Phóng viên BBC, Malcolm Brabant, tìm hiểu tại sao sinh viên Hy Lạp lại bùng nổ phẫn nộ trên toàn quốc sau vụ cảnh sát bắn chết một thiếu niên.

Các vụ bạo động trên toàn Hy Lạp trong hai ngày qua và có vẻ sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới đã nhấn mạnh thực tế rằng ngày quan trọng nhất trong lịch của người Hy Lạp là ngày “Oxi”, hay là ngày nói “Không”.

Ngày “Oxi” là để tưởng niệm ngày 28/10/1940, khi lãnh đạo Hy Lạp Ioannis Metaxas sử dụng chỉ một từ để phản ứng lại tối hậu thư của Mussolini nhằm cho phép Ý xâm lược Hy Lạp, đưa nước này vào thế chiến thứ hai.

Khi người Hy Lạp nói không, họ sẽ không ngại ngần mạnh tay thể hiện điều đó.

Bản tính nổi loạn vốn nằm sẵn trong máu người Hy Lạp. Việc các sinh viên và học sinh bao vây các đồn cảnh sát và tìm cách hạ bệ chính phủ cũng đi theo con đường đó.

Có thể những sinh viên này là các thế hệ mới, nhưng họ cũng chính là những người thửa hưởng truyền thống đã có hàng thế kỷ nay, khi các nữ tu thà gieo mình từ vách núi xuống biển còn hơn là chịu sự tàn bạo của những kẻ xâm lược Ottoman - Thổ Nhĩ Kỳ.

Bàn đạp cho bạo lực

Tâm điểm của đợt nổi loạn tháng 12 này là trường Bách khoa Athens, nơi các sinh viên đã đổ ra đường phố với các xe đẩy nhằm gom gạch đá trong các cuộc tấn công lần trước để sử dụng lại.

Nếu nước Hy Lạp trước đây tỏ ra là khó trị thì bây giờ, nó đã trở nên không thể kiểm soát nổi   Nikos Konstandaras

Trường Bách khoa nay trở thành biểu tượng của sự nổi loạn thời hiện đại.

Ngày 17/11/1973, xe tăng của chế độ độc tài quân sự cầm quyền được 6 năm khi đó đã xông vào trấn áp cuộc biểu tình của các sinh viên phản đối giới tướng lĩnh.

Con số thương vong chính xác cho đến nay vẫn chưa được biết, nhưng người ta cho rằng có khoảng 40 người thiệt mạng.

Những hi sinh của trường này lớn đến mức những người lập ra bản hiến pháp mới cho Hy Lạp sau chế độ quân phiệt đã đề ra quyền được tị nạn, cấm giới chức vào các khu vực trường và đại học.

Đó là lý do tại sao các cơ sở giáo dục giờ trở thành bàn đạp cho làn sóng bạo lực mới này, và điều đó cũng giải thích tại sao rất nhiều cuộc bạo động là đều từ các thành phố có các trường đại học.

Trên thực tế, sinh viên và học sinh đã được toàn quyền biểu tình, vì chính giáo sư của họ cũng tuyên bố có cuộc đình công trong ba ngày.

‘Không thể kiểm soát’

	Bạo lực bắt đầu từ Athens rồi lan ra các thành phố khác của Hy Lạp

Mặc dù rất nhiều người biểu tình hiện nay sinh ra sau các vụ xe tăng vào đàn áp sinh viên Bách khoa hồi đầu thập niên 70, chuyện sinh viên quyết tử vẫn là một bài học chủ chốt trong môn Dân chủ của mỗi học sinh Hy Lạp.

Sự coi thường cảnh sát, vốn hiện đang bùng lên dữ dội, vốn bắt rễ từ thời chế độ độc tài, khi cảnh sát được coi là những người thi hành lệnh của giới tướng tá và phản bội nhân dân.

Việc một cảnh sát 37 tuổi giết chết học sinh 15 tuổi Alexandros Grigoropoulos đã làm bùng lên làn sóng bạo lực toàn quốc ở mức chưa từng thấy kể từ thời độc tài đến nay.

Liệu chuyện này có dẫn đến việc chính phủ bảo thủ không được lòng dân của Thủ tướng Kostas Karamanlis phải ra đi hay không hiện chưa ai rõ.

Hiện cũng còn quá sớm để coi những rắc rối hiện nay ở Hy Lạp là sự lặp lại của cuộc nổi dậy ở Paris hồi năm 1968.

Một trong những quan sát sắc sảo nhất là từ Nikos Konstandaras, chủ bút của tờ Kathimerini, một trong những tờ báo có uy tín nhất của Hy Lạp.

Ông nhận xét: “Máu của Grigoropoulos sẽ được dùng để gắn kết mọi cuộc nổi dậy phản kháng thành một khối chung để chống lại mọi cái xấu xa trong xã hội.

“Nó cũng sẽ nhanh chóng được tận dụng bởi bất cứ ai có thù hằn với nhà nước, chính phủ, hệ thống kinh tế, các quyền lực nước ngoài, chủ nghĩa tư bản..vv…”

“Nếu nước Hy Lạp trước đây tỏ ra là khó trị thì bây giờ, nó đã trở nên không thể kiểm soát nổi”.