Gabriel Gatehouse Phóng viên BBC, Minsk

	Tổng thống Lukashenko bắt đầu sự nghiệp từ nông trang Gorodets

Khu nông trang tập thể nằm cách thủ đô Minsk khoảng hai giờ đồng hồ đi xe.

Hàng trăm con bò đã ăn xong đang chờ vắt sữa.

Chính từ mảnh đất này, trong những ngày tháng Liên Xô hấp hối, giữa bùn lầy, máy cày và mùi phân bón là quãng thời gian mà Alexander Lukashenko làm quen với chính trị trước khi ra tranh cử tổng thống lần đầu tiên năm 1994.

"Ông ấy là một lãnh đạo rất nghiêm khắc", bà Tamara Krotikova nhớ lại. Bà từng làm việc ở nông trại này thời tổng thống hiện nay lúc đó còn là chủ nhiệm hồi cuối thập niên 1980s. "Lãnh đạo nghiêm khắc, nhưng một người tốt", bà nói thêm.

Với bà thì cuộc sống luôn tốt lên.

Tất cả những gì bà muốn, bà nói, chỉ là thêm một ít tiền nữa, vì lương hưu hiện chỉ chừng 100USD một tháng. Vậy bà sẽ bầu cho ai?

"Chỉ có một người có thể tăng lương hưu, đó là Lukashenko, chỉ khi nào ông ấy ra lệnh" - bà trả lời.

Kinh nghiệm thời làm chủ nhiệm hợp tác xã nông nghiệp đã giúp ông ấy giữ quyền lực   Anatoly Gulyaev

"Còn những người còn lại, họ sẽ chẳng đem lại được gì cho chúng tôi, bất kể họ có tên là gì đi nữa. Tổng thống làm ra luật pháp và chúng tôi thực hiện".

"Ngang Chúa Trời"

Một người nữa cũng biết tổng thống Lukashenko từ thời ông còn làm nông nghiệp là Anatoly Gulyaev.

Khi đó ông Gulyaev làm thanh tra trong vụ có người cáo buộc ông Lukashenko đánh một người lái máy cày về tội uống rượu ở chỗ làm. Cáo buộc này không bao giờ được tòa công nhận.

"Kinh nghiệm làm nông nghiệp đã giúp ông ấy giữ được ghế ngày hôm nay", ông Gulyaev nhận định.

"Theo hệ thống thì chủ nhiệm nông trang quyền to ngang Chúa Trời, hay nguyên soái và tổng tư lệnh. Lời của ông ta nói ra là luật lệ, không ai có thể cãi lại".

Nhưng ở Minsk, có vẻ như hệ thống hành chính đã làm hết sức để trình ra một gương mặt khác.

Hồi tháng trước, một loạt các tù nhân chính trị được thả, khoảng 70 ứng viên được quyền đăng ký tranh cử vào hạ viện.

Trên đường phố thủ đô thậm chí còn có một số bích chương của phe đối lập.

Nhưng nếu chỉ vì vậy mà nhận định là chính quyền đã từ bỏ chủ trương độc tài thì quá sớm.

Biểu tình bất hợp pháp

Vadim năm nay 19 tuổi, là người hoạt động vì dân chủ.

Hồi tuần trước anh đã cùng một người bạn đi dán biểu ngữ trong đêm, kêu gọi dân chúng tẩy chay bầu cử, và biểu tình trong ngày bỏ phiếu. Họ bị cảnh sát bắt.

"Một cảnh sát tóm lấy tôi, đánh vào đầu gối và bụng, lôi tôi vào xe," anh kể lại.

Nhưng anh nói như vậy còn chưa thấm vào đâu so với người bạn.

	Chính phủ nói bầu cử lần này công bằng và tự do

"Họ đánh anh ta thực sự, đá vào chân, đấm và đá vào thận. Họ dùng đầu gối đè anh ta xuống đất và còng tay", anh kể.

Hai người bị giam qua đêm, rồi bắt nộp tiền phát 500 USD về tội kêu gọi biểu tình bất hợp pháp.

"Sợ thay đổi"

Trong số các nhân vật cao cấp được thả hồi tháng Tám có cựu ứng viên tổng thống Alexander Kozulin.

Ông sống gần 30 tháng trong tù sau khi lãnh đạo một cuộc biểu tình chống Lukashenko hồi năm 2006.

"Chúng tôi cũng muốn tin là Lukashenko đã sẵn sàng để cải tổ", ông nói với tôi, "và tất nhiên chúng tôi sẽ ủng hộ ông ấy cải tổ".

"Nhưng tôi biết Lukashenko rất rõ và ông ấy sợ cải tổ, vì ông ấy sợ mất quyền lực".

Chính phủ thì lại nói bầu cử tự do và công bằng, kêu gọi Liên hiệp châu Âu tưởng thưởng bằng cách nới lỏng cấm vận và bỏ bớt luật cấm nhập cảnh đối với các nhân viên chính phủ.

Một trong số những người có tên trong danh sách bị cấm nhập cảnh các nước EU là Lydia Ermoshina, chủ tịch ủy ban bầu cử.

Hôm thứ Sáu, bà Ermoshina có vẻ như muốn đưa ra một quan điểm hòa hợp.

"Chúng tôi tuân thủ tất cả các nguyên tắc và luật lệ phổ thông, và nếu có khu vực nào chúng tôi chưa đạt thì chúng ta có thể bàn bạc", bà nói.

Cải tổ  Chúng tôi muốn tin là Lukashenko sẽ cải tổ, ... và tất nhiên chúng tôi sẽ ủng hộ nếu ông ấy chịu cải t ổ   Alexander Kozulin

"Cha già"

Tổng thống Lukashenko được người Belarus gọi là Batka, tức là Cha già, có lúc với tình cảm thực sự, có lúc là mỉa mai.

Ông chiếm đa số thời gian trên sóng phát thanh và truyền hình tin tức, chỉ ra những thành tựu của người dân Belarus.

Ông nói năm nay là vụ mùa thu hoạch kỷ lục.

Cảm giác cho khán giả là đất nước đang hạnh phúc và có người chăm lo. Theo chuyên gia kinh tế địa phương Mikhail Zaletsky thì đó chính là bí quyết tại sao Lukashenko được nhiều người ủng hộ.

"Dân chúng không cần nhiều", ông giải thích, "sự khác biệt giữa người giàu nhất và nghèo nhất ở nước chúng tôi là rất nhỏ".

Hồi thập niên 1990, khi các nước Liên Xô cũ gặp khó khăn từ cổ phần hóa đến khủng hoảng tài chính, kinh tế Belorus khá ổn định và gần như do chính phủ kiểm soát hoàn toàn. Dân chúng được trả lương đúng hạn và cửa hàng có đủ thực phẩm.

Ông Zaletsky so sánh cuộc sống ở Belorus như ở Trại hè Liên Xô, chả thiếu thứ gì.

"Chúng tôi là kiểu mẫu cho Liên Xô, và chúng tôi sống đúng như là tiêu chuẩn Liên Xô", ông nói.

Nghe lời chuyên chính

Quay trở lại nông trang tập thể ở làng Gorodets, chủ nhiệm bây giờ là Oleg Lesnik.

Ông nói dù bản thân không có tham vọng thành tổng thống, nhưng công việc này không đến nỗi tệ để chuẩn bị lên làm lãnh đạo đất nước.

"Tôi có 178 công nhân và cần phải biết cách quản lý họ", ông nói.

Nông trang Gorodets gần đây được một ngân hàng mua lại, nhưng đây là một cách cổ phần hóa rất đặc trưng của Belarus - đó là ngân hàng nhà nước.

Hợp tác xã nông nghiệp có thể coi là một mô hình thu nhỏ của đất nước: nơi người ta làm việc trên đồng ruộng, thu nhập thấp nhưng ổn định, và đa số tôn trọng và tuân thủ những người đang nắm quyền lực trong tay.