Mike Sanders Phóng viên BBC chuyên về các vấn đề châu Âu

	ETA tuyên bố lệnh hưu chiến sẽ bắt đầu từ thứ Sáu

Trong hơn bốn thập kỷ hoạt động đòi độc lập cho xứ Basque nằm ở phía bắc Tây Ban Nha và tây nam nước Pháp, ETA bị đổ lỗi đã giết hại hơn 800 người.

Thủ tướng Tây Ban Nha, Jose Luis Rodriguez Zapatero, nói chính phủ vẫn thận trọng, mặc dù có hi vọng, trước tuyên bố này.

Lịch sử ETA

ETA là viết tắt của tiếng Basque, có nghĩa là Tổ quốc Tự do xứ Basque.

Đây là tổ chức bị Tây Ban Nha, Liên hiệp châu Âu và Hoa Kỳ liệt vào hàng tổ chức khủng bố, thế nhưng không phải lúc nào tổ chức này cũng là như thế.

Nó bắt đầu là phong trào sinh viên vào năm 1959 để phản đối nhà độc tài Tây Ban Nha, tướng Francisco Franco.

Do không thể nào quên được chuyện người xứ Basque đã ủng hộ các kẻ thù Cộng hoà của mình trong cuộc nội chiến Tây Ban Nha nên ông Franco đã cấm người dân được dùng ngôn ngữ hay văn hoá của xứ Basque.

Ngay cả sau khi những người theo chủ trương cứng rắn với quyết tâm lập một nhà nước xã hội hoàn toàn độc lập đã vũ trang vùng dậy vào năm 1968, người ta vẫn còn nhiều cảm tình với sự nghiệp của ETA - thậm chí còn khâm phục ETA đã giết hại Thủ tướng của ông Franco vào năm 1973, là đô đốc Luis Carrero Blanco.

Khi ông Franco qua đời năm 1975, hai triệu người Basque được trao quyền tự trị nhiều hơn bất cứ vùng nào tại Tây Ban Nha, với Quốc hội, lực lượng cảnh sát, quyền kiểm soát giáo dục và đánh thuế.

Thế nhưng do các chính phủ tiếp theo từ chối thương lượng với ETA, bạo lực leo thang và sự ủng hộ ngày càng giảm.

Lấy kinh phí từ các biện pháp tống tiền, bắt cóc, và theo như cảnh sát Pháp là còn tham gia vào cả buôn bán ma tuý, các loại súng đạn và bom của ETA đã giết chết hơn 100 người trong thập kỷ 1980.

Trong thập kỷ sau đó, các quan chức Tây Ban Nha đáp trả bằng cách triển khai các đội hành hình công khai, mang tên GAL.

Vận hạn của ETA tới vào năm 1997, khi sáu triệu người dân trên toàn Tây Ban Nha xuống đường biểu tình phản đối vụ ETA giết hại Miguel Angel Blanco, một uỷ viên hội đồng phe bảo thủ mà họ bắt làm con tin.

Một loạt các vụ bắt giữ cả ở Tây Ban Nha và ở Pháp năm 2000 đã làm suy yếu nghiêm trọng khả năng hoạt động của ETA, vốn có lực lượng có lẽ chưa bao giờ vượt quá vài chục lính bán quân sự.

Kể từ năm 2003 đến nay, chưa có ai bị ETA giết hại. Tổng số các nạn nhân của họ là khoảng trên 800 người, mà 40% trong số đó là dân thường.

Các vụ đánh bom các đoàn tàu Madrid vào tháng 3/2004 - khi những kẻ khủng bố Hồi giáo giết hại gần 200 hành khách vào giờ cao điểm - hầu như khiến cho ETA mất khả năng sử dụng bom làm sự lựa chọn, mặc dù các vụ đánh bom rải rác sau đó luôn nhắc nhở giới chức Tây Ban Nha rằng ETA vẫn còn đó.