lễ và các hoạt động, tổ chức của chúng tôi thế nào nếu bạn nào không hiểu xin đừng phát biểu như thế. Là một người Công Giáo(nói thẳng tôi ko phải e ngại khi nói mình đạo công giáo trên đây) và là một tri thức trẻ, tôi chỉ nhận định một cách khách quan.

Nếu như Nhà nước ta dân chủ, do dân và vì dân thì trước khi xây hai cái công viên đó, họ bàn qua với phía Hội đồng Giám mục một cách thẳng thắn và rõ ràng thì có chuyện gì xảy ra đâu? Chỉ có điều "cây kim" trong bọc lâu ngày sẽ bị lòi ra. Nhà nước đã bị phát hiện định đem mảnh đất đó hợp thức hóa cho Tư Nhân làm "building", nên mới bị giáo dân thắp nến đòi công bằng.

"Đứa trẻ" ăn trầu không được thì phải nhả ra, và Nhà nước ta nhả ra hai cái công viên cũng như làm rầm rộ mọi chuyện lên để tìm kiếm sự ủng hộ từ phía nhân dân cả nước. Ai biết chắc trước được hai cái công viên đó sẽ tồn tại trong bao lâu? 2-3 năm? Biết đâu một ngày sẽ bị "đô thị hóa hợp pháp" thành building. Ai có thể trả lời cho tôi câu hỏi này?

Pinochio
Tôi thật sự không hiểu nếu tôi mua đất từ một nhà Chùa, ví dụ Vĩnh Nghiêm tại Sài Gòn, sau đó tôi xây nhà và bị ai đó chiếm dụng. Nay tôi đòi lại thì lại bị nói là "sở hữu toàn dân", "đất này trước kia của chùa Vĩnh Nghiêm"; nó có gọi là lịch sử hay công bằng không?

Còn cho là Công Giáo là u nhọt của xã hội VN thì hãy cho nó ra ngoài vòng pháp luật; cấm nó hoạt động và bắt tất cả giáo dân nào còn đi theo đạo bỏ tù hết đi. Có lẽ người Công Giáo cũng sẵn sàng chịu chết nếu toàn dân VN lên án họ và muốn giết họ như chuyện đã làm trong thời kỳ cải cách ruộng đất: cán bộ đảng viên trung thành bị oan sai cũng sẵn sàng nhận cái chết mà không dám chống lại.

Nếu nói Phật giáo bị chế độ Ngô Đình Diệm đàn áp thì Công giáo trong miền Nam cũng khô! ng khác bao nhiêu sau 30/4/1975. Xin hỏi có bao nhiêu cơ sở, nhà đất của Công giáo bị Chính Quyền xung vào công quỹ? Nói Công Giáo xấu xa thì tại sao họ lại phải ghi giấy dâng hiến tài sản cho Nhà Nước? Nói ra thì thấy mâu thuẫn chồng chất. Cho tôi đối chất với các "trí thức có tiếng từ nhiều viện nghiên cứu lớn của Nhà Nước" thì tôi nghĩ người nông dân cũng không chắc thua đâu.

AK
Cảm ơn bạn Sap-se ở Sài Gòn. Có lẽ vì giới hạn câu chữ nên bạn có thể hiểu lầm, ý nghĩa khi tôi nói tới "thắp nhang”, “cầu nguyện”; lẽ ra phải đóng nháy hai từ nầy mới đúng. Chủ nghĩa Xã hội chỉ là một sản phẩm của một bộ phận loài người mới sản sinh trong quá trình phát triển vài trăm năm trở lại đây mà thôi.

Các chủ thuyết "vô thần" cũng được sinh ra từ đó. Với ý kiến này, tôi ám chỉ điều xa hơn kia, chứ không có ý xúc phạm đến lòng thành kính của hầu hết những người dân Á đông và Việt Nam ta. Cái khái niệm vô, hữu thần con người dùng lâu nay cũng mang ý nghĩa na ná như vậy để phân định hai trường phái mà thôi.

Chắc chúng ta còn nhớ sản phẩm của chủ nghĩa vô thần khi đập phá bao nhiêu chùa chiền, đền đài, miếu võ và phỉ báng đức tin ở Trung Quốc, Việt Nam, Campuchia... Khi không tin là có thượng đế, tiên phật, thánh thần, ma quỷ thì những nén nhang mị dân đâu có ý nghĩa gì? Thành thật cảm ơn bạn và Ban Biên tập diễn đàn nầy. Tôi xin nói thêm với bạn Trần Hùng là có thể bạn hiểu sai về ý kiến của VX rồi, xin xem lại kẻo lạc đề!.

Trần Xuân Thông, Chec Republic
Cám ơn bài viết như tất tiếc tác giả không cho biết cách hiểu chữ "trí thức" có nghĩa là sao. Vì trong các câu trả lời của những "trí thức" tại Việt Nam, tôi nghĩ rằng cần một định nghĩa. Không có một người "trí thức" VN nào có ý kiến riêng đến vấn đề liên quan, mà chỉ lập lại những gì đã nghe đến ngàn vạn lần nơi khác.

Có thể gọi là "trí thức" nếu không có tư duy độc lập và tính phê bình được chăng? Đúng và rõ hơn có thể là cách gọi "trí thức CSVN". "Trí thức" theo tôi không đồng nghĩa với chối bỏ thực tế.

Vài thí dụ lấy từ bài để làm rõ. Trước hết, nhà sử học Nguyễn Quang Ngọc suy theo kiểu duy nhất mà ông biết "Cơ chế xin cho". Ông có nghe, có nhìn thấy hàng chục ngàn lá đơn của những người bị mất đất từ hàng chục năm qua! Và những dân oan nằm ở Hà nội và Sài Gòn chờ đợi cứu xét! Và đất là của họ bị cướp, thì tại sao lại phải xin cấp, xin cho?

Và ông cũng nhắm mắt trước thực tế ràng những người có 'đạo đức vô sản' sống trong biệt thự và hàng triệu dân nghèo thì sống trong vách lá! Ai xin ai và ai cho ai?

Hai là, hay lại phải trả lời kiểu đã quen như vấn đề đất đai và luật đất đai ở Việt Nam rất phức tạp. Việc hoàn thiện luật cũng cần nhiều thời gian" như ý của tiến sĩ Nguyễn Quang Tuyến. Xin hỏi hơn 30 năm sau "giải phóng" chưa đủ hay sao? Thời gian là bao lâu thưa ông?

Hải, Sài Gòn
Tôi xin hỏi Giáo sư Nguyễn Quang Ngọc, trường hợp Giáo sư đã gửi đơn đề đạt nguyện vọng đã lâu, tới 12 năm chẳng hạn, nhưng đơn của Giáo sư không được ngó nàng, xem xét, trong khi Giáo sư có đủ giấy tờ hợp lệ, mà đất đai đó của Giáo sư lại đang sắp sửa bị xâu xé, thì Giáo sư sẽ làm gì? Việc điều chỉnh luật đất đai thông qua Quốc hội, có thấy Nhà nước làm đến chốn đâu? Nếu không có các buổi cầu nguyện đòi công lý này thì liệu Nhà nước có điều chỉnh luật không thưa Giáo sư?

Tư Việt, Mỹ
Cộng sản và Công giáo đều là hai sản phẩm của Tây phương. Nếu người Cộng sản nhìn người Công giáo tôn thờ một sản phẩm ngoại bang, thì có những người Việt chân chính sẽ nhìn người cộng sản như vậy. Nước Việt cần người giỏi dù là tín ngưỡng nào. Chỉ có một chủ nghĩa yêu nước sáng suốt và có trách nhiệm mới có thể đưa dân tộc ra khỏi vòng luẩn quẩn để cho thấy sự đồng lòng của một hội nghị Diên Hồng để đưa đất nước đến vinh quang thực sự.

Mic, Hà Nội
Nếu nhà nước Việt Nam cũng tôn trọng con người, tôn trọng nguyện vọng chính đáng của con người thì chẳng có gì là không giải quyết được. Ở những quốc gia phát triển, mỗi tôn giáo được đặt đúng vị trí của họ để lo đời sống tinh thần cho một bộ phận người dân. Ai cũng có thể thấy đời sống của người theo tôn giáo có tốt hơn người "vô thần" không?

Nếu nhà nước thấy đó là giá trị mà tôn giáo mang lại thì sao không tạo điều kiện để tôn giáo hoạt động. Mà thấy có tôn giáo nào lật đổ nhà nước đâu. Không đồng quan điểm không có nghĩa là không làm việc cùng nhau được. Miễn là giải quyết trong tinh thần tôn trọng nhau. Còn chúng ta theo dõi các sự kiện xảy ra thì đã biết ai tôn trọng ai rồi.

Người Việt
Thật đáng buồn cho đất nước Việt Nam chúng ta. Không chỉ người Công giáo mất đất, mà ngay cả người Tin Lành cũng không ngoại lệ. Nhiều cơ sở đất đai, nhà cửa Tin Lành bị trưng dụng và sử dụng cho mục đích của chính quyền. Cho nên Nhà nước sẽ không bao giờ trả đất cho bất cứ ai, nếu trả cho người này thì chắc chắn những nơi khác sẽ đứng lên đòi. Lúc đó chắc Nhà nước sẽ trả đất mỏi mệt. Vì không ít cơ sở của các tôn giáo hiện nhà nước đang quản lý. Mong sao mọi chuyện tốt đẹp trong tương lai.

Người Sài Gòn, TPHCM
Tôi thấy TS Truyến không nhìn thấy vấn đề là tình trạng của hai lô đất này trước khi giáo dân đòi lại. Nó bị các quan lại tham nhũng xâu xé, nên giáo dân mới đòi lại. Nếu đã làm nghiên cứu, mà Tiến sĩ nói như vậy thì thế hệ mai sau sẽ học lịch sử ra sao?

Nguyên Vũ, HCM
Tôi không đồng ý với ABC vì câu nói "Thiên Chúa giáo là một cái u" vì bạn đã không tôn trọng tôn giáo. Nhưng tôi đồng ý với nhận định dưới của bạn về hành động của Giáo xứ Thái Hà và Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt có phần đáng trách.

Sap Se, Sài Gòn,
Gửi bạn AK, vô thần và hữu thần là gì? Nếu bạn chỉ nghĩ Hữu thần là bạn phải thắp nhang và cầu nguyện thì đó chỉ mới là hình thức thể hiện của một cá nhân hay tập thể với một tôn giáo bất kỳ nào đó. Cái cốt yếu ở Hữu thần đó là đức tin,là lòng tin của chính mình... vào chính tôn giáo mà mình tôn thờ!

Ở một đất nước chế độ XHCN thì đúng là vô thần,vì vô thần là không có Quốc giáo, không một tôn giáo nào được phép can thiệp vào vấn đề chính trị. Việc các đảng viên đảng viên thắp nhang,cúng bái và cầu nguyện đó là đức tin của mỗi người,nó phù hợp với bản chất của con người á đông từ xa xưa đến nay.

Ví dụ:việc thắp nhang cúng bái vào ngay giỗ quốc tổ 10-3 hằng năm đó là lòng tôn kính của người dân Việt tưởng nhớ đến tổ tiên của mình. Hay việc dâng hương lên các anh hùng, liệt sĩ để tỏ lòng thành kính vì sự hy sinh sương máu của họ đã hy sinh tính mạng để bảo vệ tổ quốc.

Ngay trong mỗi gia đình Việt Nam việc thờ cúng tổ tiên là lòng thành kính đến các bậc sinh thành. Nó phù hợp với chuẩn mực đạo đức mà bất kỳ một tôn giáo nào cũng muốn hướng đến.

Trần Hùng, Vietnam
Không biết bạn HạnhVX sống ở thế giới nào, chứ trên trái đất này, từ Mỹ, Anh, Trung Quốc đến Việt Nam, việc trích dẫn thông tin để phân tích, bình luận có lợi cho nhà đài, cho chính quyền là việc thường ngày ở huyện. Còn chuyện dân chủ thì chính công giáo là mất dân chủ nhất: Ai dám cãi lại cha? Trong công giáo có bao nhiêu đảng viên cộng sản? Có được lập chi bộ trong cộng đồng giáo dân và sinh hoạt thường kỳ? Vậy mà còn có người rêu rao dân chủ.

AK
Xin hỏi với tư cách nào mà bạn ABC ở Hà Nội dám phát biểu:"Riêng Thiên chúa giáo thì đúng là cái u cục bướu"? Xin thưa, chắc gì lối suy nghĩ của bạn đã không là một cái 'ung nhọt, bệnh hoạn' của tư duy trong xã hội? Chính kiến của bạn đã quá coi thường tín ngưỡng của một bộ phận người Việt. Tôi muốn bạn đính chính ý nầy trước diễn đàn nầy.

Thoren, Paris
Quan điểm của các nhà trí thức bớt độc đoán hơn. Dù sao thì họ cũng là những cán bộ Nhà nước. Một số trong họ có thểlà Đảng viên. Thành ra nhận định của họ không có lợi cho Công giáo lắm đâu. Nói chung là cần phải hiểu được sự đau khổ của người dân thấp cổ bé họng, bị tước đoạt tài sản, đất đai; khiếu kiện không được hồi âm, thì mới thông cảm được với giáo dân Hà Nội.

AK
Tôi có mấy ý nhỏ nầy : Với bài viết trên, tôi chỉ tán đồng với nhận định của ông Tô Duy hợp đó là sự hoà hợp khó có thể được giữa vô và hữu thần. Tôi không nói Chủ nghĩa Cộng sản là sai, là xấu nhưng những người lợi dụng cái ưu việt của Chủ nghĩa cộng sản cho mục đích của riêng mình là không thể chấp nhận được.

Nếu tôi là Tổng bí thư thì bất kể gia đình đảng viên nào có người biết thắp nhang và cầu nguyện tôi sẽ cho ra khỏi đảng ngay lập tức bởi chủ nghĩa vô thần đâu cho phép quý vị thắp nhang, nguyện cầu.

Quay trở lại với nội dung chính: Giới trí thức VN không phải không có người hiểu biết nhưng nói lên những suy nghĩ và tỏ được chính kiến của mình thì không phải ai cũng làm được.

Nếu thật sự dân chủ thì Nhà nước nên có một diễn đàn như của BBC để lắng nghe ý kiến của hơn 80 triệu người VN yêu nước để có hoạch định tốt cho đường lối phát triển đất nước cho xứng tầm thời đại.

Đinh Kiên, Nam Định
Đúng là trí thức VN nói có khác, khác hoàn toàn với "nhà cầm quyền, nhà lãnh đạo"; nghe mà "thấu tình đạt lý". Nếu Giáo hội Công Giáo Việt nam đề nghị và có đơn yêu cầu trong thời gian rất dài, có nơi tới 12 năm rồi, mà đã được xem xét giải quyết, hay do những nhà lãnh đạo đất nước không có suy nghĩ, quan điểm giống như người "trí thức", nên mới để vấn đề nan giải thế này.

Nếu bất cứ nguyện vọng chính đáng nào của người dân, chẳng kể tôn giáo được xem xét giải quyết trong sự công bằng thì đất nước Việt Nam chúng ta đã tiến rất xa rồi chứ không phải như ngày hôm nay. Nhưng xét thấy việc nhà nước còn hành xử như vậy với người dân trong một thời đại như ngày hôm nay, thì quả là đáng buồn.

Không nêu danh
Cách hành xử của Chính quyền trong việc cướp đất và đàn áp giáo dân đã rõ. Việc cắt xén bài nói của Tổng Giám mục Hà Nội, Ngô Quang Kệt, nhằm kích động bôi nhọ ông đã tự phơi bày lộ liễu ra trước ánh sáng.

Chỉ những người hưởng bổng lộc, nịnh bợ hoặc nắm công quyền nhưng thiếu thông tin, soi sét, mới nói xấu ông mà thôi. Trong vụ này, ông Kiệt đã trở thành một biểu trưng cho sự dũng cảm và tự trọng của người dân yêu nước đòi tự do và quyền làm người.

ABC, Hà Nội
Tôn giáo nào thì tôn giáo, nhưng đã ở trên lãnh thổ Việt Nam thì trước hết phải là những công dân Việt Nam đã. Riêng Thiên chúa giáo thì đúng là cái u, cắt bỏ thì không nổi vì dù sao cũng là một phần của cơ thể, nhưng để thì khó chịu.

Riêng tôi thấy gần đây Thiên chúa giáo ở Việt Nam đã hơi quá đà rồi, nhất là ông Ngô Quang Kiệt.

Hạnh VX, Sài Gòn
Chiến dịch truyền thông bóp méo sự thật và vu khống trắng trợn của chính quyền Hà Nội vừa qua đã làm mất lòng tin của người Công giáo với chính quyền.

Họ vô tình đã gây ra sự rạn nứt chia rẽ trong nhân dân, giữa Công giáo và các Tôn giáo khác. Mặt khác, chính họ cũng đã giới thiệu cho mọi người dân Việt Nam biết rằng có một Giáo hội Công giáo với tính chất đoàn kết, có tổ chức chặt chẽ, có thể gây áp lực lên chính quyền đề mưu cầu công lý và tự do.

Đây cũng là một dịp nữa giúp Giáo Hội Công Giáo có sự đoàn kết chặt chẽ hơn thay vì họ lỏng lẻo trong tình đoàn kết.

Hiền Vũ
Thực sự là tôi không hiểu ông Tiến sĩ Nguyễn Đức Truyến. Có thực là ông không hiểu một sự thật là ở Toà Khấm sứ cũ và Thái Hà có chuyện tham nhũng, dự định mua bán đất kiếm lời. Nếu không như vậy làm sao xảy ra sự việc kiện tụng lâu nay? Các vị có vẻ đang cố gắn lấp liếm những thông tin và chi tiết quan trọng, thực cũng đáng buồn.