Phạm Khiêm www.bbcvietnamese.com

	Lạm phát gia tăng hồi đầu năm là lo lắng lớn cho nhiều doanh nghiệp

Người thì nghiêng về chuyện chống tham nhũng tại Việt Nam, với các vụ nổi cộm như PCI, Nhật rút viện trợ ODA, và nhân viên ngoại giao buôn lậu sừng tê giác.

Người thì xoáy vào tranh chấp đất đai giữa giáo dân và chính quyền, qua vụ Tòa Khâm xứ và giáo xứ Thái Hà.

Có người nhắc đến trận lụt khá lớn tại Hà Nội trong năm như là sự yếu kém của giới chức trong nước về thiết kế đô thị và chăm lo đến cuộc sống của người dân.

Nhưng ngày càng thêm người nhìn nhận chủ đề nổi bật nhất trong năm 2008, là kinh tế, hay kế sinh nhai của dân.

Đó là các lo lắng về lạm phát, khủng hoảng kinh tế, công ăn việc làm, những thứ đang tác động đến cuộc sống thường ngày của hàng triệu người trong nước.

"Chỉ số tiêu dùng của Việt Nam tăng một cách đột biến, đầu tháng Ba năm 2008 cho đến tháng Sáu, thời kỳ đó có thể nói là hết sức khó khăn cho doanh nghiệp. Và đặc biệt các ngân hàng. Nhiều ngân hàng suýt rơi vào vòng phá sản."

Ông Đặng Thành Tâm,chủ tịch Hội đồng quản trị tập đoàn Saigon Invest Group nhớ lại giai đoạn thử thách của kinh tế Việt Nam. Và tác động của nó đối với người nghèo.

Thử thách

Ông Tâm lo lắng tới lạm phát tại Việt Nam, leo lên đến mức cao nhất trong 20 năm: "Chỉ số lạm phát của Việt Nam lên tới 28 %. Sau đó nó giảm dần vì chính phủ Việt Nam áp dụng tám giải pháp để kiềm chế lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng. Lạm phát cao gây ra hậu quả xã hội rất là lớn, làm cho mức sống của người dân thấp đi, vì lương bổng tăng không theo kịp được, hàng hóa tăng cao. Thành ra nó làm cho đời sống của người nghèo khổ đi."

Tiến sĩ Nguyễn Quang A, từ Viện Nghiên cứu phát triển, IDS, cũng nhắc đến lạm phát và bong bóng chứng khoán, cùng các khoản đầu tư ào ạt vào nhà đất là những thách thức kinh tế lớn Việt Nam gặp phải trong năm 2008.

"Thực sự bong bóng nhà đất và bong bóng chứng khoán Việt Nam đã sụp trước khi khủng hoảng tài chánh thế giới nó ập đến," ông Quang A, giám đốc cơ sở nghiên cứu độc lập, một trong những điều hiếm hoi tại Việt Nam, thẳng thắn nhận định.

Lạm phát trên 20 phần trăm đã ảnh hưởng đến rất nhiều người, cả dân lẫn doanh nghiệp rất quan tâm   TS Nguyễn Quang A - IDS Institute

"Việc nhập siêu quá nhiều, đầu tư không hiệu quả, thâm hụt ngân sách lớn là những việc kéo dài nhiều năm, rồi việc chạy theo thành tích, tăng tín dụng (do đầu tư nước ngoài cũng có…) làm cho lạm phát bùng phát từ tháng 12 năm ngoái, so với năm trước tăng trên 20 phần trăm. Cái đó đã ảnh hưởng đến rất là nhiều người và dân rất quan tâm."

Đánh giá tác động của lạm phát đối với mức sống của người dân, ông Quang A tin là người với thu nhập hạn chế bị ảnh hưởng nhiều nhất.

"Đại bộ phận dân Việt Nam vẫn là nghèo. Nếu có trung lưu thì cũng là trung lưu nghèo. Cho nên ai cũng quan tâm đến đồng tiền, đồng lương của họ thu được, và chúng trượt giá ra sao."

Trong khi chỉ số tiêu dùng của Việt Nam gia tăng, thì chỉ số chứng khoán lại giảm. giảm tới mức kỷ lục, coi như lớn nhất trên thế giới.

Đến nay giá cổ phiếu trên hai sàn giao dịch của Việt Nam giảm tới 70%.

Một thách thức nữa là thâm thủng ngân sách. Dù xuất khẩu của Việt Nam gia tăng nhưng nhập siêu cũng lớn. Năm 2008 thâm hụt ngoại thương lên tới 18 tỷ. Dù dự kiến khoảng 14 tỷ đô la.

Tham nhũng

Theo ký giả Vũ Đức Vượng, nhà báo người Mỹ gốc Việt đang giảng dạy tại San Francisco, Hoa Kỳ, chuyện Hà Nội bị lụt, rồi vấn đề trì trệ của hệ thống giáo dục trong nước, là các chủ đề lớn trong năm 2008.

Ông Vượng nhắc đến thách thức Việt Nam sẽ gặp trong tương lai, nếu không cải tổ giáo dục.

Ông nhận định một số vụ tham nhũng nổi cộm thời gian gần đây tại Việt nam, như tham nhũng tại PCI, buôn lậu sừng tê giác, khiến cho người ta ái ngại về quyết tâm chống tham nhũng của chính phủ

"Vấn đề chung là điều hành quốc gia, và một trong những trở ngại là tham nhũng. Trong vòng một hai năm gần đây, tôi e ngại nhiều về tham nhũng vì nó trở thành điều mà ai cũng đành chấp nhận. Suy nghĩ này nguy hiểm ở chỗ là một khi người ta coi nó là điều thường tình, hay chấp nhận nó, người ta không còn coi tham nhũng là điều xấu hay tội ác nữa. Và cái đó càng kéo dài thì nó càng khó chữa."

Vị giáo sư người Việt, hiện đang làm việc trong hệ thống đại học bên Mỹ, trở nên tha thiết với chặng đường sắp tới của nước nhà:

Trong một hai năm gần đây, tôi e ngại nhiều về tham nhũng. Người ta không còn coi tham nhũng là điều xấu hay tội ác nữa, cái đó càng kéo dài thì nó càng khó chữa   Ký giả Vũ Đức Vượng

"Song song với chuyện đó muốn sửa được tham nhũng thì phải có một nền giáo dục vững vàng, huy động tài năng của dân. Nếu đi vào con đường một bên là tham nhũng, bên kia là giáo dục dở thì tương lai nước nhà còn đen tối hơn thời chiến tranh."

Xiết lại

Đã đành các tin kinh tế thu hút sự quan tâm của nhiều người, trong năm qua Việt Nam cũng còn nhiều tin đáng chú ý khác. Nhất là trong lĩnh vực báo chí và quản lý nhà nước. Theo tiến sĩ Nguyễn Quang A, qua vụ xét xử hai nhà báo đưa tin về tham nhũng, ông thấy truyền thông trong nước như bị xiết lại:

"Năm qua báo chí trong nước bị soi xét khá kỹ, với vụ xử hai nhà báo rồi cách chức một loạt người. Rồi tạm thời đóng cửa NXB Đà Nẵng. Về mặt ngôn luận thì cũng có những cái biến động rất là mạnh và theo hướng xiết lại. Tôi cho rằng đây là dấu hiệu không hay."

Có lẽ ông Nguyễn Quang A là một số ít nhà nghiên cứu trong nước nói thẳng thắn về tranh chấp đất đai giữa giáo dân và chính quyền, tại Tòa Khâm sứ và giáo xứ Thái Hà. Theo ông co xảy ra tình trạng trong nước nói một kiểu nhưng người dân lại hiểu một kiểu.

"Bởi vì bây giờ trong nước hàng triệu người dùng internet, người ta nhận xét không có giống báo chí đâu. Chuyện đấy tôi nghĩ là chuyện lớn."

"Giả sử biến hai miếng đất ấy thành công viên từ trước, trước đây, thì chắc chẳng có vấn đề gì đâu. Để làm những chuyện công cộng như vậy người giáo dân chắc cũng cho qua thôi. Cách xử dụng hai miếng đất ấy không hợp lý, làm cho bà con giáo dân bực bội, bức xúc. Nếu ngay ban đầu người ta có kế hoạch biến cái ấy thành công viên thì chẳng có chuyện gì xảy ra cả."

FDI vượt bậc

Có một tin vui về kinh tế Việt Nam trong năm qua, đó là số đầu tư trực tiếp từ nước ngoài, FDI. tăng mạnh, đưa Việt Nam thành trường hợp 'tỏa sáng' ở Á châu. Ông Đặng Thành Tâm từ Saigon Invest Group nói về những con số:

"Thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam tăng đột biến, tăng lên đến 60 tỷ đô la Mỹ (vốn đăng ký). Vốn giải ngân cho đến nay cũng được 11 tỷ. So với 2003, khi ấy Việt Nam chỉ thu được 950 triệu đô la Mỹ FDI. Năm 2008, tính trên đầu người, VN thu hút vốn nước ngoài nhiều hơn Trung Quốc. Và Việt Nam trở thành nước dẫn đầu thế giới về thu hút đầu tư nước ngoài tính trên đầu người.

Khi nhìn kỹ hơn, nếu như nhà đầu tư nước ngoài lo ngại về tình hình tham nhũng tại Việt Nam, và nếu họ nhắc đến các vụ nổi cộm như, xét xử hai nhà báo viết bài chống tham nhũng, vụ quan chức PCI đưa hối lộ, hay nhân viên ngoại giao buôn lậu sừng tê giác, Việt Nam đã có cách nào để trấn an nhà đầu tư hay không?

"Chuyện Nhật Bản lại ngưng ODA cho Việt Nam, tôi giải thích thế này. Trong phát triển, đi cùng các điểm tích cực bao giờ cũng kèm theo một số vấn đề còn tồn tại."

Theo ông Tâm cái chính là hệ thống pháp lý ở Việt Nam chưa hoàn chỉnh. Chúng chưa được đủ minh bạch, và dễ phát sinh ra tiêu cực.

"Tham gia hội nhập ( WTO chẳng hạn) buộc Việt Nam phải thay đổi. Trong hai năm qua VN phải thay đổi tới 60 điều luật. Mọi thứ cần phải minh bạch để nhà đầu tư biết quyền lợi của họ, không phải xin xỏ, không bị ai bắt bẻ, minh bạch nó triệt tiêu luôn tiêu cực."

Ngày Việt Nam hóa rồng

2009 sẽ kỷ niệm 30 năm ngày Trung Quốc đổi mới kinh tế. Các phân tích gia đánh giá 10 năm nữa thôi, Trung Quốc sẽ thành con khổng long ( còn bự hơn cả con rồng).

Với 60 tỷ đô la cam kết FDI, VN thu hút vốn nước ngoài nhiều hơn Trung Quốc. Và Việt Nam trở thành nước dẫn đầu thế giới về đầu tư nước ngoài tính trên đầu người   Đặng Thành Tâm - Chủ tịch SIG

Việt Nam bắt đầu mở cửa từ năm 1986, sắp tới sẽ tròn ba mươi năm.

Đối với một số nền kinh tế tại Á châu, như Nam Hàn, Đài Loan, Singapore, 30 năm đủ thời gian cho họ trở thành con rồng kinh tế. Vậy khi nào thì VN thành rồng? Giáo sư Vũ Đức Vượng từ San Francisco không lạc quan.

"Việt Nam khó thành rồng vì nhiều nguyên nhân. Thứ nhất cái cải tổ ở VN hơi nửa chừng, VN không nhất quyết cải tổ. Có vẻ chạy theo bên ngoài, thích hào nhoáng hơn, không đi vào thự chất."

"Ví dụ như xây nhà xây cửa nhưng không xây đường cống đường nước, cho nên xảy ra lụt lội tồi tệ tại Hà Nội vừa rồi. Mở ra một lúc gần 200 trường đại học nhưng đào tạo không ra người gì cả."

Chuyên gia nói thêm Việt Nam khó thành rồng vì sinh ra nhầm giai đoạn. Không tận dụng được yếu tố thời gian tính.

Theo ông Vượng, Nam Hàn Nhật Bản, Hong Kong, Singapore là những nước biết chớp phát triển, khi Việt Nam còn đang oằn mình trong bom đạn.

Từ thập niên 1970 trở đi các nước này nhảy vào kinh doanh điện tử tin học.

Sau đó họ tận dụng toàn cầu hóa, trở thành những nền kinh tế năng động, tận dụng được thời cơ tự do thương mại mang lại.

Ông Vượng nói những nước đi sau như Nam Dương, Thái Lan, Phi Luật Tân sẽ khó mà đuổi kịp, vì nhóm nước này tiến nhanh hơn.

"Chỉ có hai nước có khả năng đuổi kịp là Ấn Độ và Trung Quốc. Và sang thế kỷ 21 hai nước này sẽ thành con khủng long, còn lớn hơn cả rồng."

"Việt Nam phải thừa nhận trong thế kỷ này chỉ lo bắt kịp người ta thôi đã đủ mệt rồi. Khó thành rồng lắm. Ý nghĩ của tôi khá bị quan, nhưng không lẽ mình cứ lừa dối nhau mãi…"