Giải pháp cơ bản của Nga ở Chechnya nhiều năm qua là dùng vũ lực

Nhưng vụ bắt con tin tại Bắc Ossetia tuần này cho thấy chiến lược an ninh của ông Putin và điện Kremlin đang gặp khủng hoảng nghiêm trọng.

Điểm chính của chiến lược này là dùng các biện pháp không khoan nhượng để tiêu diệt các nhóm dân quân ly khai, bác bỏ mọi hình thức đàm phán. Mặt khác, ông Putin vẫn theo đuổi đường lối chia để trị và bất chấp những thất bại trong việc xây dựng một chính quyền thân Nga tại Grozny.

Chiến lược này cũng có một nghịch lý. Tổng thống Nga luôn gọi vấn đề Chechnya là một phần của chiến dịch chống khủng bố toàn cầu, coi nó như cuộc chiến của người Mỹ chống Al-Qaeda.

Nhưng nước Nga lại không chấp nhận bất cứ sự giám sát hay hoà giải quốc tế nào, dù là từ Liên Hiệp Quốc hay Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu.

Có thể nói, Nga vừa muốn được coi như họ đang giải quyết một vấn đề quốc tế, lại vừa muốn thế giới quan tâm càng ít càng tốt về Chechnya, nhất là trước các cáo buộc quân Nga vi phạm nhân quyền tại đây.

Một thế hệ quân ly khai mới

Đúng như ông Putin nhận định, các cuộc tấn công mới nhất vào các mục tiêu của Nga mang dáng dấp của một cuộc chiến kiểu các nhóm khủng bố quốc tế thực hiện ở Trung Đông và Iraq.

Vụ Bắc Ossetia khiến đa số báo Nga nay lên tiếng phê phán sự yếu kém của bộ máy an ninh

Nhưng câu hỏi là những kẻ bắt con tin hay đánh xe bom đó từ đâu mà xuất hiện?

Quá trình giải quyết vấn đề Chechnya hoàn toàn bằng biện pháp quân sự đã tạo ra một tình thế là những nhân vật ôn hòa trong phong trào ly khai chống Nga tại Chechnya bị những nhóm trẻ tuổi và cực đoan hơn đẩy sang một bên.

Mục tiêu của những nhóm trẻ tuổi này, gồm cả nam và nữ không còn là đòi độc lập cho Chechnya như hồi thập niên 90. Họ muốn tiến hành thánh chiến jihad bằng mọi giá.

Theo Thomas de Waal, chuyên gia về vùng Capcazơ tại Viện Institute for War and Peace Reporting thì những nhân vật Hồi giáo cực đoan này không có gì để mất cả.

Mặt khác, chính giới và cả truyền thông Nga đã làm tất cả để khiến người Chechnya ghét nước Nga và chính quyền ở Grozny.

Mỗi vụ tấn công được nói đến lại gây thêm tâm lý bài Chechnya. Báo chí và truyền thông không mấy khi đưa ra quan điểm nào khác về vấn đề Chechnya ngoài quan điểm của nhà nước.

Yếu kém và tham nhũng

Hàng loạt vụ tấn công vào Nga thời gian qua cho thấy bộ máy an ninh, cơ quan gốc của ông Putin, đã thất bại trong việc ngăn ngừa chúng.

Báo The Christian Science Monitor ngày 2.09.2004 đã chạy bài của Scott Peterson với tựa đề ‘Làn sóng khủng bố làm lộ ra sự yếu kém của tình báo Nga’.

Báo này trích lời ông Pavel Felgenhauer, một chuyên gia quốc phòng độc lập ở Mátxcơva nói rằng 'cơ quan an ninh và công an không có một kế hoạch gì hết, không biết gì hết về chuyện ai sẽ tấn công và tấn công ở đâu'.

Trong khi đó, bà Oksana Antoneko, một chuyên gia người Nga ở viện International Institute of Strategic Studies tại Luân Đôn đánh giá rằng nay ‘Quân ly khai có thể thực hiện bất cứ cuộc tấn công nào, ở bất cứ đâu’.

Chính bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Ivanov nay cũng thừa nhận ‘một cuộc chiến đã nổ ra với kẻ thù vô hình và không có chiến tuyến’.

Quân Nga ở ngoài điểm cầm giữ con tin tại Beslan, Bắc Ossetia

Phe Chechnya cho biết họ có thể chuyển một trái bom hay một khối thuốc nổ qua bất cứ trạm kiểm soát đường bộ nào ở nước Nga chỉ với cái giá chừng 17 đôla. Có thể đây chỉ là một cách tuyên truyền nhưng cũng cho thấy phần nào sự thật.

Trước đây, đã có nhiều chuyện về việc quân lính Nga bán vũ khí cho chính quân Chechnya trong thời gian chiến sự.

Với một bộ máy an ninh và quân sự như vậy thì điện Kremlin khó lòng ngăn ngừa được những cuộc tấn công trong tương lai.

Nhìn chung, vụ bắt con tin ở Bắc Ossetia có thể coi là cuộc khủng hoảng lớn nhất trong nhiệm kỳ của ông Putin.

Niềm an ủi cho ông là dù không giữ được lời hứa giải quyết vấn đề Chechnya, ông vẫn được người dân ủng hộ.